Przesłanki wyznaczania sędziów do składu orzekającego Trybunału Konstytucyjnego i konsekwencje ich naruszenia

• Authors: Michał Ziółkowski

Title variants

EN

The rules of assigning judges to judicial panels of the Constitutional Tribunal and the consequences of violations of these rules

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule sformułowano argumenty przeciwko nieograniczonej kompetencji Prezesa TK do wyznaczenia sędziów odo składu orzekającego. Kompetencja Prezesa powinna być interpretowana w sposób zawężający zgodnie z językowym brzmieniem przepisów ustawowych. Wykonując swoją kompetencję, Prezes TK musi bowiem przestrzegać zasady legalizm, niezawisłości wewnętrznej sędziów TK oraz zasady sprawności funkcjonowania samego TK. Krytykując praktykę Prezesa TK po 2016 r., w artykule sformułowano pogląd o względnej niezmienności składu orzekające TK. Zmiana może nastąpić bowiem tylko w okolicznościach wprost wskazanych w ustawie. Artykuł analizuje ponadto wypadki nadużycia kompetencji przez Prezesa TK oraz teoretyczne i dogmatyczne konsekwencje tego nadużycia. Obowiązujące przepisy nie przewidują żadnych środków prawnych przeciwdziałania tego rodzaju nadużyciom. Czynności Prezesa TK mogą być rozważane jako nieważne z teoretycznoprawnego punktu widzenia. Niemniej jednak wniosku takiego nie sposób sformułować na gruncie dogmatyki konstytucyjnej. Artykuł wyjaśnia ten dualizm i jego konsekwencje dla wyroków TK wydanych w składach wadliwie obsadzonych przez Prezesa TK. Preferowaną przez autora drogą sankcjonowania naruszeń dokonanych przez Prezesa TK, jest odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana w art. 77 ust. 1 Konstytucji.

EN

The article disuses arguments against the unlimited power of the President of the Polish Constitutional Tribunal to assign and re-assign judges to Tribunal’s panels hearing particular cases. It argues that this power should be exercised in accordance with the strict and plain meaning of the statutory provisions. The President should fully respect constitutional principles of legality, judges’ impartiality as well as the efficiency of Tribunal’s work. Criticising the President’s latest practice, the article argues that the membership of the panels should be relatively invariable. The President should be allowed to change the membership in limited statutory circumstances only. Moreover, he or she should always assign judges, including the chairman of the panel and the judge-rapporteur, in alphabetical order. The President should also be absolutely bound by the order and subject-matter of cases to be heard by the Tribunal. The article discusses cases of abuses of the President’s power to assign judges to the panels. The currently binding constitution and statutes do not directly provide any remedies for such presidential abuses. They can be considered unlawful in theoretical terms only. However, these abuses do not automatically make the Tribunal’s judgement unlawful or invalid. The article provides an explanation for this duality of consequences from a theoretical and doctrinal perspective. Taking into account Article 77 of the Constitution, it also calls upon individuals to bring action for damages against unlawful abuses of the President’s power.

Keywords

PL

Trybunał Konstytucyjny; skład orzekający; nadużycie władzy; niezawisłość sędziowska; nieważność wyroków; odpowiedzialność odszkodowawcza

EN

Constitutional Tribunal; judicial panel; abuses of power; judges’ impartiality; invalidation of judgements; liability for damages; Constitutional Tribunal; judicial panel; abuses of power; judges’ impartiality; invalidation of judgements; liability for damages

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2020
• Volume: 82
• Issue: 3
• Pages: 33-49

Dates

published

2020-09-30

Contributors

author

Michał Ziółkowski

• Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie; Europejski Instytut Uniwersytecki we Florencji, Włochy

