Kierunki przemian europejskich systemów wymiaru sprawiedliwości

• Authors: Sławomir Kubat

Title variants

EN

Directions of transformation of European justice systems

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Punktem wyjścia ewolucji systemów wymiaru sprawiedliwości był system sądowy. Dyferencjacja systemów społecznych doprowadziła do radykalnej przebudowy samych konfliktów, jak i metod, form i technik ich rozstrzygania. Efektem tego procesu stała się pogłębiająca marginalizacja państwa w procesie sprawowania wymiaru sprawiedliwości i wzrost znaczenia alternatywnych metod rozwiązywania sporów. W głównym nurcie rozstrzygania sporów społecznych znalazły się negocjacje, mediacje i arbitraż. Sam zaś system sądowy zaczął być postrzegany przez organy państwa jako nieefektywny instrument rozwiązywania sporów, pozbawiony funkcji ich celowego kształtowania i wyizolowany od społeczeństwa. Nowy rozdział kształtowania się systemów wymiaru sprawiedliwości rozpoczęła czwarta rewolucja przemysłowa. Jej cechą charakterystyczną stało się wzbogacenie procesu sprawowania sprawiedliwości o komponent systemów sztucznej inteligencji. Celem niniejszego referatu jest próba odpowiedzi na pytanie czy kierunkiem rozwoju systemów wymiaru sprawiedliwości jest konstruowanie nowych systemów opartych o częściowo lub całkowicie niezależne technologie decyzyjne?

EN

The judicial system was the starting point for the evolution of justice systems. The differentiation of social systems has led to a radical reconstruction of the conflicts as well as the methods, forms and techniques for resolving them. The result of this process was the deepening marginalization of the state in the process of administering justice and the growing importance of alternative dispute resolution methods. Negotiations, mediation and arbitration were in the mainstream settlement of social disputes. The judicial system itself began to be perceived by state organs as an ineffective instrument for resolving disputes, deprived of the function of deliberately shaping them and isolated from society. A new chapter in the shaping of justice systems began with the fourth industrial revolution. Its characteristic feature was the enrichment of the justice process with a component of artificial intelligence systems. The aim of this paper is to try to answer the question whether the direction of development of justice systems is to construct new systems based on partially or completely independent decisionmaking technologies?

Keywords

PL

wymiar sprawiedliwości; alternatywne metody rozwiązywania sporów; sztuczna inteligencja; system sądowy; rewolucja przemysłowa

EN

justice system; alternative dispute resolution; artificial intelligence; judicial system; industrial revolution; justice system; alternative dispute resolution; artificial intelligence; judicial system; industrial revolution

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Refleksje. Pismo naukowe studentów i doktorantów WNPiD UAM
• Year: 2019
• Issue: 19-20
• Pages: 69-87

