Stanisław Barańczak jako krytyk języka. Wokół dwóch esejów z tomu Poezja i duch Uogólnienia

• Authors: Hanna Trubicka

Title variants

EN

Stanisław Barańczak as a critic of language. On two essays from Poetry and Spirit of Generalisation

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The articles derives from a conviction that the later essays writing of Stanisław Barańczak in one of its important aspects is a criticism of the morally destructive features of the language. His theory of poetry as a particular kind of speech – directed to the concrete, multimeaning, always individual – is a simple consequence of a conviction abot what should be the language in general results from the deeply ethical objection to the generality, exaggerated abstractness, one-sidedness of an opinion. Manifestations of such “a laying the language in charge”, to use Barańczak’s own words, I can be found mostly in his two late essays titled Człowiek, Który Za Dużo Wie [The Man Who Knows Too Much] and Poezja i duch Uogólnienia [Poetry and the Spirit of Generalisation]. In their rhetoric I am looking for the supplement of his relation to language.

Keywords

PL

S. Barańczak; teoria poezji; esej; krytyka języka

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przestrzenie Teorii
• Year: 2011
• Issue: 16
• Pages: 133-156

Dates

published

2011-01-01

Contributors

author

Hanna Trubicka

References

• S. Barańczak, Tablica z Macondo albo: Najkrótsza poetyka normatywna na użytek własny, w sześciu literach bez znaków diakrytycznych, z dygresjami motoryzacyjno-metafizycznymi, W: Tablica z Macondo. Osiemnaście prób wytłumaczenia po co i dlaczego się pisze , Londyn 1990
• O Stanisławie Barańczaku, red. J. Dembińska-Pawelec, D. Pawelec, Katowice 2007.
• S. Barańczak, Czytelnik ubezwłasnowolniony. Perswazja w masowej kulturze literackiej PRL, Paryż, 1983
• S. Barańczak, Poezja i duch Uogólnienia, [w:] tenże, Poezja i duch Uogólnienia. Wybór esejów 1970–1995, Kraków 1996, s. 248-258, 358-367
• J. Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego, [w:] tenże, Dzieło. Język. Tradycja, Warszawa 1974, s. 94, 217-222
• J. Ziomek, Retoryka opisowa, Wrocław 2000, s. 162
• J. Brodski, Jak czytać książki, [w:] tenże, Pochwała nudy, przeł. A. Kołyszko,
• M. Kłobukowski, wybór i oprac. S. Barańczak, Kraków 1996, s. 82
• S. Barańczak, Rym i czas, [w:] tenże, Tablica z Macondo..., s. 132-137
• M. Jaworski, Dekonstrukcja języka, rekonstrukcja mowy, [w:] tenże, Rewersy nowoczesności. Klasycyzm i romantyzm w poezji oraz krytyce powojennej, Poznań 2009, s. 87-91
• T. Nyczek, Poezja powinna być nieufnością, „Nowy Wyraz” 1972, nr 1
• M. Stala, Waga słów, niewygoda istnienia. Wokół dwóch zdań Stanisława Barańczaka, [w:] tenże, Przeszukiwanie czasu, Kraków 2004, s. 210-214.
• S. Barańczak, Proszę pokazać język, [w:] tenże, Etyka i poetyka, Kraków 2009, s. 169.
• J. Kandziora, Ocalony w gmachu wiersza. O poezji Stanisława Barańczaka, Warszawa 2007, s. 360, 400.
• G. Orwell, Polityka i język angielski, [w:] tenże, Jak mi się podoba. Eseje, felietony,
• listy, wybrał i wstępem poprzedził P. Śpiewak, przeł. A. Husarska, M. Szuster, B. Zborski, Warszawa 2002, s. 15, 260, 267.
• W. Bolecki, Język jako świat przedstawiony. O wierszach Stanisława Barańczaka, „Pamiętnik Literacki” 1985, z. 2, s. 158-159
• M. Głowiński, Ekspresja i empatia, Kraków 1997, s. 246, 250-251
• Ż. Nalewajko, Pochwała podmiotu. Myśl krytycznoliteracka i antropologiczna w pismach Andrzeja Kijowskiego, [w:] (Nie)ciekawa epoka? Literatura i PRL, red. H. Gosk, Warszawa 2008, s. 129-157.
• M. Skwara, O polskiej retoryce po 1945 roku, [w:] Retoryka, red. M. Skwara, Gdańsk 2008, s. 29-30
• R. Barthes, Od nauki do literatury, [w:] tenże, Mit i znak. Eseje, wybór i wstęp
• J. Błoński, przeł. J. Lalewicz, Warszawa 1970, s. 317.
• J. Sławiński, Ośmiotekst eseistyczny, [w:] tenże, Teksty i teksty, Kraków 2000, s. 185
• M. Gumkowski, J. Pawłowski, O wielogłosowości tekstu krytycznego, [w:] Badania nad krytyką literacką, red. J. Sławiński, Wrocław 1974, s. 67-79
• J. Mukařovský, Dialog i monolog, przeł. J. Mayen, [w:] tenże, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, Warszawa 1970, s. 190-203
• T.S. Eliot, Poeci metafizyczni, przeł. M. Żurowski, [w:] Szkice literackie, red. W. Chwalewik, Warszawa 1963, s. 39-52
• W. Głowala, Młodopolska wyobraźnia metakrytyczna, Wrocław 1985.
• S. Barańczak, Wstęp do Antologii angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia, Warszawa 1991, s. 14.
• T. Sławek, Oceny dorobku naukowego Profesora Stanisława Barańczaka, [w:] „Obchodzę urodziny z daleka…”, s. 240.
• A. Bielik-Robson, Życie i cała reszta, [w:] M. Berman, „Wszystko, co stałe rozpływa się w powietrzu”. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, Kraków 2006, s. XXX.
• S. Barańczak, Zaufać nieufności. Osiem rozmów o sensie poezji 1990–1992, Kraków 1993, s. 51.
• J. F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy (przeł. M. Kowalska, J. Migasiński, Warszawa 1997).
• A. v. Nieukerken, Stanisław Barańczak jako współczesny poeta metafizyczny, s. 341-342).
• K. Rosner, Hermeneutyka jako krytyka kultury. Heidegger, Gadamer, Ricoeur, Warszawa 1991).
• R. Rorty, Przygodność, ironia i solidarność, przeł. W.J. Popowski, Warszawa 1996, s. 251.

Identifiers

DOI

10.14746/pt.2011.16.8