Katafatyczny kod prawa

• Authors: Artur Nowak-Far

Title variants

EN

Cataphatic code of law

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

„Zrozumiałość” czy „prostota” prawa nie są w pełni przydatnymi kategoriami naukowej oceny jakości prawa. Są one bowiem określeniami intuicyjnymi. Lepiej jest w tym zakresie używać innej kategorii: badać, czy prawo jest „katafatyczne”. Katafatyczność jest osiągana poprzez takie metody legislacji (kodowania tekstów prawnych), które skutecznie obniżają transakcyjny koszt dekodowania z nich norm prawnych przez bezpośrednich adresatów właśnie tych norm. Prawidłowe techniki w tym zakresie powinny zapewnić dostosowanie poziomu katafatyczności (innymi słowy, wyznaczenia jej progu) do kognicyjnych kompetencji pierwszorzędnych użytkowników danej regulacji prawnej. Takie podejście implikuje konieczność uprzedniej identyfikacji właściwego modelu pragmatycznego, w ramach którego dane normy prawne zawarte w regulacji mają funkcję interwencyjną. Katafatyczność jest zmienną stopniowalną, zależną od poziomu aspiracji prawodawcy oraz od jego własnego osądu dotyczącego odnoszących się do prawa kompetencji kognicyjnych tych podmiotów, których owo prawo dotyczy. Wysoki próg katafatyczności (czyli niski jej poziom) stwarza poważne bariery kognicyjne. Ich obniżenie następuje wtedy, gdy prawo posługuje się konstrukcjami prostymi, nieskomplikowanymi, formułowanymi prostym językiem. Niski próg katafatyczności nie powinien być zawsze traktowany jako wyznacznik dobrej regulacji prawnej. Skomplikowanie samej materii regulacyjnej, jak również modelu pragmatycznego, który miałby być jej kanwą, może wręcz wykluczać prostotę regulacji. Poziom skomplikowania kodu prawnego zawyża także to, że nowe regulacje muszą zachowywać takie reguły składniowe i semantyczne, które pozwalają na zachowanie ich kompatybilności z regulacjami zastanymi w systemie prawa. Okoliczności regulacji mogą także decydować o tym, że wręcz celowe będzie wykorzystanie przez prawodawcę autorytatywnej natury języka prawnego, który ma zdolność indukowania określonego poziomu katafatycznośći (tj. wymuszenia określonego poziomu kompetencji kognicyjnej adresatów). Tego rodzaju uwarunkowania i działania redukują wpływ naturalnych reguł komunikacji w procesie stosowania prawa.

EN

‘Understandability’ or ‘simplicity’ of law are plausible terms which should not be used in a more rigorous assessment of the quality of any legal regulation due to the fact that they are rather intuitive. Instead, another qualifier, namely cataphacity, should be used. Cataphacity denotes a recourse to a legal code which effectively lowers transactional costs normally associated with the decoding of legal norms from legislative provisions borne by those to whom these norms are primarily addressed. Thus, cataphatic legislative practice requires that the level of cataphacity (or, alternatively, the threshold of cataphacity) and the cognitive competence of primary users of a given piece of law be adequately matched with each other. This match also implies a prior identification of the relevant pragmatic model within which legal norms are to intervene. As a result, cataphacity is a gradable variable which is dependent on the level of aspiration of law-makers and their own judgment of legal cognitive abilities of those to whom the law pertains. High cataphatic thresholds create significant cognitive barriers, whereas low ones make law accessible, since law is then expressed in a simple, plain and, therefore, widely understandable language. However, low cataphatic thresholds are rarely associated with good legislative practices. The very substance of regulation may be complex. So may be the pragmatic model of legislation. Also, the existing framework of legal norms may require quite a high degree of regulatory rigidity, also in terms of semantics and syntax used in legislative codes. Moreover, circumstances ofregulation may be such that they require of law-makers adoption of a more active approach where they would have to make a recourse to the authoritative nature of a legal language capable of inducing a desired level of cataphacity (i.e. to impel a certain level of cognitive competence). Suchan activity would then result in the reduction of impact of natural rules of communication in law compliance and law enforcement settings.  

