Referenda and their impact on the future of a united Europe. Brexit and the shape of the European Union

• Authors: MAGDALENA MUSIAŁ-KARG

Title variants

PL

Referendum jako instytucja wpływania na przyszłość zjednoczonej Europy. Brexit a kształt Unii Europejskiej

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The practice of using direct democracy in the European Union’s countries shows that ‘European’ issues have become an increasingly popular subject of public debate and then of referendum votes. The use of national referenda in deciding on European integration process is not a new phenomenon – the first referendum on this subject was held in 1972. Since then European integration has been the subject of sixty popular votes – in EU member states, candidate states and in third countries. It can be said that the majority of experience related to direct democracy in the EU is rather positive, but there have been some votes that have brought serious problems to the European Union. One such example is the British referendum of 2016 on further membership of the EU. This referendum provoked a huge debate on the future shape of the Community and the further directions of integration in Europe. The main objective of this paper is to answer the question of the impact of European referenda on the future shape of the EU (with particular attention paid to the 2016 referendum on Brexit).

PL

Praktyka wykorzystania form demokracji bezpośredniej w państwach europejskich dowodzi, iż prócz licznych głosowań referendalnych w sprawach ogólnonarodowych, coraz bardziej popularnym przedmiotem debaty publicznej, a następnie głosowania stają się również kwestie o tematyce „unijnej”. Wykorzystanie referendum ogólnonarodowego do decydowania w sprawach procesu integracji europejskiej nie jest zjawiskiem nowym, bowiem pierwsze głosowanie o tej tematyce miało miejsce już w 1972 r. Od tego czasu integracja europejska stała się przedmiotem 60 ogólnonarodowych referendów – zarówno w państwach członkowskich, w państwach kandydujących, jak i w państwach „trzecich”, które związane są dziś z Unią Europejską różnego rodzaju umowami bilateralnymi. Większość doświadczeń związanych z wykorzystaniem referendów w sprawach „europejskich” jest – można rzec – pozytywnych, jednak część z nich przysporzyło państwom członkowskim i samej Unii wielu problemów. Jednym z ostatnich przykładów głosowań referendalnych, którego konsekwencje będą miały swój wyraz w przyszłym kształcie Unii Europejskiej, jest głosowanie z 23 czerwca 2016 r. sprawie członkostwa Wielkiej Brytanii w UE. Głównym celem niniejszego tekstu jest odpowiedź na pytanie o konsekwencje referendów w sprawie integracji (ze szczególnym uwzględnieniem głosowania brytyjskiego) dla przyszłego kształtu Unii Europejskiej.

Keywords

EN

referendum; direct democracy; European integration; European Union; Brexit; referendum; direct democracy; European integration; European Union; Brexit

PL

referendum; demokracja bezpośrednia; integracja europejska; Unia Europejska; Brexit

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Rocznik Integracji Europejskiej
• Year: 2017
• Issue: 11
• Pages: 225-240

