(Nie) Chcieć być wszystkim. Stawrogin i najgłębsza otchłań Dostojewskiego

• Authors: Michał Kruszelnicki

Title variants

EN

(Not) to want to be everything. Stavrogin and Dostoevsky’s final abyss]

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This paper proposes a new interpretation of Niyevsky’s novel The Devils. This reading opposes the very influential line of interpretation employed in wkolai Vsevolodowich Stavrogin – a relentlessly intriguing character in Fyodor Dostoorks of thinkers working within the current of Russian symbolism and “cultural renaissance” from the beginning of the 20th century. The author argues that this “religious” interpretive tradition contributes to one of the greatest misunderstand-ings concerning Dostoyevsky’s work in that it oversimplifies its ambivalence and obscures one of Dostoyevsky’s darkest insights into the human soul, initially revealed in Notes From the Under-ground and from that time on recurring in each of his major novels. In the first part of the article, several classic Russian interpretations of Stavrogin are examined in order to show their common tendency to morally judge Stavrogin from the Orthodox point of view, recognize his greatest sin in the lack of faith in God and for that reason see before him only the perspective of self-disintegration and inevitable death. The author argues that “religious” interpretations do not explain the mystery of Stavrogin. What is more, they homogenize the complexity of his character and offer an all-to-easy solution to the vital philosophical problem which reiterates in Dostoyevsky’s entire mature fiction and which finds its greatest artistic representation in Stavrogin himself.

Keywords

PL

Dostojewski; Stawrogin; klasyczne interpretacje rosyjskie; egzystencjalizm; pełnia; rozpacz; cierpienie; wolność

EN

Dostoevsky; Stavrogin; classic Russian interpretations; existentialism; omnitude; despair; suffering; freedom; Dostoevsky; Stavrogin; classic Russian interpretations; existentialism; omnitude; despair; suffering; freedom

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przestrzenie Teorii
• Year: 2015
• Issue: 24
• Pages: 195-218

Dates

published

2015-12-01

Contributors

author

Michał Kruszelnicki

References

• Айхенвальд Ю.И., Достоевский, [w:] tegoż, Силуэты русских писателей, t. 1, Москва 1998, http://az.lib.ru/a/ajhenwalxd_j_i/text_0123.shtml, dostęp: 12.01. 2015.
• Baudelaire Ch., Lettre à Jules Janin, [w:] tegoż, Oeuvres posthumes, Nouvelle édition augmentée, Paris 2014.
• Бердяев Н.А., Откровение о человеке в творчестве Достоевского, „Pyccкaя Мысль” 1918, Kн. III–IV, http://www.vehi.net/berdyaev/otkrov.html#_ftnref2, dostęp: 12.01.2015.
• Бердяев Н.А., Ставрогин, „Русская мысль” 1914, nr V.
• Bierdiajew N., Rosyjska idea, Warszawa 1999.
• Blumenkrantz M., From Nimrod to the Grand Inquisitor: The Problem of the De- monization of Freedom in the Work of Dostoevskij, „Studies in East European Thought” 1996, vol. 48, no. 2/4.
• Булгаков С.Н., Русская трагедия, „Pусская Mысль” 1914, Kн. IV; http://www.vehi.net/bulgakov/tragediya.html, dostęp: 12.01.2015.
• Dostojewski F., Biesy, London 1992.
• Dostojewski F., Bracia Karamazow, t. 1, London 1993.
• Dostojewski F., Listy, Warszawa 1979.
• Dostojewski F., Notatki z podziemia, Gracz, London 1992.
• Достоевский Ф.М., Об издании нового ежемесячного журнала „Эпоха”, литера-турного и политического, под редакцией Михаила Достоевского, [w:] tegoż, Полное собрание сочинений в 30 томах, T. 20, Ленинград 1972–1990.
• Dostojewski F., Zbrodnia i kara, Warszawa 2002.
• Евлампиев И.И., История русской метафизики в XIX–XX веках. Русская фило- софия в поисках абсолюта, t. 1, Санкт-Петербург 2000.
• Франк С.Л., Достоевский и кризис гуманизма (К 50-летию дня смерти Достоев- ского), [w:] О Достоевском: Творчество Достоевского в русской мысли 1881––1931, Москва 1990.
• Флоровский Г.В., Религиозные темы Достоевского, [w:] tegoż, О Достоевском, Москва 1990.
• Гессен С.И., Трагедия зла (философский образ Ставрогина), „Путь” 1932, nr 36. http://www.odinblago.ru/path/36/3, dostęp: 12.01.2015.
• Гроссман Л., Достоевский, Москва 1963.
• Иванов В.И., Достоевский и роман-трагедия, „Русская Мысль” 1911, май-июнь, http://www.vehi.net/dostoevsky/ivanov.html#_ftn1, dostęp: 12.01.2015.
• Janion M., Czy Stawrogin jest postacią tragiczną?, [w:] M. Janion, R. Przybylski, Sprawa Stawrogina, Warszawa 1996.
• Janion M., Chwin S., (wybór, opracowanie, redakcja), Dzieci, t. 2, Gdańsk 1988.
• Jewdokimow D., Człowiek przemieniony, Fiodor M. Dostojewski wobec tradycji Koś- cioła Wschodniego, Poznań 2009.
• Лосский Н.O., Достоевский и его христианское мировоззрениe, New York 1953.
• Мережковский Д., Л. Толстой и Достоевский, Москва 2000.
• Nietzsche F., To rzekł Zaratustra, Warszawa 1999.
• Pope R., Turner J., Toward Understanding Stavrogin, “Slavic Review” 1990, vol. 49, no. 4.
• Przybylski R., Stawrogin, [w:] M. Janion, R. Przybylski, Sprawa Stawrogina, Warszawa 1996.
• Соловев Е., Достоевский. Его жизнь и литературная деятельность, http://www.azlib.ru/s/solowxewandreewich_e_a/text_0080.shtml, dostęp: 12.01.2015.
• Sołowjow W., Trzy mowy ku czci Dostojewskiego, [w:] Okrutny talent. Dostojewski we wspomnieniach, krytyce i dokumentach, Kraków 1984.
• Степун Ф.А., «Бесы» и большевистская революция, [w:] Русское зарубежье в год тысячелетия крещения Руси, Mосква 1991, http://www.vehi.net/dostoevsky/stepun.html, dostęp: 12.01.2015.
• Shestov, L. Athens and Jerusalem, Ohio 1966.
• Szestow L., Na szalach Hioba. Duchowe wędrówki, Warszawa 2003.

Identifiers

DOI

10.14746/pt.2015.24.11