Kilka uwag o polskich referendach

• Authors: Piotr Winczorek

Title variants

EN

Some comments on Polish referenda

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Opracowanie zawiera autorskie opinie na temat regulacji prawnych dotyczących referendów ogólnokrajowych, o których mowa w art. 125 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Regulacje te, gdy idzie o ich podstawowy zrąb, mieszczą się w granicach standardów stosowanych w tym względzie w państwach demokratycznych. Jednakże ich realizacja może natrafiać na przeszkody wynikające z tego, że nie istnieją skuteczne gwarancje instytucjonalne i proceduralne wykonania decyzji podjętych w drodze referendum. Autor opowiada się za wprowadzeniem referendum, w wyniku którego obywatele będą mogli bezpośrednio podejmować akty ustawodawcze poddawane kontroli ich konstytucyjności. Ponadto podaje w wątpliwość wprowadzenie referendum obligatoryjnego rozpisywanego z inicjatywy obywateli (po zebraniu pod wnioskiem w tej sprawie odpowiedniej ilości podpisów), a także wprowadzenie do polskiego systemu ustrojowego instytucji ‘recall’ w zastosowaniu do głowy państwa. Sugeruje, aby przesłanki referendum ogólnokrajowego, o jakich mowa w art. 125 Konstytucji RP, uściślić, choć bez wiążących następstw prawnych.

EN

This paper contains the author’s own opinions on the legal regulations governing a nationwide referendum referred to in Article 125 of the Constitution of the Republic of Poland. The basic framework of these regulations fits within the limits of standards applicable in democratic countries. Their exercise, however, may be obstructed due to the absence of effective institutional and procedural guarantees ensuring enforcement of a decision arrived at in a referendum. Obligatory organisation of a referendum initiated by citizens (conditioned on collection of a required number of supporters) is challenged, as well as the introduction to the Polish political regime of a recall option in respect of the head of state. A suggestion is also made that the premises for organising nationwide referenda provided for in the above mentioned article of the Constitution be precised, although without binding legal consequences.

Keywords

PL

referendum ogólnokrajowe; Konstytucja RP; inicjatywa obywatelska

EN

nationwide referendum; Constitution of the Republic of Poland; citizens’ initiative; nationwide referendum; Constitution of the Republic of Poland; citizens’ initiative

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2014
• Volume: 76
• Issue: 2
• Pages: 143-160

Dates

published

2014-01-01

Contributors

author

Piotr Winczorek

• Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, em. profesor Uniwersytetu Warszawskiego

References

• Banaszczyk Z., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, C.H. Beck, Warszawa 2012.
• Biskup P., Instytucja referendum w brytyjskiej praktyce konstytucyjnej, Przegląd Sejmowy 2007, nr 1(78).
• Brunner G., Direct vs Representative Democracy, [w:] A. Auer, M. Bützer, Direct Democracy. The Eastern and Central European Experience, Ashgate, Aldershot-Burlington-Singapore-Sydney 2001.
• Demokracja bezpośrednia. Szwajcarska demokracja modelem dla XXI wieku?, praca zbiorowa, wstęp S. Geisbulhler, Semper, Warszawa 2011.
• Fatin-Rouge Stéfanini M., Le contrôle du référendum par la justice constitutionnelle, Economica, Aix-en-Provence – Paris 2004.
• Gałkowska A., Gałkowski S., Albo bezpośrednia, albo pośrednia, [w:] M. Marczewska-Rytko (red.), Stan i perspektywy demokracji bezpośredniej we współczesnym świecie, Wyd. UMCS, Lublin 2011: 39-55.
• Garlicki L., Komentarz do art. 125, [w:] Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2001.
• Grabowska S., Referendum jako instytucja odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta w Europie, Przegląd Prawa i Administracji, t. 87, 2012.
• Grzybowski M., Prawo wyborcze na urząd prezydenta Islandii, [w:] S. Grabowska, P. Grabowski (red.), Prawo wyborcze na urząd prezydenta w państwach europejskich, Warszawa 2007.
• Hamon F., Le référendum. Etude comparative, LGDJ-Lextenso, Paris 2012.
• Jabłoński M., Referendum ogólnokrajowe w polskim prawie konstytucyjnym, Wyd. UWr, Wrocław 2011.
• Jakubiak Ł., Referendum jako narzędzie polityki. Francuskie doświadczenia ustrojowe, Księgarnia Akademicka, Kraków 2012.
• Krzywoszyński P., Referendum: przyczynek do historii sporów o zakres demokracji bezpośredniej, Czasopismo Prawno-Historyczne 2008, z. 1: 23-46.
• Krzywoszyński P., Z dyskusji nad referendum w Polsce Ludowej, Czasopismo Prawno--Historyczne 2009, z. 1: 173-179.
• Marczewska-Rytko M., Demokracja bezpośrednia w Polsce. Refleksje i uwagi, [w:] M. Marczewska-Rytko (red.), Stan i perspektywy demokracji bezpośredniej w Polsce, Wyd. UMCS, Lublin 2010.
• Marczewska-Rytko M., Idea demokracji bezpośredniej od okresu antycznego do czasów Internetu i globalizacji, [w:] M. Marczewska-Rytko, A. K. Piasecki (red.), Demokracja bezpośrednia. Wymiar globalny i lokalny, Wyd. UMCS, Lublin 2010: 13-28.
• Marxer W., Pallinger Z.T., Stabilizing or Destabilizing? Direct-Democratic Instruments in Different Political Systems, [w:] M. Sëtäla, T. Shiller (eds.), Referendums and Representative Democracy. Responsiveness, Acountability and Deliberation, Routlege, New York 2013: 34-55.
• Musiał-Krag M., Referendum w państwach europejskich. Teoria, praktyka, perspektywy, Wyd. Marszałek, Toruń 2008.
• Oniszczuk J., Państwo prawne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (zasady państwa prawnego), Warszawa 1996.
• Papadopoulos Y., Démocratie directe, Economica, Paris 1998.
• Qvortrup M., The Politics of Participation. From Athens to E-democracy, Manchester Univerisity Press, Manchester-New York 2007.
• Rahat G., Elite Motives for Initiating Referendums: Avoidance, Addition and Consideration, [w:] M. Sëtäla, T. Shiller (eds.), Referendums and Representative Democracy. Responsiveness, Acountability and Deliberation, Routlege, New York 2013.
• Tierney S., Constitutional Referendums. The Theory and Practice of Republican Deliberation, Oxford University Press, Oxford 2012.
• Tierney S., Constitutional Referendums. The Theory and Practice of Republican Deliberation, Oxford University Press, Oxford 2012.
• Węglarz B., Referendum jako podstawowe narzędzie demokracji bezpośredniej – zagadnienia teoretyczne, [w:] M. Marczewska-Rytko, A. K. Piasecki (red.), Demokracja bezpośrednia. Wymiar globalny i lokalny, Wyd. UMCS, Lublin 2010: 29-40.
• Winczorek P., Bezpośrednia kontra pośrednia, Gazeta Wyborcza z 28 czerwca 2013 r.
• Winczorek P., Konstytucja nie przez referendum, Rzeczpospolita nr 246/2004.
• Zarys instytucji referendum jako formy demokracji bezpośredniej. Referenda ogólnokrajowe w Polsce. Opracowanie tematyczne OT-620, Kancelaria Senatu, maj 2013.
• Zieliński E., Problemy teoretyczne i klasyfikacyjne referendum, [w:] E. Zieliński, I. Bokszczanin, J. Zieliński (red.), Referendum w państwach Europy, Wyd. UW, Warszawa 2003: 19-38.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2014.76.2.11