Dates

published

2018-07-11

Contributors

author

MAGDALENA MUSIAŁ-KARG

• Adam Mickiewicz University in Poznań

References

• : UK embraces Europe in referendum, http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/june/6/newsid_2499000/2499297.stm, 22.08.2017.
• Balsom D. (1996), The United Kingdom: constitutional pragmatism and the adoption of the referendum, in: The Referendum Experience in Europe, eds. M. Gallagher, V. Uleri, Londyn.
• Biskup P. (2013), Integracja czy dezintegracja? Przyszłość Unii Europejskiej z perspektywy brytyjskiej, “Analiza Natolińska”, nr 5 (63).
• Brytyjski minister: będzie plan awaryjny, http://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/george-osborne-uspokajanasza-gospodarka-jest-silna,656340.html, 27.08.2017.
• Brexit: Ale to już było – referendum w 1975 r., 23.06.2016, http://superbiz.se.pl/wiadomosci-biz/brexit-ale-juz-bylo-referendum-w-1975_855622.html, 26.08.2017.
• Cameron został zmuszony do referendum ws. Brexitu, 22.06.2016, https://www.salon24.pl/newsroom/717811,cameron-zostal-zmuszony-do-referendum-ws-brexitu, 25.08.2017.
• Capik A. B. (2017), Inicjatywa obywatelska ma 5 lat, 4.08, http://ec.europa.eu/poland/news/170804_EIO_pl#_ftn7, 7.08.2017.
• Capik A. B., Gniewek A. (2012), Wprowadzenie do prawa Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej, Luksemburg, p. 39, http://www.iph.krakow.pl/images/do-pobrania/Publikacje/Europejska_inicjatywa_obywatelska-B._Capik_A._Gniewek.pdf, 18.08.2017.
• David Cameron says being PM ‘the greatest honour’ in final Downing Street speech, 13.07.2016, BBC News, http://www.bbc.com/news/uk-politics-36778350, 26.08.2017.
• David Cameron zrzeka się mandatu. “Nie ma możliwości bycia skutecznym posłem, kiedy było się wcześniej premierem”, 12.09.2016, https://wiadomosci.wp.pl/david-cameron-zrzeka-siemandatu-nie-ma-mozliwosci-bycia-skutecznym-poslem-kiedy-bylo-sie-wczesniej-premierem-6036245594460801a?ticaid=117ba6&_ticrsn=3, 26.08.2017.
• Hautala H. (2010), Wstęp, in: Podręcznik europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Przewodnik po zasadach pierwszego ponadnarodowego narzędzia demokracji bezpośredniej na świecie, Green European Foundation, Bruksela.
• Kitschelt H. P. (1986), Political Opportunity Structures and Political Protest: Anti-Nuclear Movements in Four Democracies, “British Journal of Political Science”, vol. 16.
• Klaus K. (2004), Pojęcie i źródła deficytu demokracji w UE, “Studia Europejskie” 2, pp. 53–71.
• Korteweg R. (2015), Beware the four horsemen circling Europe: Greece, Russia, migrants and the Brexit, “The Independent”, 24.06, http://www.independent.co.uk/voices/comment/beware-the-fourhorsemen-circling-europe-greece-russia-migrants-and-the-brexit-10343447.html, 25.08.2017.
• Koruba K. (2017), Czym jest deficyt demokratyczny w UE?, 3.04, http://prawapolityka.pl/2017/04/czym-jest-deficyt-demokratyczny-w-ue/, 15.08.2017.
• Kużelewska E. (2011), Proces ratyfikacji Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy i jego następstwa, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
• Kużelewska E. (2006), Referendum w procesie integracji europejskiej, ASPRA, Warszawa.
• Łada A. (2016), Referendokracja. Czy referenda uczynią Unię Europejską bardziej demokratyczną?, ISP, Warszawa.
• Mizera K. (2014), Deficyt demokratyczny w Unii Europejskiej, “Folia Iuridica Wratislaviensis”, vol. 3 (1).
• Musiał-Karg M. (2014), Europejska inicjatywa obywatelska – uwagi na temat roli obywateli w procesie integracji europejskiej, “Rocznik Integracji Europejskiej”, nr 8.
• Musiał-Karg M. (2012), Instytucje demokracji bezpośredniej w procesie integracji europejskiej – od referendum ogólnonarodowego do europejskiej inicjatywy obywatelskiej, “Rocznik Integracji Europejskiej”, nr 6.
• Musiał-Karg M. (2008), Referendum w państwach europejskich. Teoria, praktyka, perspektywy, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Musiał-Karg M., Lesiewicz E. (2015), Brytyjskie i greckie referenda a groźba Brexitu i Grexitu, “Przegląd Europejski”, nr 3 (37).
