O negatywnej ocenie moralnej postępowania dłużnika i osoby trzeciej jako przesłance skargi pauliańskiej

• Authors: Krzysztof Mularski

Title variants

EN

On the negative moral assessment of the debtor’s and third party’s conduct as a premise for actio Pauliana

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W opracowaniu postawiono tezę, wedle której niemoralny (a przynajmniej indyferentny moralnie) charakter postępowania dłużnika jest konieczną przesłanką skargi pauliańskiej. W konsekwencji pozwany (osoba trzecia) ma możliwość podniesienia zarzutu w pełni czy bądź całkowicie moralnego postępowania dłużnika. W przypadku zgodności postępowania dłużnika z normami moralnymi nie można byłoby uznać dokonania czynności prawnej za krzywdzącą (relewantną pauliańsko), nawet jeśli doprowadziła do pokrzywdzenia wierzyciela. Akceptacja możliwości podniesienia przez pozwanego takiego zarzutu wydaje się przy tym konieczna z perspektywy spójności aksjologicznej systemu prawnego. Przyjęcie proponowanego wyniku wykładni zapewniałoby również odpowiedni balans w przyjmowanych konsekwencjach zastosowania pozajęzykowych dyrektyw wykładni w odniesieniu do przepisów konstruujących instytucję skargi pauliańskiej. Gdyby uznać trafność powyższej argumentacji, art. 527 § 2 k.c. konstruowałby w istocie domniemanie niemoralnego postępowania dłużnika. Obalenie tego domniemania byłoby w praktyce trudne, lecz nie niemożliwe.

EN

The paper presents the thesis according to which the immoral (or at least morally indifferent) nature of the debtor’s action is a prerequisite for actio Pauliana. Consequently, the defendant (third party) may raise the defense of the debtor’s moral behaviour. If the debtor’s conduct complies with moral standards, the legal act could not be regarded as detrimental (relevant to actio Pauliana), even if it resulted in the creditor’s detriment. The acceptance of the possibility of raising the defence seems necessary from the perspective of the axiological coherence of the legal system. Adopting the proposed interpretation result would also ensure an appropriate balance in the implications of the use of non-linguistic interpretation directives in relation to the provisions constructing the institution of the actio Pauliana. Should the accuracy of the above argument be acknowledged, Article 527 para. 2 of the Civil Code would, in fact, construct a presumption of the debtor’s immoral behaviour. It would be difficult but not impossible to refute the presumption in practice.

Keywords

PL

moralność; actio Pauliana

EN

morality; actio Pauliana; morality; actio Pauliana

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2019
• Volume: 81
• Issue: 4
• Pages: 83-98

Dates

published

2019-12-27

Contributors

author

Krzysztof Mularski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000-0002-4664-9812

