Przełamanie rezultatów wykładni językowej zgodnie z zasadą nadrzędności konstytucji

• Authors: Mikołaj Kondej

Title variants

EN

Disregarding the results of linguistic interpretation based on the principle of the supremacy of the Constitution

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza dopuszczalności przełamania rezultatów wykładni językowej – na podstawie wykładni prokonstytucyjnej  – przez odejście od alternatyw interpretacyjnych wynikających z możliwego sposobu rozumienia wyrażeń użytych przez ustawodawcę w treści przepisu. Autor argumentuje w nim, że zasada hierarchiczności aktów prawnych oraz nadrzędności konstytucji w połączeniu z faktem, że ustawa zasadnicza implementuje do porządku prawnego aksjologię będącą podstawą funkcjonowania ładu demokratycznego państwa prawnego, sprawia, iż w sytuacji, gdy zastosowanie litery przepisu prowadzi do rezultatów sprzecznych z zasadami lub wartościami konstytucyjnymi, zastosowanie znaleźć powinna zasada lex superior derogat legi inferiori, co pozwala na przełamanie granicy językowej interpretacji przepisu.

EN

The article analyses the possibility of adopting a pro-constitutional interpretation of legal provisions, rather than following the conclusions of linguistic interpretation focused on alternative ways of understanding the expressions used by the legislator in the content of provisions. The author argues that the principle of the hierarchy of legal acts and the supremacy of the Constitution – combined with the fact that this basic law implements an axiology in the legal system which is the basis for the functioning of a democratic state ruled by law – entails that when the literal application of a provision would lead to results contrary to constitutional principles or values, the principle lex superior derogat legi inferiori should be applied, which permits stepping outside the borders of linguistic interpretation.

Keywords

PL

granica językowa wykładni; przełamanie granicy językowej; hierarchiczność systemu prawa; nadrzędność konstytucji; bezpośrednie stosowanie konstytucji; lex superior derogat legi inferiori; wykładnia

EN

borders of linguistic interpretation; breaking linguistic borders; hierarchy of the legal system; supremacy of the Constitution; direct application of the Constitution; lex superior derogat legi inferiori; interpretation; borders of linguistic interpretation; breaking linguistic borders; hierarchy of the legal system; supremacy of the Constitution; direct application of the Constitution; lex superior derogat legi inferiori; interpretation

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2019
• Volume: 81
• Issue: 3
• Pages: 39-52

