W poszukiwaniu utraconej bezczelności. „Ferdydurke” i cynizm

• Authors: Jerzy Franczak

Title variants

EN

In search of lost insolence: Ferdydurke and cynicism

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article is an attempt to interpret Witold Gombrowicz’s first novel in the context of cynicism, which is first conceptualized within the Foucauldian tradition as a practice of “frank speech” (parrhesia), and then, according to Peter Sloterdijk’s critical philosophy, as a form of modern consciousness based on inverted idealism. The opposition between an ancient subversive cynicism and its modern schizoid form allows one to analyze the complexity of Ferdydurke. In the course of interpretation it turns out that there are some intersecting planes: the protagonist searches in vain for lost insolence, but it is the author who manages to find it at the end of the novel.

Keywords

PL

Gombrowicz; Sloterdijk; Foucault; cynizm; nowoczesność; Ferdydurke

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przestrzenie Teorii
• Year: 2013
• Issue: 20
• Pages: 91-108

Dates

published

2013-01-01

Contributors

author

Jerzy Franczak

References

• B. Dunaj, Język polski. Współczesny słownik języka polskiego, Warszawa 2007.
• W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2010.
• A. Bielik-Robson, Erros. Mesjański witalizm i filozofia, Kraków 2012.
• W. Gombrowicz, Ferdydurke, Kraków 2012.
• W. Gombrowicz, Pornografia, Kraków 2011.
• W. Ryczek, „Libertas dicendi”. Z genealogii pojęcia parezji, „Teksty Drugie” 2012, nr 3.
• M. Foucault, Fearless speach, Los Angeles 2001.
• R. Sheppard, Problematyka modernizmu europejskiego, [w:] Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, Kraków 1998.
• F.T. Marinetti, Akt założycielski i manifest futuryzmu, [w:] Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, red. E. Grabska, H. Morawska, Warszawa 1969.
• A. Stern, A. Wat, Prymitywiści do narodów świata i do Polski, [w:] S. Jaworski, Awangarda, Warszawa 1992.
• P. Sloterdijk, Krytyka cynicznego rozumu, przeł. P. Dehnel, Wrocław 2008.
• Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, Warszawa 1984.
• S. Žižek, Przekleństwo fantazji, przeł. A. Chmielowski, Wrocław 2009.
• L. Shea, The Cynic Enlightenment. Diogenes in the Salon, Baltimore 2010.
• S. Wróbel, Krytyka, satyra, sarkazm. Karnawał Petera Sloterdijka, „Kronos” 2012, nr 3.
• P. Sloterdijk, Pogarda mas. Szkic o walkach kulturowych we wspołczesnym społeczeństwie, przeł. B. Baran, Warszawa 2012.
• P. Sloterdijk, Gniew i czas. Esej polityczno-psychologiczny, przeł. A. Żychliński, Warszawa 2011.
• W. Gombrowicz, List do ferdydurkistow. Wywiady, odpowiedzi na ankiety, listy do redakcji czasopism, Kraków 2004.
• W. Gombrowicz, Testament. Rozmowy z Dominique de Roux, Kraków 2012.
• P. Sloterdijk, O ulepszaniu dobrej nowiny. Piąta „ewangelia” Nietzschego. Mowa wygłoszona w Weimarze, 25 sierpnia 2000 r., z okazji setnej rocznicy śmierci Fryderyka Nietzschego, przeł. T. Słowiński, Wrocław 2010.
• P. Sloterdijk, Teoria krytyczna umarła, przeł. A. Serafin, „Kronos” 2012, nr 3.
• P. Sloterdijk, Reguły dla ludzkiego zwierzyńca. Odpowiedź na Heideggera list o humanizmie, przeł. A. Żychliński, „Przegląd Kulturoznawczy” 2008, nr 4.
• M. Foucault, Le Courage de la verite. Le Gouvernement de soi et des autres II. Cours auCollege de France, 1984, Gallimard–Seuil 2009.

Identifiers

DOI

10.14746/pt.2013.20.6