Kompetencje zawodowe sędziów a instytucjonalizacja partycypacji społecznej w wymiarze sprawiedliwości

• Authors: Mariola Żak

Title variants

EN

Judges’ professional competencies and the institutionalization of social participation in the judicial system

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest określenie relacji między kompetencjami zawodowymi sędziów a rozwojem instytucji partycypacji obywatelskiej i publicznych praw podmiotowych trzeciej generacji o charakterze pozytywno-partycypacyjnym. Artykuł podzielono na dwie części. W pierwszej części zostaną scharakteryzowane elementy tzw. „triady” kompetencyjnej sędziego w celu wykazania, że refleksyjne kształtowanie kompetencji stanowi warunek konieczny pełnego uczestniczenia we współczesnej praktyce prawniczej i rozwijania ideału wspólnoty inkluzyjnej. W drugiej części artykułu podjęto próbę weryfikacji tezy, że instytucje demokracji partycypacyjnej tworzą optymalne warunki dla wykorzystania kompetencji sędziowskich w procesach upełnomocnienia obywateli. Perspektywa kompetencji została najszerzej recypowana na gruncie teorii demokracji deliberatywnej. Dlatego filozoficznoprawnego uzasadnienia związku między kompetencjami zawodowymi prawników a ideą partycypacji społecznej należy poszukiwać na gruncie teorii dyskursu.  

EN

The purpose of the article is to determine the relationship between judges’ professional competencies as special kind of capabilities and the development of institutions of civic participation, as well as the protection of third-generation, public positive-participatory rights. This paper is divided into two parts. The first part presents the elements of so-called judge’s competence ‘triad’ to demonstrate that reflexive competence formation is a necessary condition for full participation in contemporary legal practice, and for developing the ideal of inclusive community. Next, an attempt is made to verify the thesis that participatory democracy institutions create optimal conditions for the use of judges’ competencies in the processes of citizens’ empowerment. The capabilities approach has been most widely adopted in deliberative democracy theory. Therefore, the philosophical and legal justification of the relationship between the professional competencies of lawyers and the idea of social participation should be sought on the basis of discourse theory.

Keywords

PL

kompetencje zawodowe sędziów; perspektywa zdolności; partycypacja obywatelska; upełnomocnienie; demokracja deliberatywna; prawo do uzasadnienia; legitymizacja publiczna

EN

judges’ professional competencies; capabilities approach; civic participation; empowerment; deliberative democracy; right to justification; public legitimacy; judges’ professional competencies; capabilities approach; civic participation; empowerment; deliberative democracy; right to justification; public legitimacy

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2020
• Volume: 82
• Issue: 3
• Pages: 61-75