Dates

published

2019-09-30

Contributors

author

Mikołaj Kondej

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000-0002-9727-3931

References

• Alexy, R. (2010). Teoria praw podstawowych. Warszawa.
• Banaszak, B. (2012). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa.
• Banaszak, B. (1997). Proceduralne i materialnoprawne normy Konstytucji, [w:] J. Trzciński (red.), Charakter i struktura norm Konstytucji. Warszawa: 114–124.
• Banaszak, B. (2012). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa.
• Bator, A. (2018). Ewolucja analitycznej teorii prawa a bezpośrednie stosowania konstytucji. Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna 1(7): 97–134.
• Działocha, K. (2016). Komentarz do art. 8 Konstytucji [w:] Konstytucja Rzeczyspospolitej Polskiej. Komentarz, L. Garlicki (red.), M. Zubik (red.), Warszawa: 258-323.
• Filipczyk, H. (2017). Tax Avoidance and Rationality of Law. Warszawa.
• Gutowski, M., Kardas, P. (2017). Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji. Warszawa.
• Garlicki, L. (1999). Bezpośrednie stosowanie Konstytucji, [w:] Konferencja naukowa: Konstytucja RP w praktyce. Warszawa: 12–32.
• Hofmański, P. (1999). Bezpośrednie stosowanie Konstytucji, [w:] Konferencja naukowa: Konstytucja RP w praktyce. Warszawa: 44–45.
• Jaskiernia, J. (2018). Spór o reguły bezpośredniego stosowania Konstytucji RP, [w:] R. Balicki, M. Jabłoński (red.), Dookoła Wojtek… Księga pamiątkowa poświęcona Doktorowi Arturowi Wojciechowi Preisnerowi. Wrocław: 87–102.
• Janiszewska, B. (2016). Z tej strony stołu – uwagi praktyka o roli orzecznictwa w systemie prawa, [w:] T. Giaro (red.), Rola orzecznictwa w systemie prawa. Warszawa: 155–172.
• Kabat, A. (2005). Bezpośrednie stosowanie Konstytucji w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, [w:] K. Działocha (red.), Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 85–109.
• Kordela, M. (2016). Pewność prawa jako wartość konstytucyjna, [w:] M. Smolak (red.), Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje. Warszawa: 149–160.
• Kryszeń, G., Prokop, K. (2017). Aksjologia polskiej konstytucji. Warszawa.
• Mączyński, A., Łyszkowska, A. (2005). Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez Trybunał Konstytucyjny, [w:] K. Działocha (red.), Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 25–51.
• Morawski, L. (2010). Zasady wykładni prawa. Toruń.
• Pietrzykowski, K. (2018).Komentarz do art. 5 k.c., [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom 1: Komentarz. Art. 1–44910. Warszawa: 45–69.
• Piotrowski, R. (2018). Sędziowie i granice władzy demokratycznej w świetle Konstytucji RP. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 80(1): 215–229.
• Preisner, A. (2003). Dookoła Wojtek. Jeszcze o bezpośrednim stosowaniu konstytucji RP, [w:] L. Garlicki, A. Szmyt (red.), Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje. Warszawa: 230–244.
• Płeszka, K. (1997). Językowe znaczenie tekstu prawnego jako granica wykładni, [w:] M. Zirk-Sadowski (red.), Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje. Łódź: 69–77.
• Radbruch, G. (2009). Filozofia prawa. Tłum. E. Nowak. Warszawa.
• Mastalski, R. (1999). Bezpośrednie stosowanie konstytucji, [w:] Konferencja naukowa: Konstytucja RP w praktyce. Warszawa: 45–46.
• Morawski, L. (2010). Zasady wykładni prawa. Toruń.
• Safjan, M. (1999). Bezpośrednie stosowanie konstytucji, [w:] Konferencja naukowa: Konstytucja RP w praktyce. Warszawa: 36–40.
• Safjan, M., Bosek, L. (2016). Konstytucja RP. Tom 2: Komentarz. Art. 87–243. Warszawa.
• Sanetra, W. (2005). Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP w orzecznictwie Sądu Najwyższego, [w:] K. Działocha (red.), Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 52–84.
• Skalimowski, P. (2013). Granice między wykładnią prokonstytucyjną a bezpośrednim stosowaniem przepisów konstytucji – uwagi na tle uchwały Izby Gospodarczej NSA z 22 czerwca 2011 r. Palestra 3/4: 299–308.
• Smolak, M. (2016). Wykładnia otoczenia normatywnego konstytucji, [w:] M. Smolak (red.), Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje: 15–37.
• Spyra, T. (2006). Granice wykładni prawa. Znaczenie językowe tekstu prawnego jako granica wykładni. Warszawa.
• Tuleja, P. (1999). Bezpośrednie stosowanie Konstytucji, [w:] Konferencja naukowa: Konstytucja RP w Praktyce. Warszawa: 40–44.
• Tuleja, P. (2003). Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności (wybrane problemy). Kraków.
• Wronkowska, S. (2016). O niektórych osobliwościach konstytucji i jej interpretacji, [w:] M. Smolak (red.), Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje. Warszawa: 15–37.
• Wróblewski, J. (1990). Rozumienie prawa i jego wykładnia. Wrocław.
• Zieliński, M. (2017). Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki. Warszawa.
• Ziembiński, Z. (1969). Kompetencja i norma kompetencyjna. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 31(4): 23–41.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2019.81.3.3