• Nentwich M. (1998), Opportunity structures for citizens’ participation, in: Political Theory and the European Union. Legitimacy, constitutional choice and citizenship, eds. A. Weale, M. Nentwich, Routledge, London–New York.
• Nentwich M. (1996), Opportunity Structures for Citizens’ Participation: The Case of the European Union, European Integration online Papers (EIoP), vol. 0, no. 1, http://eiop.or.at/eiop/pdf/1996-001.pdf, 17.08.2017.
• Parliament passes Brexit bill and opens way to triggering article 50, 13.03.2017, https://www.theguardian.com/politics/2017/mar/13/brexit-vote-article-50-eu-citizens-rights-lords-mps, 29.08.2017.
• Piotrowicz D., Brytyjski eurosceptycyzm pod lupą, 8.06.2015, http://www.psz.pl/127-unia-europejska/brytyjski-eurosceptycyzm-pod-lupa, 22.08.2017.
• Porozumienie UE z Wielką Brytanią, “Puls Biznesu”, 20.02.2016, https://www.pb.pl/porozumienieue-z-wielka-brytania-822233, 26.08.2017.
• Premier Wielkiej Brytanii zdradziła scenariusz Brexitu, 17.01.2017, http://www.newsweek.pl/swiat/polityka/co-dla-wielkiej-brytanii-oznacza-brexit-,artykuly,403749,1.html, 26.08.2017.
• Rada Europejska (art. 50) – wytyczne do negocjacji w sprawie Brexitu, 29.04.2017, http://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2017/04/29-euco-brexit-guidelines/, 26.08.2017.
• Queen’s Speech 2015 EU referendum, tax freeze and right-to-buy, BBC News, http://www.bbc.com/news/uk-politics-32894214, 5.08.2015.
• Referenda akcesyjne na Malcie, w Słowenii i na Węgrzech, “Biuletyn Analiz UKIE”, nr 11/2003, http://www.biuletyn.ukie.gov.pl, 17.03.2006.
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 stycznia 2009 r. w sprawie perspektyw rozwoju dialogu obywatelskiego w ramach Traktatu z Lizbony (2008/2067(INI), Dz. Urz. UE 2010, C 46/E/23.
• Sikorski Ł., Brexit – powrót do przeszłości. Wspomnienie referendum unijnego z 1975 r., 20.06.2016, http://www.emito.net/wiadomosci/wielka_brytania/brexit_powrot_do_przeszlosci_wspomnienie_referendum_unijnego_z_1975_r__2031655.html, 26.08.2017.
• Sondaż: znaczny skok poparcia dla Brytanii w Unii Europejskiej, 21.02.2016, http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1584914,Sondaz-znaczny-skok-poparcia-dla-Brytanii-w-Unii-Europejskiej, 26.08.2017.
• Stara dobra pułapka referendum europejskiego, 03.07.2013, http://www.voxeurop.eu/pl/content/article/2288311-stara-dobra-pulapka-referendum-europejskiego, 10.07.2016.
• Stawiski J., Pierwszy kraj, który opuści Unię? Groźba „Brexitu” i żądanie reform, 24.05.2015, TVN24 BiŚ, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/pierwszy-kraj-ktory-opusci-uniegrozba-brexitu-i-zadanie-reform,545081.html, 7.08.2015.
• Sutton M. (2011), France and the Construction of Europe, 1944–2007: The Geopolitical Imperative, Berghahn Books, New York–Oxford.
• Szymczyński T. R. (2007), Dylematy wokół instytucji referendum europejskiego, “Rocznik Integracji Europejskiej” nr 1.
• Szymczyński T. R. (2008), Ireland, the Lisbon Treaty and the European Referendum, “European Governance”, URGE, vol. 2, no. 2, July.
• Szymczyński T. R. (2010), On Some Consequences of the Contemporary Shape of the European Referendum, in: The Road Europe Travelled Along. The Evolution of the EEC/EU Institutions and Policies, eds. D. Preda, D. Pasquinucci, Series: Euroclio, vol. 54, Bruxelles.
• The Conservative Party Manifesto 2015. Strong Leadership. A Clear Economic Plan. A Brighter, More Secure Future, https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/manifesto2015/Conservative-Manifesto2015.pdf, p. 30.
• Unię Europejską czeka Brexit? Media: Referendum w Wielkiej Brytanii w 2016 roku (2015), TOK FM, http://www.tokfm.pl/Tokfm/1,130517,18428980,unie-europejska-czeka-brexit-mediawielka-brytania-wyjdzie.html, 26.08.2017.
• Wilk-Reguła W., Brytyjczyków referendów w sprawie członkostwa w UE czyli czy można zjeść ciastko i mieć ciastko?, http://wilkregula.natemat.pl/49345,brytyjczykow-referendow-w-sprawieczlonkowstwa-w-ue-czyli-czy-mozna-zjesc-ciastko-i-miec-ciastko, 8.07.2016.

Identifiers

DOI

10.14746/rie.2017.11.16