Dates

published

2020-09-30

Contributors

author

Mariola Żak

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000-0003-1349-2246

References

• Azmanova, A. (2018). Relational, structural and systemic forms of power: the ‘right to justification’ confronting three types of domination. Journal of Political Power 11(1): 68–78.
• Banasik, P. (2015). Organizacja wymiaru sprawiedliwości w strukturze sieci publicznej – możliwe interakcje. E-mentor 2(59): 56–64.
• Bańkowski, Z. (2009). W przestrzeni sądzenia: sędzia i niepokój spotkania. Tłum. M. Pichlak, [w:] P. Kaczmarek (red.), Z zagadnień teorii i filozofii prawa. Lokalny i uniwersalny charakter interpretacji prawniczej. Wrocław: 167–186.
• Benhabib, S. (2011). Dignity in Adversity. Human Rights in Troubled Times. Cambridge.
• Burdziej, S. (2017). Sprawiedliwość i prawomocność. O społecznej legitymizacji władzy sądowniczej. Toruń.
• Cern, K.M. (2014). On the Intrinsic Correlation Between Public Legitimation of Democratic Law and Discursive Competencies of Citizens. Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna 3(2): 57–67.
• Cohen, J. (1989). Deliberation and Democratic Legitimacy, [w:] A. Hamlin, P. Pettit (eds.), The Good Polity. Normative Analysis of the State. Oxford: 17–34.
• Forst, R. (2011). The Right to Justification. Elements of a Constructivist Theory of Justice. Transl. J. Flynn. New York.
• Forst, R. (2013). Justification and Critique. Towards a Critical Theory of Politics. Transl. C. Cronin. Cambridge.
• Forst, R. (2017a). What’s Critical About a Critical Theory of Justice? [w:] B. Bargu, Ch. Bottici (eds.), Feminism, Capitalism, and Critique. Essays in Honor of Nancy Fraser. Cham:
• –242.
• Forst, R. (2017b). Normativity and Power. Analyzing Social Orders of Justification. Transl. C. Cronin. Oxford.
• Grygieńć, J. (2016). Wspólnota responsywna, czyli jaka? Komunitaryzm wobec problemu partycypacji politycznej. Prakseologia 158(2): 75–97.
• Habermas, J. (2005). Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego. Tłum. A. Romaniuk, R. Marszałek. Warszawa.
• Izdebski, H. (2001). Geneza i ewolucja pojęcia „państwa prawnego”. Studia Iuridica 39: 28–33.
• Izdebski, H. (2006). Jednostka wobec rządów prawa i państwa prawnego, [w:] M. Wyrzykowski (red.), Prawa stają się prawem. Status jednostki a tendencje rozwojowe prawa. Warszawa: 149–156.
• Izdebski, H. (2012). Doktryny polityczno-prawne. Fundamenty współczesnych państw. Warszawa.
• Juchacz, P.W. (2006). Demokracja, deliberacja, partycypacja. Szkice z teorii demokracji ateńskiej i współczesnej. Poznań.
• Juchacz, P.W. (2015). Deliberatywna filozofia publiczna. Analiza instytucji wysłuchania publicznego w Sejmie Rzeczpospolitej Polskiej z perspektywy systemowego podejścia do demokracji deliberatywnej. Poznań.
• Kaleta, K.J. (2018a). Władza konstytuująca jako przedmiot badań nauk prawnych. Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna 7(1): 41–62.
• Kaleta, K.J. (2018b). Legitymizacja sądownictwa konstytucyjnego w świetle teorii demokracji. Państwo i Prawo 95(5): 3–21.
• Koczanowicz, L. (2011). Lęk nowoczesny. Eseje o demokracji i jej adwersarzach. Kraków.
• Koncewicz, T.T. (2016). Sądowa sprawiedliwość proceduralna w prawie europejskim. Gdańskie Studia Prawnicze 35: 173–254.
• Łętowska, E. (2002). Kilka uwag o praktyce wykładni. Kwartalnik Prawa Prywatnego 11(1): 27–54.
• Łętowska, E. (2003). Boska sztuka interpretacji, [w:] A. Łopatka, B. Kunicka-Michalska, S. Kiewlicz (red.), Prawo, społeczeństwo, jednostka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Leszkowi Kubickiemu. Warszawa: 25–35.
• Mansbridge, J.J. (2018). Participation, Deliberation, Legitimate Coercion. Ed. M.S. Williams. Abingdon–New York.
• Nussbaum, M.C. (2011). Creating Capabilities. The Human Development Approach. Cambridge–London.
• Pateman, C. (1970). Participation and Democratic Theory. Cambridge.
• Renault, E. (2016). Critical Theory and Processual Social Ontology. Journal of Social Ontology 2(1): 17–32.
• Romanowicz, M. (2014). Argument z autorytetu w dyskursie sądowym – próba wyjaśnienia, [w:] T. Stawecki, J. Winczorek (red.), Wykładnia konstytucji. Inspiracje, teorie, argumenty. Warszawa: 483–515.
• Sen, A. (1985). Commodities and Capabilities. Amsterdam.
• Skrzypiński, D. (2014). Odpowiedzialność sędziów w świetle zjawiska judykalizacji polityki. Wrocławskie Studia Politologiczne 17: 53–64.
• Skuczyński, P. (2019). Aktywizm sędziowski a etyka sędziowska w Polsce. Uwagi w stulecie niepodległości, [w:] Ł. Pisarczyk (red.), Między tradycją i nowoczesnością. Prawo polskie w 100-lecie odzyskania niepodległości. Warszawa: 359–382.
• Smolak, M. (2007). Niezawisłość sędziowska a wykładnia funkcjonalna. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 69(4): 27–34.
• Smolak, M. (2019). The Culture of Justification and Public Reason: Comments on the Motion of Members of the Polish Parliament to the Constitutional Tribunal. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 20(2): 29–38.
• Uziębło, P. (2009). Demokracja partycypacyjna. Wprowadzenie. Gdańsk.
• Wojtczak, S. (2017). The Metaphorical Engine of Legal Reasoning and Legal Interpretation. Warszawa.
• Zabdyr-Jamróz, M. (2014). Decyzyjny paradoks deliberacji. Perspektywy zastosowań różnych technik demokracji deliberatywnej, [w:] Ł. Scheffs (red.), Społeczno-polityczne wyzwania współczesności. Toruń: 89–102.
• Zienkiewicz, A. (2018). The Lawyer Personality. Właściwości personalne prawnika a wykonywanie roli zawodowej. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 16(1): 94–102.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2020.82.3.5