Estetyka – zapomniany piąty człon filozofii prawa

• Authors: Jerzy Zajadło

Title variants

EN

Aesthetics – a forgotten fifth element of the philosophy of law

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Filozofia prawa dotyczy takich tradycyjnych kwestii filozoficznych, jak ontologia, epistemologia, logika i etyka. Zwykle jednak nie uwzględnia ostatniego z głównych zagadnień filozoficznych ‒ estetyki. Autor próbuje wypełnić tę lukę tzw. estetyką pragmatyczną, sformułowaną przez Richarda Schustermana. Stosując terminologię łacińską, twierdzi, że lex (prawo) powinna być nie tylko certa, praevia, scripta et stricta, ale również pulchra (pewne, uprzednie, pisemne, ścisłe, ale również piękne). W artykule przedstawiono też trzy różne perspektywy związków prawa z estetyką. W podsumowaniu autor próbuje dokonać przykładowo estetycznej oceny systemu prawa jako całości, posiłkując się analizą obrazu Gustava Klimta Jurisprudenz.

EN

The philosophy of law concerns such traditional philosophical issues as ontology, epistemology, logic and ethics. It usually fails to include the fifth main philosophical issue – aesthetics. An attempt is made to fill in this gap by pragmatic aesthetics formulated by Richard Schusterman. Using Latin terminology, the author claims that lex (law) ought to be not only certa, praevia, scripta et stricta (settled, prior, written and strict) but also pulchra (beautiful). Three different aspects of the relationship of law and aesthetics have been presented. Finally, an example of an aesthetic assessment of the system of law as an entirety is made based on the analysis of Jurisprudenz, a painting by Gustav Klimt.

Keywords

PL

filozofia; filozofia prawa; estetyka; system prawa; Gustav Klimt

EN

philosophy; philosophy of law; aesthetics; system of law; Gustav Klimt; philosophy; philosophy of law; aesthetics; system of law; Gustav Klimt

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2016
• Volume: 78
• Issue: 4
• Pages: 17-30

