Anonimowość rodziców genetycznych a dobrostan zdrowotny dziecka. Uwagi na tle Rekomendacji 2156(2019) Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy

• Authors: Joanna Haberko

Title variants

EN

The anonymity of genetic parents and the health-related well-being of the child: remarks in the light of Recommendations 2156(2019) of the Parliamentary Assembly of the Council of Europe

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje problem zdrowotnego interesu dziecka poczętego w wyniku zastosowania technik wspomaganej medycznie prokreacji z użyciem obcych komórek rozrodczych. Zastosowanie nowoczesnych technologii medycznych staje się coraz bardziej powszechne, a procedury, które jeszcze kilka lat temu postrzegane były jako eksperymentalne, obecnie stają się świadczeniami standardowymi. Nie oznacza to jednak, że nie niosą za sobą żadnych zagrożeń. Prezentowany tekst obejmuje problematykę tych zagrożeń i konfliktów dla członków rodziny związanych z wykorzystaniem technologii do poczęcia i urodzenia dziecka. Chodzi o zapewnienie tzw. dobrostanu fizycznego i psychicznego związanego z faktem pochodzenia od określonych osób. Polskie prawo nie daje możliwości udostępnienia informacji identyfikujących dawcę komórek rozrodczych, a granice informacji zostały określone wąsko. Pozwala to na sformułowanie tezy, która jest weryfikowana w tekście, że ustawodawca polski nie zapewnia realizacji prawa do poznania własnej tożsamości genetycznej jako prawa do informacji w zakresie genomu dawcy ani tym bardziej prawa do poznania tożsamości dawców gamet jako prawa do informacji w zakresie danych identyfikujących dawcę. W tekście przedstawiono postulaty de lege ferenda na podstawie rozwiązań włoskich oraz Rekomendacji 2156(2019) Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy.

EN

The text presents the problem of the health interest of a child conceived as a result of the use of medically assisted procreation techniques using donor genetic material. The use of modern medical technology is becoming increasingly common nowadays and the procedures which a few years ago were seen as experimental are now becoming standard. The present text covers the issues of risks and conflicts for family members related to the use of technology for the conception and birth of a child. The issue is the physical and mental well-being that can be derived from knowing one’s origin from specific persons. Polish law does not provide access to information enabling the identification of a donor of reproductive cells, and the restrictions on the information that can be provided to an authorized person have been narrowly defined. This allows the formulation of the thesis, which is verified in the text, that the Polish legislator does not ensure the implementation of the right to know one’s own genetic identity as the right to information in the field of donor genome, and even more so the right to know the identity of gamete donors as the right to information in terms of donor identification data. The text presents postulates based on Italian solutions and Recommendation 2156(2019) of the Parliamentary Assembly of the Council of Europe.

Keywords

PL

dobrostan; krewny; prawo do poznania pochodzenia; tożsamość

EN

well-being; relative; the right to know one’s origin; identity; well-being; relative; the right to know one’s origin; identity

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2019
• Volume: 81
• Issue: 4
• Pages: 59-72

