Czynności mające na celu obejście ustawy na tle orzecznictwa sądów polskich

• Authors: Dorota Miler

Title variants

EN

Legal transactions aimed at circumventing statutory law in the context of the case-law of Polish courts

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W doktrynie dominuje stanowisko, zgodnie z którym czynności prawne mające na celu obejście ustawy stanowią kategorię czynności prawnych sprzecznych z ustawą. W orzecznictwie sądów polskich pogląd ten nie został w pełni przejęty. W niektórych orzeczeniach sądy odróżniły obejście prawa od innych konstrukcji prawnych, w tym od sprzeczności z prawem. W pracy przedstawione i omówione są zaakceptowane w orzecznictwie definicje obejścia prawa, przesłanki stwierdzenia obejścia prawa, a także przykłady czynności mających na celu obejście ustawy. We wnioskach rozważono problem autonomiczności i funkcji pełnionych przez zakaz dokonywania czynności mających na celu obejście ustawy w polskim prawie prywatnym na tle orzeczeń sądów polskich. Autor uważa, że obejście prawa jest konstrukcją autonomiczną w stosunku do innych konstrukcji prawa prywatnego, która wypełnia lukę, jaka istnieje albo może istnieć między zakresem zastosowania sprzeczności z prawem i zakresem zastosowania sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Zakres zastosowania konstrukcji obejścia prawa zależy od sposobu zdefiniowania reguły odstępstwa od sensu językowego przepisu lub jego części. Analiza orzecznictwa sądów polskich pozwala na wskazanie istotnych funkcji pełnionych przez zakaz dokonywania czynności mających na celu obejście ustawy.

EN

The position that legal transactions which circumvent an act of statutory law constitute a category of legal transactions contrary to the law prevails in the legal literature. However, Polish jurisprudence has not entirely followed this view. In some judgments, courts have distinguished transactions circumventing the law from other legal constructions, including transactions contrary to the law. In the article, the definition of law circumvention, the prerequisites for finding law circumvention, and examples of transactions aimed at circumventing statutory law identified in Polish jurisprudence are presented and discussed. The issue of autonomy and the functions performed by the prohibition on circumventing an act of statutory law in Polish private law in the context of the judgments of Polish courts is discussed in the conclusions. The author believes that law circumvention is autonomous from other private law constructions. It is a legal construction that fills a gap existing between the scope of application of a legal contradiction with the law and the scope of a contradiction with the principles of community life. The scope of the application of the construction of law circumvention depends on the definition of the rule of departure from the linguistic meaning of a legal provision or its part. An analysis of Polish case law allows identification of the important functions performed by the prohibition of transactions aimed at circumventing the law.

Keywords

PL

obejście prawa; obejście ustawy; sprzeczność z prawem; praktyka orzecznicza; wykładnia

EN

law circumvention; circumvention of the law; circumvention of statute; contradiction with the law; jurisprudence; interpretation; law circumvention; circumvention of the law; circumvention of statute; contradiction with the law; jurisprudence; interpretation

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2019
• Volume: 81
• Issue: 4
• Pages: 111-124

Dates

published

2019-12-27

Contributors

author

Dorota Miler

• Uniwersytet w Augsburgu

• https://orcid.org/0000-0002-4634-7208

References

• Brzeziński, B. (2004). Narodziny i upadek orzeczniczej doktryny obejścia prawa podatkowego. Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 71(1): 7–13.
• Dmowski, S., Rudnicki, S. (2011). Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna. Warszawa.
• Grzybowski, S. (1974). System prawa cywilnego. Część ogólna. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
• Grzybowski, S. (1985). System prawa cywilnego. Część ogólna. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
• Grykiel, J., Lemkowski, M. (2010). Czynności prawne. Art. 56–81 KC. Komentarz. Warszawa.
• Gutowski, M. (2007). Czynność prawna podjęta w celu przestępczym. Glosa. Monitor Prawniczy 18: 1023–1026.
• Janas, A. (2017). Komentarz do art. 58, [w:] M. Habdas, M. Fras (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom 1: Część ogólna (art. 1–125). Warszawa: 485–518.
• Janiak, A. (2012). Komentarz do art. 58, [w:] A. Kidyba, Kodeks Cywilny. Komentarz Lex. Tom 1: Część ogólna. Warszawa: 334–360.
• Kalinowski, M. (2004). Glosa do Wyroku Składu Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 listopada 2003 r. FSA 3/03. Orzecznictwo Sądów Polskich 6: 306–309.
• Kalinowski, M. (2001). Granice legalności unikania opodatkowania w polskim systemie podatkowym. Toruń.
• Karwat, P. (2002). Obejście prawa podatkowego. Warszawa.
• Księżak, P. (2014). Komentarz do art. 58, [w:] M. Pyziak-Szafnicka, P. Księżak (red.), Kodeks cywilny. Część ogólna. Warszawa: 641–672.
• Machnikowski, P. (2013). Treść umowy, [w:] E. Łętowska (red.), System prawa prywatnego. Tom 5: Prawo zobowiązań – część ogólna. Warszawa: 503–587.
• Morawski, L. (2011). Zasady wykładni prawa. Toruń.
• Olejniczak, A. (2019). System prawa prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna. Warszawa.
• Piekarski, M. (1985). Przepisy ogólne o czynnościach prawnych. Nowe Prawo 3(225): 251–257.
• Radwański, Z., Trzaskowski, R. (2019). Treść czynności prawnej, [w:] A. Olejniczak, System prawa prywatnego. Tom 2: Prawo cywilne – część ogólna. Warszawa: 303–366.
• Safjan, M. (2018). Komentarz do art. 58, [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom 1: Komentarz. Art. 1–49910. Warszawa: 288–310.
• Stawecki, T. (2003). Obejście prawa. Szkic na temat granic prawa i zasad jego wykładni, [w:] H. Izdebski, A. Stępkowski (red.), Nadużycie prawa. Warszawa: 87–110.
• Tracz, G., Zoll, F. (1996). Przewłaszczenie na zabezpieczenie. Kraków.
• Trzaskowski, R. (2002). Zasada swobody umów w orzecznictwie sądowym, część druga. Przegląd Sądowy 12(5): 116–152.
• Trzaskowski, R. (2014). Komentarz do art. 58, [w:] J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Warszawa: 408–543.
• Vidal, J. (1957). Essai d’une théorie générale de la fraude en droit français, le principe efraus omnia corrumpite. Toulouse.
• Wawrzyńczak, R. (1985). O pewnym modelu działania i dwu jego aplikacjach. Wrocław.
• Wąsowicz, W. (1999). Obejście prawa jako przyczyna nieważności czynności prawnej. Kwartalnik Prawa Prywatnego 8(1): 69–95.
• Wolter, A. (2001). Prawo cywilne. Zarys części ogólnej. Warszawa.
• Zieliński, M., Radwański, Z. (2006). Wykładnia prawa cywilnego. Studia Prawa Prywatnego 1(1): 1–40.
• Zieliński, T. (1967). Nieważność czynności sprzecznych z ustawą w prawie cywilnym. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 29(2): 69–85.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2019.81.4.9