References

• Bar, Ch. von, Clive, E., Schulte-Nölke, H. (eds.) (2009). Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law Draft Common Frame of Reference (DCFR). Münich.
• Czepita, S., Kuniewicz, Z. (2019). Forma dokumentowa, [w:] Z. Radwański, A. Olejniczak (red.), System prawa prywatnego. Tom 2: Prawo cywilne – część ogólna. Warszawa: 188–196.
• Dajczak, W., Giaro, T., Longchamps de Bérier, F. (2018). Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego. Warszawa.
• Dębiński, A. (2011). Rzymskie prawo prywatne. Kompendium. Warszawa.
• Dubisz, S. (red.) (2003a). Uniwersalny Słownik Języka Polskiego. Tom 2: K–Ó. Warszawa.
• Dubisz, S. (red.) (2003b). Uniwersalny Słownik Języka Polskiego. Tom 3: P–Ś. Warszawa.
• Fiema, J. (1937). O zaskarżaniu czynności dłużnika zdziałanych ze szkodą wierzycieli. Lwów.
• Gutowski, M. (2017). Bezskuteczność czynności prawnej. Warszawa.
• Gutowski, M. (2019). Artykuł 527–534, [w:] M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom 2: Komentarz do art. 353–626. Warszawa: 1370–1417.
• Haładyj, K. (2017). Artykuł 527–534, [w:] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna. Tom 3a. Warszawa: 1279–1310.
• Janiak, A. (2014). Artykuł 527–534, [w:] A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Zobowiązania. Część ogólna. Tom 3. Warszawa: 946–994.
• Jasińska, M. (2004). Skarga pauliańska – istota idei zaskarżenia. Prawo Spółek 89(5): 48–56.
• Karnicka-Kawczyńska, A., Kawczyński, J. (1999). Skarga pauliańska. Prawo Spółek 25(1): 18–32.
• Kirchhof, H.P. (2012). Münchener Kommentar zum Anfechtungsgesetz. München.
• Kolańczyk, K. (2007). Prawo rzymskie. Warszawa.
• Korzonek, J., Rosenblüth, I. (1936). Kodeks zobowiązań. Komentarz. Tom 1. Kraków.
• Kuryłowicz, M., Wiliński, A. (2016). Rzymskie prawo prywatne. Zarys wykładu. Warszawa.
• Lackoroński, B. (2009). Zadośćuczynienie pieniężne za krzywdy wynikłe ze śmierci najbliższego członka rodziny na podstawie art. 446 § 4 k.c. Palestra 54(619/620): 19–28.
• Longchamps de Bérier, F. (1998). Prawnospadkowe pochodzenie actio Pauliana? Czasopismo Prawno-Historyczne 50(1): 299–303.
• Longchamps de Bérier, R. (1934). Uzasadnienie projektu kodeksu zobowiązań. Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja prawa o zobowiązaniach. Zeszyt 4. Warszawa.
• Longchamps de Bérier, R. (1948). Zobowiązania. Poznań.
• Machnikowski, P. (2017). Artykuł 527–534, [w:] P. Machnikowski, E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Warszawa: 1103–1117.
• Mularski, K. (2019). Artykuł 446, [w:] M. Gutowski (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom 2: Komentarz do art. 353–626. Warszawa 2019: 877–892.
• Naczyńska, J. (2018). Artykuł 527–534, [w:] M. Habdas, M. Fras (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna. Tom 3. Warszawa 2018: 1129–1164.
• Namitkiewicz, J. (1949). Kodeks zobowiązań. Komentarz dla praktyki. Część ogólna. Tom 1: Art. 1–293. Łódź.
• Nawracała, J. (2011). Zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej – wybrane zagadnienia. Rozprawy Ubezpieczeniowe 11(2): 39–50.
• Nerlich, J., Niehus, Ch. (2000). Gesetz über die Anfechtung von Rechtshandlungen eines Schuldners außerhalb des Insolvenzverfahrens. München.
• Popiołek, W. (2018). Artykuł 527–534, [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające. Tom 2. Warszawa: 226–260.
• Pyziak-Szafnicka, M. (1996). Glosa do wyroku SN z 19.10.1995 r., III CRN 40/95. Orzecznictwo Sądów Polskich 40(11): 514–517.
• Pyziak-Szafnicka, M. (2014). Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, [w:] A. Olejniczak (red.), System prawa prywatnego. Tom 6: Prawo zobowiązań – część ogólna. Warszawa: 1619–1692.
• Rachwał, A. (2000). Niewypłacalność jako przesłanka zaskarżenia przez syndyka czynności prawnej upadłego, dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli. Transformacje Prawa Prywatnego 3: 61–76.
• Rozwadowski, W. (2008). Prawo rzymskie. Zarys wykładu wraz z wyborem źródeł. Poznań.
• Sychowicz, M. (2018). Artykuł 527–534, [w:] J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna. Tom 3. Warszawa: 1357–1385.
• Szanciło, T. (2012). Istota skargi pauliańskiej na tle orzecznictwa sądowego. Przegląd Sądowy 21(9): 5–12.
• Szymczak, M. (red.) (1996). Słownik języka polskiego. Tom 2: L–P. Warszawa 1996.
• Wilejczyk, M. (2012). Przesłanki skargi pauliańskiej. Studia Prawa Prywatnego 2(25): 73–88.
• Wołodkiewicz, W., Zabłocka, M. (2014). Prawo rzymskie. Instytucje. Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2019.81.4.7