Dates

published

2019-12-27

Contributors

author

Joanna Haberko

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000-0002-2713-3896

References

• Abatantuono, M. (2014/2015). Diritto dell’adottato alla ricerca delle proprie origini. (Tesi di laurea). Pisa.
• Bączyk-Rozwadowska, K. (2018). Prokreacja medycznie wspomagana. Studium z dziedziny prawa. Toruń.
• Ballarani, G. (2017). Modifiche all’articolo 28 della legge 4 maggio 1983, n. 184 e altre disposizioni in materia di accesso alle informazioni sulle origini del figlio non riconosciuto alla nascita (ddl n. 1978). Diritto di Famiglia e delle Persone 46(3): 963–975.
• Bartels, L. (2012). Safe haven laws, baby hatches and anonymous hospital birth: examining infant abandonment, neonaticide and infanticide in Australia. Criminal Law Journal 36: 19–37.
• Berti De Marinis G. (2014). Il ruolo della giurisprudenza nell’evoluzione della disciplina in tema di procreazione medicalmente assistita. Responsabilità Civile e Previdenza 79/II(4): 1716–1736.
• Cagnazzo, A. (2017). La filiazione. Nuvi orientamenti giriusprudenziali e dottrinali. Milano.
• Coutinho, J., Krell, C. (2012). Summary of the study „Anonyme Geburt und Babyklappen in Deutschland – Fallzahlen, Angebote, Kontexte Deutsches Jugendinstitut e.V., tłumaczenie na jęz. angielski z archiwum organizacji Eurochild, <https://www.dji.de/fileadmin/user_upload/Projekt_Babyklappen/BerichteAbschlussbericht_Anonyme_Geburt_und_Babyklappen.pdf>.
• Czapliński, P., Kroczek-Sawicka, Z. (2017), Prawne aspekty funkcjonowania okien życia. Białostockie Studia Prawnicze 22(2): 35–45.
• Dryla, O. (2018). Dopuszczalność przeprowadzenia testów genetycznych w świetle artykułu 12 Europejskiej Konwencji Bioetycznej, [w:] A. Białek, M. Wróblewski (red.), Prawa człowieka a wyzwania bioetyczne związane z nowymi technologiami. Warszawa: 91–105.
• Dyoniak, A. (1996). Wpływ woli osób bezpośrednio zainteresowanych na powstanie stosunku prawnego rodzice–dzieci w przypadku nienaturalnej prokreacji, [w:] T. Smyczyński (red.), Wspomagana prokreacja ludzka. Zagadnienia legislacyjne. Poznań: 141–160.
• Gigliotti, F. (2017). Parto anonimo e accesso alle informazioni identitarie (tra soluzioni praticate e prospettive di riforma). Europa e Diritto Privato 3: 901–951.
• Grosso, P.G. (2011). L’adottato alla ricerca delle proprie origini. Spunti di riflessione. Famiglia e Diritto 2: 204–212.
• Grylli, Ch., Brockington, I., Fiala, Ch., Huscsava, M., Waldhoer, T., Klier, C.M. (2016). Anonymous birth law saves babies – optimization, sustainability and public awareness. Archives of Women’s Mental Health 9: 291–297.
• Haberko, J. (2010). Kilka uwag na temat zgody na zabieg medyczny, wyrażanej przez małżonka w trybie art. 68 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 72(1): 45–57.
• Haberko, J. (2011). „Szczególne względy osobiste” a przeszczep od żywego dawcy. Państwo i Prawo 66(7/8): 44–54.
• Haberko, J. (2012). Stosowanie technik wspomaganej medycznie prokreacji w celach niewyłącznie rodzicielskich. Problem „dziecka-lekarstwa”. Medyczna Wokanda 4: 31–43.
• Haberko, J. (2014a). „Prawo do niewiedzy” w kontekście istoty testu genetycznego jako sprawy dotyczącej całej rodziny. Zeszyty Prawnicze BAS 2(42): 5–64.
• Haberko, J. (2014b). Zagrożenia dla adopcji w świetle projektu ustawy o leczeniu niepłodności. Forum Prawnicze 4: 3–15.