Keywords

PL

katafatyczność; jakość legislacji; prawodawstwo; język prawa; heurystyka

EN

cathaphacity of law; legislation; policy of law; legislative modelling; legislative techniques; legal language; heuristics; cathaphacity of law; legislation; policy of law; legislative modelling; legislative techniques; legal language; heuristics

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2014
• Volume: 76
• Issue: 3
• Pages: 5-21

Dates

published

2014-01-01

Contributors

author

Artur Nowak-Far

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

References

• Bartoszewicz M., Zakres znajomości języka polskiego przez osoby publiczne i obywateli. Rozważania na tle polskiego prawa, Przegląd Legislacyjny 2014, nr 1: 45-66.
• Bertea S., Law and Practical Reason: The Normative Claim of Law, Hart, Oxford 2009.
• Brożek B., Normatywność prawa, Lex Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
• Chomsky N., Aspects of the Theory of Syntax, MIT Press, Cambridge 1965.
• Fillmore Ch.J., Frames and the Semantics of Understanding, Quaderni di Semantica 6, 1985, nr 2: 222-254.
• Foucault M., L’Archéologie du savoir, Gallimard, Paris 1969.
• Gawroński A., Szkice językoznawcze, Gebethner i Wolf, Warszawa 1928.
• Habermas J., Communication and the Evolution of Society, Beacon Press, Boston 1979.
• Habermas J., Faktizität und Geltung. Beiträge zur Diskurstheorie des Rechts und des demokratischen Rechtsstaats, Suhrkamp, Frankfurt am Main 1998.
• Hymes D., Competence and Performance in Linguistic Theory, [w:] R. Huxley, E. Ingram (eds.), Language Acquisition: Models and Methods, Academic Press, London 1971.
• Kahneman D., Maps of Bounded Rationality: A Perspective on Intuitive Judgment and Choice, American Economic Review 93, 2003, nr 5: 1449-1479.
• Kahneman D., Tversky A., Variants of Uncertainty, Cognition 11, 1982, nr 2: 143-157.
• Kant I., O porzekadle: To może być słuszne w teorii, ale nic nie jest warte w praktyce, [w:] I. Kant, Dzieła zebrane, t. 7: Pisma po roku 1781, Wyd. Naukowe UMK, Toruń 2012.
• Kövecses Z., Language, Mind and Culture: A Practical Introduction, Oxford University Press, Oxford 2006.
• Lakoff G., Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind, University of Chicago Press, Chicago 1987.
• Lewis D., Scorekeeping in a Language Game, Journal of Philosophical Logic 8, 1979: 344-346.
• Maingueneau D., Analyser les texts de communication, Armand Colin, Paris 2007.
• Nowak-Far A., Prawo a metody stosowane do stymulowania gospodarki – ramy teoretyczne, [w:] K. Żukrowska (red.), Kryzys gospodarczy 2008+ test dla stosowanej polityki. Metody przeciwdziałania i ich skuteczność, Oficyna Wyd. SGH, Warszawa 2013.
• Richard M., Defective Contexts, Accommodation, and Normalization, Canadian Journal of Philosophy 25, 1995, nr 4: 551-570.
• Tversky A., Kahneman D., Extensional Versus Intuitive Reasoning: The Conjunction Fallacy in Probability Judgment, [w:] T. Gilovich, D. Griffin, D. Kahneman (red.), Heuristics and Biases: The Psychology of Intuitive Judgment, Cambridge University Press, Cambridge 2002: 19-48.
• Wittgenstein L., Philisophische Untersuchungen, Suhrkamp, Frankfurt am Main 2003.
• Wróblewski B., Język prawny i prawniczy, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1948.
• Zirk-Sadowski M., Konstrukcja racjonalnego prawodawcy a kompetencja komunikacyjna, [w:] S. Wronkowska, M. Zieliński (red.), Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 1990: 431-345.
• Znamierowski C., Społeczne stanowienie norm, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1930, z. 1: 254-284.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2014.76.3.1