• https://orcid.org/0000-0001-7019-7193

References

• Brzozowski, W. (2016). Niezależność konstytucyjnego organu państwa i jej ochrona. Warszawa.
• Czepita, S. (2006). Formalizacja a konwencjonalizacja działań w prawie, [w:] S. Czepita (red.), Konwencjonalne i formalne aspekty prawa. Szczecin: 9–28.
• Czepita, S. (2014). Czynności konwencjonalne i formalne w prawie a proces prawotwórczy i rola Trybunału Konstytucyjnego. Państwo i Prawo 69(12): 3–19.
• Czeszejko-Sochacki, Z. (2003). Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym. Warszawa.
• Czeszejko-Sochacki, Z., Garlicki, L., Trzciński, J. (1999). Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 1 sierpnia 1997 r. (Dz.U. nr 102, 643). Warszawa.
• Florczak-Wątor, M. (2006). Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne. Poznań.
• Garlicki, L. (1997). Uwagi o charakterze prawnym orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, [w:] J. Trzciński, B. Banaszak (red.), Studia nad prawem konstytucyjnym. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo 257: 82–91.
• Garlicki, L. (2005). Uwagi do art. 178, [w:] L Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom 4. Warszawa: 3-6.
• Hermann, M. (2013). Stwierdzenie niekonstytucyjności jako czynność konwencjonalna unieważnienia aktu normatywnego, [w:] M. Bernatt, J. Królikowski, M. Ziółkowski (red.), Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego w sferze stosowania prawa. Warszawa: 249–279.
• Krajewski, M. (2018). Who is afraid of the European Council? The Court of Justice’s cautious approach to the independence of domestic judges ECJ 25 July 2018, Case C-216/18 PPU, The Minister for Justice and Equality v LM, European Constitutional Law Review 14(4): 792-813.
• Krajewski, M. (2018). Who is afraid of the European Council? The Court of Justice’s cautious approach to the independence of domestic judges ECJ 25 July 2018, Case C-216/18 PPU, The Minister for Justice and Equality v LM. European Constitutional Law Review 14(4): 792–813.
• Krajewski, M., Ziółkowski, M. (2020). EU judicial independence decentralized: A.K. Common Market Law Review 57(4): 1107–1138.
• Pyziak-Szafnicka, M. (2020). Trybunał Konstytucyjny à rebours. Państwo i Prawo 75(5): 23–46.
• Radziewicz, P. (2016). Kontrola konstytucyjności uchwał Sejmu (uwagi na marginesie postanowienia TK w sprawie U 8/15). Państwo i Prawo 71(7): 45–65.
• Radziewicz, P. (2017). On legal consequences of judgements of the Polish Constitutional Tribunal passed by an irregular panel. Review of Comparative Law 31: 45–64.
• Radziewicz, P., Tuleja, P. (red.) (2017). Konstytucyjny spór o granice zmian organizacji i zasad działania Trybunału Konstytucyjnego. Warszawa 2017.
• Sadurski, W. (2019). Poland’s Constitutional Breakdown. Oxford.
• Sokolewicz, W. (2006). Status prawny sędziego Trybunału Konstytucyjnego, [w:] M. Zubik (red.), Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Warszawa.
• Sokolewicz, W., Zubik, M. (2016). Uwaga 11 do art. 2, [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom 1. Warszawa: 251–252.
• Wojtyczek, K. (2018). Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową wyrządzoną przez władzę publiczną. Uwagi na tle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Państwo i Prawo 73(8): 3–19.
• Wronkowska, S. (2018). O swoistości wykładni konstytucji. Uwagi kolejne. Przegląd Konstytucyjny 1: 12–25.
• Wronkowska, S., Hermann, M. (2015). Problematyka intertemporalna prawa konstytucyjnego. Zagadnienia podstawowe, [w:] J. Mikołajewicz (red.), Problematyka intertemporalna w prawie. Zagadnienia podstawowe. Rozstrzygnięcia intertemporalne. Geneza i funkcje. Warszawa: 195–241.
• Zieliński, M. (2017). Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki. Warszawa.
• Ziółkowski, M. (2015). Standard legalności ustawy w orzecznictwie konstytucyjnym, [w:] P. Radziewicz (red.), Kontrola legalności ustawy w Sejmie. Warszawa: 239–295.
• Ziółkowski, M. (2016). Komentarz do postanowienia z dnia 17 lipca 2003 r., K 13/02 (niedopuszczalność wznowienia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym), [w:] L. Garlicki,
• M. Wiącek, M. Derlatka (red.), Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Księga XXX-lecia. Warszawa: 471–489.
• Ziółkowski, M. (2017). Odpowiedzialność odszkodowawcza za niezgodne z prawem działanie organów władzy publicznej w świetle Konstytucji RP. Niepublikowana rozprawa doktorska znajdująca się w repozytorium INP PAN. Warszawa.
• Ziółkowski, M. (2018). Zmiany składu orzekającego Trybunału Konstytucyjnego, [w:] K. Łakomiec (red.), Funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego w latach 2014–2017. Raport Zespołu
• Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego. Warszawa: 107-139.
• Ziółkowski, M. (2019). Przywracanie praworządności w TK po kryzysie konstytucyjnym: wybór i powołanie Prezesa TK (analiza sporządzona dla Archiwum Osiatyńskiego). Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2020.82.3.3