• Haberko, J. (2015). Uznanie ojcostwa w świetle projektowanego art. 751 k.r.o. Metryka 1: 175–194.
• Haberko, J. (2016). Ustawa o leczeniu niepłodności. Komentarz. Warszawa.
• Haberko, J. (2018a). Problemy filiacyjne w związku ze stosowaniem technik medycznie wspomaganej prokreacji, [w:] L. Bosek, A. Wnukiewicz-Kozłowska (red.), System prawa medycznego. Tom 2: Poszczególne przypadki świadczeń zdrowotnych. Warszawa: 169–183.
• Haberko, J. (2018b). Wybrane zagadnienia macierzyństwa zastępczego, [w:] L. Bosek, A. Wnukiewicz-Kozłowska (red.), System prawa medycznego. Tom 2: Poszczególne przypadki świadczeń zdrowotnych. Warszawa: 184–195.
• Haberko, J., Grabinski, A. (2011). Dobro dziecka a stosowanie procedur in vitro w prawie francuskim i prawie polskim. Studia Prawnicze 1: 33–61.
• Haberko, J., Sokołowski, T. (2013). Pokrewieństwo i powinowactwo, [w:] H. Dolecki, T. Sokołowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Warszawa: 519–619.
• Haberko, J., Sztandera F. (2017). Niebezpieczeństwo małżeństwa z bratem. Uwagi na tle ustawy o leczeniu niepłodności o prawie do poznania genetycznego pochodzenia dziecka, [w:] J. Mazurkiewicz, P. Mysiak (red.), Dobro pojemne jak krzywda. Prawna ochrona dziecka. Deklaracje a rzeczywistość. Wrocław: 98–115.
• Haberko, J., Uhrynowska-Tyszkiewicz, I. (2014). Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów. Komentarz. Warszawa.
• Hans-Bielut, P., Kroczek P. (2016). Okna życia: głos w sporze o potrzebie istnienia, [w:] L. Świtło, M. Tomkiewicz (red.), Rodzicielstwo. Wymiar społeczno-prawny. Olsztyn: 13–26.
• Jarecka, A. (2019). „Poufny poród” kontra „Okno życia”. Co lepsze? <https://www.dw.com/pl/poufny-por%C3B3d-kontra-okno-%C5%BCycia-co-lepsze-bilans/a-18421651> [dostęp: 19.11.2019].
• Jolie, A. (2013). My Medical Choice. <http://www.nytimes.com/2013/05/14/opinion/my-medical-choice.html?_r=0> [dostęp: 19.11.2019].
• Jóźwiak, S. (2000). Nerwiakowłókniakowatość typu I (choroba von Recklinghausena). Medycyna Praktyczna. Pediatria 3. <http://www.mp.pl/artykuly/14028> [dostęp: 19.11.2019].
• Kadłubowska, L. (2018). Sytuacja prawna dzieci pozostawionych w „oknie życia”. (Praca magisterska, niepublikowana). Poznań.
• Kapelańska-Pręgowska, J. (2011). Prawne i bioetyczne aspekty testów genetycznych. Warszawa.
• Klier, C., Chryssa, G., Amon, S., Fiala, C., Weizmann-Henelius, G., Pruitt, S., Putkonen, H. (2012). Is the introduction of anonymous delivery associated with a reduction of high neonaticide rates in Austria? A retrospective study. BJOG: An International Journal of Obstetrics and Gynaecology 120(4): 428–434.
• Krajewska, B. (2015). Okna życia w systemie opieki nad dziećmi. Warszawa.
• Krekora-Zając, D. (2014). Prawo do poznania matki biologicznej według krajowego prawa rodzinnego. Studia Prawnicze 1: 131–132.
• Kubicka-Kraszyńska, U. (2017). Skuteczność rozwiązań chroniących dzieci przed porzuceniem ze skutkiem śmiertelnym i dzieciobójstwem w świetle Konwencji o prawach dziecka. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 16(2): 65–90.
• Łączkowska, M. (2008). Stosunek prawny pokrewieństwa a pochodzenie genetyczne. [w:] M. Andrzejewski, L. Kociucki, M. Łączkowska, A.N. Schulz (red.), Księga jubileuszowa Profesora Tadeusza Smyczyńskiego. Toruń: 301–316.
• Laing, J.A. (2006). Artificial reproduction, blood relatedness and human identity. The Monist 89(4): 548–566.