Dates

published

2016-12-23

Contributors

author

Jerzy Zajadło

• Uniwersytet Gdański

References

• Alexy, R. (1992), Begriff und Geltung des Rechts, Verlag Karl Alber, Freiburg-München.
• Ben-Dor O. (ed.), (2011), Law and Art. Justice, Ethics, and Aesthetics, Routledge, New York.
• Berndt, T. (2010), Richterbilder. Dimensionen der Selbsttypisierungen, Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden.
• Biuletyn Polskiego Towarzystwa Estetycznego (2008), 13(1): 17.
• Boehme-Neßler, V. (2001), Pictorial Law. Modern Law and the Power of Pictures, Springer, Heidelberg-Dordrecht-London-New York.
• Burczak, K., Dębiński, A., Jońca, M. (2013), Łacińskie sentencje i powiedzenia prawnicze, wyd. 2, C.H. Beck, Warszawa.
• Butler, B.E. (2003), Aesthetics and American law, Legal Studies Forum 27: 203-220.
• Costonis, J.J. (1982), Law and aesthetics: a critique and a reformulation of the dilemmas, Michigan Law Review 80: 355-461.
• Douglas-Scott, S. (2013), Law after Modernity, Hart Publishing, Oxford-Portland (Oregon).
• Douzinas, C., Warrington, R. (1994), Justice Miscarried: Ethics and Aesthetics in Law Postmodern Theory, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Dubisz, S. (red.), (2008), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. P-Ś, WN PWN, Warszawa.
• Fliedl, G. (1998), Gustav Klimt 1862-1918. The World in the Female Form, Taschen, Köln-London-Madrid-New York-Paris-Tokyo.
• Gearey, A. (2011), Law and Aesthetics, Hart Publishing, Oxford-Portland (Oregon).
• Gephart, W. (2006), Recht als Kultur. Zur kultursoziologischen Analyse des Rechts, Vittorio Klostermann, Frankfurt am Main.
• Karlen, P.H. (1979), Legal aesthetics, British Journal of Aesthetics 19(3): 195-212.
• Kevelson, R. (ed.), (1992), Law and Aesthetics, Peter Lang Verlag, New York-Bern-Franfurt am Main-Paris.
• Łętowska, E. (2005), Communicare et humanum, et necesse est – o komunikacyjnej misji muzyków i prawników, Monitor Prawniczy 1: 3-7.
• Likhovski, A. (1999), Venus in Czernowitz: Sacher-Masoch, Ehrlich and the Fin-de-siècle crisis of legal reason, [w:] M. Hertogh (ed.), Living Law. Reconsidering Eugen Ehrlich, Hart Publishing, Oxford-Portland (Oregon).
• Likhovski, A. (2003), Czernowitz, Lincoln, Jerusalem, and the comparative history of American jurisprudence, Theoretical Inquiries in Law 4: 621-657.
• Manderson, D. (2000), Songs without Music. Aesthetic Dimensions of Law and Justice, Univniversity of California Press, Berkeley-Los Angeles-London.
• Manderson, D. (2015), Klimt’s Jurisprudence – sovereign violence and the rule of law, Oxford Journal of Legal Studies 35(3): 515-542.
• Minkkinen, P. (1999), Thinking without Desire. A First Philosophy of Law, Hart Publishing, Oxford-Portland (Oregon).
• Radbruch, G. (2009), Filozofia prawa, WN PWN, Warszawa.
• Saunders, D. (1992), Approaches to the historical relations of the legal and the aesthetic, New Literary History 23(3): 505-521.
• Scarry, E. (1999), On Beauty and Being Just, Princeton University Press, Princeton-Oxford.
• Schild, W. (1989), Gedanken zu Klimts “Jurisprudenz”, [w:] Philipps, L. Scholler, H. (Hrsg.), Jenseits des Funktionalismus. Arthur Kaufmann zum 65. Geburtstag, Decker&Müller, Heidelberg: 127-142.
• Schlag, P. (2002), The aesthetics of American law, Harvard Law Review 115: 1049-1118.
• Schorske, C.E. (1981), Fin-de-Siècle Vienna. Politics and Culture, Vintage Books, New York.
• Sellert, W. (1993), Recht und Gerechtigkeit in der Kunst, Wallstein Verlag, Göttingen O..
• Shusterman, R. (1998), Estetyka pragmatyczna. Żywe piękno i refleksja nad sztuką, Wyd. UWr, Wrocław.
• Śliwicka, A. (2011), Kodeks Napoleona jako przedmiot estetyki prawa, [w:] Prawo a kultura – kultura a prawo, Towarzystwo Słuchaczów Prawa UJ, Kraków: 259-275.
• Stefano, E. di (2009), Gustav Klimt. Uwodzicielskie złoto, tłum. T. Łozińska, Arkady, Warszawa.
• Stróżewski, W. (1997), Estetyka, [w:] J. Herbut (red.), Leksykon filozofii klasycznej, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Tatarkiewicz, W. (2012), Dzieje sześciu pojęć, WN PWN, Warszawa.
• Teissier-Ensminger, A. (1999), La beauté du droit, Descartes & Cie, Paris.
• Teissier-Ensminger, A. (2004), La fortune esthétique du Code civil des Français, Éditions La Mémoire du Droit, Paris.
• Torke, J.W. (2003), The aesthetics of law, The American Journal of Jurisprudence 48.
• Triepel, H. (2007), Vom Stil des Rechts. Beiträge zu einer Ästhetik des Rechts (1947), Berliner Wissenschafts-Verlag, Berlin [reprint].
• Welsch, W. (2005), Estetyka poza estetyką. O nową postać estetyki, Universitas, Kraków.
• Zajadło, J. (2007), Dziedzictwo przeszłości. Gustaw Radbruch: portret filozofa, prawnika, polityka i humanisty, Wydawnictwo Arche, Gdańsk.
• Zajadło, J. (2015), Filozofia prawa – pyta filozof, odpowiada prawnik, Państwo i Prawo 70(7): 5-22.
• Zajadło, J. (red.), (2013), Łacińska terminologia prawnicza, wyd. 2, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Zeidler, K. (2014), Estetyka prawa – ujęcie zewnętrzne i wewnętrzne, [w:] Król, M., Bartczak, A., Zalewska, M. (red.), Integracja zewnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych, cz. 2, Wyd. UŁ, Łódź: 61-67.
• Żelazny, M. (2009), Estetyka filozoficzna, WN UMK, Toruń.
• http://konferencja-naukowa.pl/index.php/archiwum/54-konferencje-miasta-warszawa-konteksty-sztuki-konteksty-estetyki-ii-polski-kongres-estetyki.html [dostęp: 28.10.2016].

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2016.78.4.2