O dwóch odmianach wzorców osobowych w prawie karnym

• Authors: Konrad Lipiński

Title variants

EN

About two types of personified models in criminal law

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi próbę określenia, czy stosowane w prawie karnym wzorce osobowe stanowią kategorię jednolitą. Autor dochodzi do wniosku, że figury te stosowane są na dwóch zasadniczych płaszczyznach: do ustalenia stanu faktycznego w zakresie stanu świadomości sprawcy czynu zabronionego oraz do określenia wymaganego od niego standardu postępowania w stosunku do dobra prawnego (co dotyczy również powinności przewidzenia określonych stanów rzeczy). Spostrzeżenie to pozwala na wyróżnienie dwóch zasadniczych odmian wzorców osobowych – wzorca rekonstrukcyjnego oraz wzorca optymalizacyjnego (normatywnego), które różnią się od siebie nie tylko przedmiotem odniesienia, ale i wewnętrzną konstrukcją.

EN

The article is an attempt to determine whether the reasonable man standard used in criminal law constitutes a uniform category. The author concludes that this figure is applied on two basic levels: (i) to determine the perpetrator’s consciousness of actus reus, and (ii) to define the duty of care, including reasonable foreseeability. This observation makes it possible to distinguish two basic types of the aforementioned standard, which differ from each other not only in the subject of the reference but also in their internal structure.

Keywords

PL

umyślność; nieumyślność; wzorzec osobowy; reguły postępowania z dobrem prawnym; obiektywna przewidywalność

EN

intent; negligence; recklessness; reasonable man; duty of care; reasonable foreseeability; intent; negligence; recklessness; reasonable man; duty of care; reasonable foreseeability

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2018
• Volume: 80
• Issue: 2
• Pages: 61-73

Dates

published

2018-06-28

Contributors

author

Konrad Lipiński

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Byczyk, M. (2016), Normy ostrożności w prawie karnym, Poznań.
• Dąmbska, I. (1962), Dwa studia z teorii naukowego poznania, Toruń.
• Giezek, J. (2013), Świadomość sprawcy czynu zabronionego, Warszawa.
• Giezek, J., Kardas, P. (2016), O kryteriach obiektywnego oraz subiektywnego przypisania z perspektywy podstaw odpowiedzialności karnej – uwagi wprowadzające, [w:] Giezek, J., Kardas, P. (red.), Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, Warszawa: 11–37.
• Kaczmarek, T. (2011), Sporne problemy umyślności, [w:] Majewski, J. (red.), Umyślność i jej formy, Toruń: 27–49.
• Kapusta, A. (2008), Problem intersubiektywności w świetle współczesnej neurokognitywistyki: od neuronów lustrzanych po narrację, Studia Philosophiae Christanae 2: 127–164.
• Kardas, P. (2006), Sporne problemy wykładni przestępstwa nadużycia zaufania, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2: 105–135.
• Kochanowski, J. (1991), Standard „rozsądnego człowieka” w prawie karnym, Studia Iuridica 20: 125–134.
• Królikowski, M. (2006), Kontekstowa teoria (dogmatyki) prawa karnego, Studia Iuridica 46: 179–207.
• Laskowski, M. (2011), Ustalanie umyślności w praktyce orzeczniczej, [w:] Majewski, J. (red.), Umyślność i jej formy, Toruń: 51–64.
• Lipiński, K. (2018), Granice obiektywizacji odpowiedzialności karnej – perspektywa wzorców osobowych, [w:] Pająk, M., Zawłocki, R. (red.), Prawo karne wobec konstytucji, Warszawa: 34–51.
• Łukaszewski, W. (2011), Psychologia podzielona, Nauka 4: 7–19.
• Malinowski, A., Nowak, L. (1972), Problemy modelowania w teorii prawa, Państwo i Prawo 2: 86–95.
• Małecki, M. (2013), Kryteria przypisania zamiaru wynikowego. Uwagi na marginesie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29 kwietnia 2013 r. (II AKa 62/13), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 3: 29–50.
• Nowak, L. (1968), Próba metodologicznej charakterystyki prawoznawstwa, Poznań.
• Nowak, L. (1973), Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa, Warszawa.
• Nowak, L. (1977), Wstęp do idealizacyjnej teorii nauki, Warszawa.
• Nowak, L. (1998), O ukrytej jedności nauk społecznych i nauk przyrodniczych, Nauka 1: 11–42.
• Patryas, W. (1988), Interpretacja karnistyczna. Studium metodologiczne, Poznań.
• Pohl, Ł. (2007), Struktura normy sankcjonowanej w prawie karnym. Zagadnienia ogólne, Poznań.
• Pohl, Ł. (2012), Niezachowanie wymaganej ostrożności – znamię typu czynu zabronionego czy odrębny element w strukturze przestępstwa?, [w:] Majewski, J. (red.), Nieumyślność, Toruń: 75–85.
• Przybylski-Lewandowski, F. (2002), Pojęcie wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego jako kryterium uzasadniania decyzji stosowania prawa a bezpieczeństwo prawne, Gdańskie Studia Prawnicze 9: 99–119.
• Rodzynkiewicz, M. (1998), Modelowanie pojęć w prawie karnym, Kraków.
• Schmoller, K. (1992), Standardowe postacie w prawie karnym jako pomocniczy punkt odniesienia w ocenach prawnych, Przegląd Prawa Karnego 5: 43–48.
• Tarapata, S. (2015), Obiektywna czy subiektywna przewidywalność? Głos w sprawie sporu dotyczącego nieświadomej nieumyślności, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1: 51–100.
• Urbański, M. (2009), Rozumowania abdukcyjne. Modele i procedury, Poznań.
• Zakrzewski, P. (2016), Stopniowanie winy w prawie karnym, Warszawa.
• Ziembiński, Z. (2014), Logika praktyczna, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2018.80.2.5