• Lipski, J. (2015). Opinia prawna na temat rządowego projektu ustawy o leczeniu niepłodności. Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 4(48): 126–163 [dostęp: 19.11.2019].
• Lo Voi, V. (2018). Mors omnia solvit? Parto anonimo e valutazione circa l’attualità del diritto all’anonimato della madre biologica nel caso di morte della stessa. Diritto di Famiglia e delle Persone 47/II(3): 1120–1142 [dostęp: 19.11.2019].
• Łuczak-Wawrzyniak, J., Haberko, J. (2015). Dobrodziejstwo nowoczesnych technik wspomaganej medycznie prokreacji czy problem rodziny i dziecka? Uwagi na tle projektu ustawy o leczeniu niepłodności (druk sejmowy 3245). Diametros 44: 20–44.
• Łukasiewicz, R. (2019). Dobro dziecka a interesy innych podmiotów w polskiej regulacji prawnej przysposobienia. Warszawa.
• Mostowik, P. (2015). Możliwość ustalenia pochodzenia dziecka, [w:] M. Pazdan (red.), System prawa prywatnego. Tom 20C: Prawo prywatne międzynarodowe. Warszawa: 311–312.
• Nesterowicz, M. (2005). Prawo pacjenta i osób bliskich do informacji i ochrona danych, [w:] W. Popiołek, L. Ogiegło, M. Szpunar (red.), Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana. Kraków: 1205–1216.
• Nesterowicz, M. (2010). Prawo medyczne. Toruń.
• Oszkinis, B. (2019). Macierzyństwo. Aspekty materialnoprawne, procesowe i kolizyjnoprawne. Warszawa.
• Pietrzykowski, K. (2018). Pokrewieństwo i powinowactwo, [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Warszawa: 556–573.
• Ruszkiewicz, D. (2014). Okna życia jako instytucje wspierające dziecko i rodzinę – zalety i kontrowersje. Pedagogika Rodzinna 4: 45–58.
• Safjan, M. (1990). Prawo wobec ingerencji w naturę ludzkiej prokreacji. Warszawa.
• Ministero della Salute (2019). Salute della donna. <http://www.salute.gov.it>[dostęp: 19.11.2019].
• Santarsiere, V. (2009). Diritto all’anonimato della madre se al parto del figlio dichiari di non voler essere nominate. Giurisprudenza di Merito 41(6): 1529–1531.
• Sants, H.J. (1964). Genealogical bewilderment in children with substitute parents. British Journal of Medical Psychology 37(2): 133–141.
• Skorek, A. (2009). Testy genetyczne w interesie osób trzecich – uwagi na tle IV Protokołu dodatkowego do Europejskiej Konwencji Bioetycznej w sprawie testów genetycznych. Prawo i Medycyna 34. <https://prawoimedycyna-archiwum.com/> [dostęp: 19.11.2019].
• Soniewicka, M. (2018). Selekcja genetyczna w prokreacji medycznie wspomaganej. Etyczne i prawne kryteria. Warszawa.
• Szczucki, K. (2010). Prawo dziecka poczętego metodą in vitro do poznania własnej tożsamości biologicznej, [w:] L. Bosek, M. Królikowski (red.), Współczesne wyzwania bioetyczne. Warszawa: 184–198.
• Tonolo, S. (2014). I diritto alla genitorialità nella sentenza della Corte Costituzionale che cancella il divieto di fecondazione eterologa: profili irrisolti e possibili soluzioni. Rivista di Diritto Internazionale 97(4): 1123–1147.
• Velletti, M. (2017). Diritto alla conoscenza delle origini, [w:] Trattato di diritto e bioetica. Napoli: 409–416.
• Villeneuve-Gokalp, C. (2011). Women who give birth „secretly” in France, 2007–2009. Population-E 66(1): 131–168.
• Vitale, F. (2019). Il parto in anonimato: analisi della normative.
• showdoc/17/DOSSIER/0/929566/index.html?part=dossier_dossier1> [dostęp: 19.11.2019].
• Żok A., Rzymska, I. (2015). Problem okien życia – analiza etyczno-prawna. Poznańskie Zeszyty Humanistyczne 25: 2–19.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2019.81.4.5