Proces konstytuowania Unii Bankowej. Geneza, podstawy prawne, cele i zasady działania

• Authors: Janusz J. Węc

Title variants

EN

The process of establishing Banking Union. Origins, legal foundations, objectives and operating principles

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowane zostały geneza, proces legislacyjny, podstawy prawne, cele i zasady działania Unii Bankowej jako nowej struktury organizacyjnej Unii Gospodarczej i Walutowej. Omówione zostały również wynikające z reformy ustrojowej nowe uprawnienia instytucji ponadnarodowych i międzyrządowych Unii Europejskiej (Europejskiego Banku Centralnego, Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej, Trybunału Obrachunkowego i Rady Unii Europejskiej), a także parlamentów narodowych w strefie euro. Ustanowienie Unii Bankowej, która uzyska pełną zdolność do działania od 1 stycznia 2016 r., rodzi już dzisiaj wiele uzasadnionych wątpliwości. Najważniejszą z nich jest obawa, że pula środków finansowych, jakimi będzie ona dysponować, będzie zbyt mała w razie wybuchu nowego kryzysu finansowego w strefie euro. Argumenty te w pewnym stopniu osłabia fakt, że wydatki na restrukturyzację banków będą pochodziły głównie od ich akcjonariuszy i wierzycieli, następnie od posiadaczy depozytów powyżej 100 tys. euro, a dopiero w ostatniej kolejności od Jednolitego Funduszu Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji. Kolejną wątpliwość budzą ustrojowe rozwiązania przyjęte dla Unii Bankowej, ponieważ zapewniają one zwłaszcza Niemcom, ale także Francji, znaczący wpływ na jej funkcjonowanie. Niemcom udało się obwarować proces restrukturyzacji banków państw strefy euro licznymi zabezpieczeniami, które wzmacniają ich pozycję w procesie podejmowania decyzji (np. w Jednolitej Radzie ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji), ale także komplikują funkcjonowanie Unii Bankowej. Ponieważ Niemcy będą miały największy udział w Funduszu Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji, będą też mieć decydujący głos we wszystkich najważniejszych procesach upadłościowych, a w ślad za tym będą mogły wpływać na kierunek reform w państwach ogarniętych kryzysem finansowym. Można wręcz zaryzykować tezę, że Niemcy zyskały ekonomicznie i politycznie na przebiegu kryzysu zadłużeniowego strefy euro oraz na reformie ustrojowej strefy euro. Z kryzysu wyszły w zasadzie bez szwanku, a następnie w dużej mierze narzuciły sposób przeprowadzenia reformy ustrojowej strefy euro. Co najmniej doraźnie Niemcy wyrosły na jedynego obecnie lidera Unii Europejskiej.

EN

The paper presents the origins, legislative process, legal foundations, objectives and operating principles of the Banking Union as a new organisational structure of Economic and Monetary Union. The paper also discusses new powers vested by virtue of the political reform to supranational and intergovernmental institutions of the European Union (the European Central Bank, the European Parliament, the European Commission, the Court of Auditors and the Council of the European Union) as well as to the national parliaments of euro zone countries. The establishment of Banking Union, which will become fully operational on 1 January, 2016, raises numerous justifiable concerns. The main one is that the resources at its disposal will be too limited when a new financial crunch breaks out in the euro zone. This concern is somewhat weakened by the fact that the outlay on the restructurisation of banks will mainly be borne by their shareholders and creditors, followed by the holders of deposits in excess of EUR 100,000 and only eventually by the single resolution mechanism (SRM). Another concern is raised by the solutions adopted for Banking Union, which give significant influence on its operation primarily to Germany, and also to France. Germany succeeded in conditioning the process of restructuring euro area banks on numerous safeguards that strengthen Germany’s position in the decision-making process (e.g. in the Single Resolution Board) but also make the operation of Banking Union more complicated. Since Germany is going to have the greatest share in the SRM, it will also have a decisive say in all the most important bankruptcy processes, thereby influencing the direction of reforms in countries suffering from a financial crisis. One can venture to say that Germany has benefited economically and politically from the debt crisis of the euro zone and its reform. Germany has emerged from the crisis practically unscathed, and to a large extent imposed its own approach to the reform in the euro zone. Germany has emerged as the only European Union leader, at least for now.