Dates

published

2020-12-06

Contributors

author

Sławomir Kubat

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Barry B. (1989), A treatise on social justice, vol. 1: Theories of Justice, University of California Press, Berkeley.
• Baumann Z. (1993), Postmodern Ethics, Blackwell Publishing, Malden–Oxford–Carlton.
• Bove V., Lenadro E. (2017), The judicial system and economic development across UE Member State, https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/JRC104594/jrc104594__2017_the_judicial_system_and_economic_development_across_eu_member_states.pdf, 18.11.2019.
• Chłopecki A. (2018), Sztuczna inteligencja – szkice prawnicze i futurologiczne, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa.
• Długosz M. (2011), Teoretyczne problemy wymiaru sprawiedliwości, w: Transformacja systemów wymiaru sprawiedliwości. Pozycja ustrojowa władzy sądowniczej i uwarunkowania transformacji, red. J. Jaskiernia, t. 1, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Dworkin R. (1986), Law’s Empire, Belknap Press of Harvard University Press, London.
• European Ethical Charter on the Use of Artificial Intelligence in Judicial Systems and their environment (CEPEJ), Council of Europe, https://rm.coe.int/ethicalcharter-en-for-publication-4-december-2018/16808f699c, 18.11.2019.
• European judicial systems. Efficiency and quality of justice, „CEPEJ Studies”, no. 26, https://rm.coe.int/rapport-avec-couv-18-09-2018-en/16808def9c, 18.11.2019.
• Harari Y. N. (2018), 21 lekcji na XX wiek, Wydawnictwo Literackie, Warszawa.
• Hayek F. (1960), The Constitution of Liberty, The University of Chicago Press, Chicago.
• Karp J. (2004), Sprawiedliwość społeczna. Szkice ze współczesnej teorii konstytucjonalizmu i praktyki polskiego prawa ustrojowego, Księgarnia Akademicka, Kraków.
• Kmieciak Z. (2006), Prawotwórstwo sędziowskie w sferze jurysdykcji sądów administracyjnych, „Państwo i Prawo”, nr 12.
• Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji (2018), Komisja Europejska, https://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/1/2018/PL/COM2018-795-F1-PL-MAIN-PART-1.PDF, 18.11.2019.
• Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Banku Centralnego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów (2017), Komisja Europejska, https://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/1/2017/PL/COM-2017-167-F1-PL-MAIN-PART-1.PDF, 18.11.2019.
• Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów (2016), Komisja Europejska, https://ec.europa.eu/environment/integration/green_semester/pdf/2017 _european_semester_annual_growth_survey_en.pdf, 18.11.2019.
• Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów (2018), Komisja Europejska, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=COM:2018:0364 :FIN, 18.11.2019.
• Luhman N. (2000), Organisation und Entscheidung, Westdeutscher Verlag, Opladen.
• Luhmann N. (1983), Rechtssoziologie, Westdeutscher Verlag, Opladen.
• Mayntz R., Rosewitz B., Schimank U., Stichweh R. (1988), Differenzierung und Verselbstandigung. Zur Entwicklung gesellschaftlicher Teilsysteme, Campus
• Verlag, Frankfurt–New York.
• Morawski L. (1992), Spór o model polityki prawa – ujęcie systemowe, „Państwo i Prawo”, nr 9.
• Morawski L. (1999), Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, LexisNexis, Warszawa.
• Nelken D. (1995), Postmodernism and Regionalism. The New Frontiers of Law and The Nation State, w: Challenges of Law at the End of 20th Century, vol. III, Bologna.
• Open Letter to the European Commission Artificjal Intelligence and Robotics, http://www.robotics-openletter.eu, 18.11.2019.
• Opinia nr 6 z 2004 r. Rady Konsultacyjnej Sędziów Europejskich (CCJE), https://rm.coe.int/168074752d, 17.11.2019.
• Ossowski S. (1967), Dzieła, t. IV, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Pańkowski J. (2015), Miejsce i rola kultury religijnej w państwie oraz jego polityce, „Rocznik Teologiczny”, vol. 57, nr 1.
• Perelman Ch. (1959), O sprawiedliwości, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Pest P. (2012), Sąd polubowny a wymiar sprawiedliwości i prawo do sądu, w: Acta
• Erasmiana III. Prace prawnicze, red. M. Sadowski, P. Szymaniec, https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/39103/edition/40317/content, 17.11.2019.
• Rawls J. (2010), Teoria sprawiedliwości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Report – Perceived independence of the national justice systems in the EU among the general public, Directorate-General for Justice and Consumers (European Commission) (2019), https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/cc5ff9ab-cecd-11e9-992f-01aa75ed71a1/language-en/format-PDF, 17.11.2019.
• Rojszcak M. (2019), Prawne aspekty systemów sztucznej inteligencji – zarys problemu, w: Sztuczna inteligencja, blockchain, cyberbezpieczeństwo oraz dane osobowe. Zagadnienia wybrane, pod red. K. Flaga-Gieruszyńskiej, J. Gołaczyńskiego, D. Szostka, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa.
• Sobczak J. (1993), Władza sądownicza, w: Zarys prawa konstytucyjnego, red. W. Skrzydło, Wydawnictwo UMCS, Lublin–Rzeszów.
• Steinmuller W. (1984) Verdatet und vernetz. Sozialokologische Handlungsspielraune der Informationsgesellschaft, Fischer Verlag, Frankfurt am Main.
• Taubner G. (2002), Sprawiedliwość alienująca, o dodatkowej wartości dwunastego wielbłąda, „Ius et Lex”, nr 1.
• Teubner G. (2002), Rechts als autopoietisches System, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Man.
• Zalecenia Rec (2000) 19 Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie roli prokuratury w systemie wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych (2000), https://rm.coe.int/09000016805b049c, 17.11.2019.
• Ziembiński Z. (1992), O pojmowaniu sprawiedliwości, Daimonion, Lublin.

Identifiers

DOI

10.14746/r.2019.1.6