Keywords

PL

Unia Europejska; kryzys strefy euro; unia bankowa

EN

European Union; euro zone crisis; banking union; European Union; euro zone crisis; banking union

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Rocznik Integracji Europejskiej
• Year: 2014
• Issue: 8
• Pages: 33-47

Dates

published

2014-01-01

Contributors

author

Janusz J. Węc

• Uniwersytet Jagielloński

References

• I. Źródła
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniająca dyrektywę Rady nr 82/891 EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/24/WE, nr 2002/47/WE, nr 2004/25/WE, nr 2005/56/WE, nr 2007/36/WE, nr 2011/35/UE, nr 2012/30/UE i nr 2013/36/EU oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L, 2014, nr 173.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L, 2014, nr 173.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L, 2013, nr 176.
• Komisja Europejska, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady, Plan działania na rzecz unii bankowej, Bruksela, 12 września 2012 r., COM(2012) 510 wersja ostateczna.
• Komisja Europejska, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady, Plan działania na rzecz pogłębionej i rzeczywistej unii gospodarczej i walutowej. Otwarcie debaty europejskiej, Bruksela, 30 listopada 2012 r., COM(2012) 777.
• Komisja Europejska, Notatka prasowa – Unia Bankowa: przywracamy stabilność finansową w strefie euro, Bruksela, 15 kwietnia 2014 r.
• Porozumienie międzyinstytucjonalne między Parlamentem Europejskim a Europejskim Bankiem Centralnym w sprawie praktycznych zasad egzekwowania demokratycznej odpowiedzialności i sprawowania nadzoru nad wykonywaniem zadań powierzonych EBC w ramach jednolitego mechanizmu nadzorczego, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L, 2013, nr 320.
• Posiedzenie Rady Europejskiej w dniach 13–14 grudnia 2012 r., Konkluzje, Bruksela, 14 grudnia 2012 r., EUCO 205/12.
• Posiedzenie Rady Europejskiej w dniach 14–15 marca 2013 r., Konkluzje, Bruksela, 14 marca 2013 r., EUCO 23/13.
• Posiedzenie Rady Europejskiej w dniach 20–21 marca 2014 r., Konkluzje, Bruksela, 21 marca 2014 r., EUCO 7/1/14, REV 1.
• Posiedzenie Rady Europejskiej w dniach 27–28 czerwca 2013 r., Konkluzje, Bruksela, 28 czerwca 2013 r., EUCO 104/2/13, REV 2.
• Rada Europejska, Przewodniczący, W kierunku faktycznej Unii Gospodarczej i Walutowej [Sprawozdanie końcowe], Bruksela, 5 grudnia 2012 r.
• Rada Europejska, Przewodniczący, W kierunku faktycznej Unii Gospodarczej i Walutowej [Sprawozdanie końcowe], Bruksela, 5 grudnia 2012 r.
• Rozporządzenie Europejskiego Banku Centralnego z dnia 16 kwietnia 2014 r. ustanawiające ramy współpracy pomiędzy Europejskim Bankiem Centralnym a właściwymi organami krajowymi w ramach Jednolitego Mechanizmu Nadzorczego (Rozporządzenie ramowe w sprawie jednolitego mechanizmu nadzorczego), EBC 2014/17.
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L, 2013, nr 176.
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 października 2013 r., zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego) w odniesieniu do powierzenia Europejskiemu Bankowi Centralnemu szczególnych zadań zgodnie z rozporządzeniem Rady UE nr 1024/2013, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L, 2013, nr 287.
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lipca 2014 r. ustanawiające jednolite zasady oraz jednolitą procedurę restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych i niektórych firm inwestycyjnych w ramach jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1093/2010, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L, 2014, nr 225.
• Rozporządzenie Rady z dnia 15 października 2013 r. powierzające Europejskiemu Bankowi Centralnemu szczególne zadania w odniesieniu do polityki związanej z nadzorem ostrożnościowym nad instytucjami kredytowymi, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L, 2013, nr 287.
• Traktat z Lizbony (dalej – Traktat z Lizbony), zmieniający traktat o Unii Europejskiej i traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, podpisany w Lizbonie 13 grudnia 2007 r. (teksty skonsolidowane), Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C, 2008, nr 115.
• Umowa o przekazywaniu i uwspólnianiu składek na rzecz Jednolitego Funduszu Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji, Bruksela, 21 maja 2014 r., EU/SRF.
• II. Artykuły
• Bielecki T. (2014), Bankowe spory Europy, czyli trzy etapy unii bankowej, „Gazeta Wyborcza”, 17 lutego.
• Legrain P. (2014), Fiskalny kolonializm eurostrefy, „The New York Times”, 27 kwietnia (przedruk w interia.pl, s. 1).
• Popławski K. (2014), Kształt unii bankowej potwierdza uprzywilejowaną pozycję Berlina w strefie euro, Komentarz OSW, 10 stycznia.

Identifiers

DOI

10.14746/rie.2014.8.3