„Dziedziczenie” rodzinnych ogrodów działkowych. Uwagi de lege lata i de lege ferenda

• Authors: Tomasz Justyński

Title variants

EN

The ‘succession’ of family allotment gardens: remarks de lege lata and de lege ferenda

Abstracts

EN

Recently courts in Poland have been increasingly often confronted with the very interesting and legally equally complex problem of the “succession” of family allotment gardens (RODs). It appears that in relation to this asset important succession problems arise, having both a theoretical nature and great practical significance – namely an answer to two fundamental questions, as well as a few more precise ones: firstly, whether an allotment (including varieties and facilities) is a part of an estate, and, therefore, whether it is inherited in accordance with general principles, like any other asset; and secondly, whether a family allotment garden increases the basis for the calculation of legitim (i.e. legitim fund) for persons not mentioned in the last will and for that reason not inheriting. It appears that the answer to these questions causes great difficulties for the judiciary. Although the first question generally does not cause insurmountable interpretative problems (the issue was relatively clearly, although not directly, prejudged in the Act on family allotment gardens of 2005, and subsequently of 2013), the second question poses a real challenge even for a lawyer specialising in succession. The article deals with both questions as well as manyothers which are their consequences. Not only are separate rules of the “succession” of family allotmentgardens presented (which should not be understood as a succession based on inheritance law), but also the claims of the heirs of the deceased person regarding the revocation of the right to the allotment and particularly the addressee of these claims. This latter problem is not obvious in the light of the current legal rules. The author also draws conclusions de lege ferenda. He proposes – among other things – prescribing the inheritance and transferability of family allotment gardens.

PL

W ostatnim czasie sądy w Polsce konfrontowane są coraz częściej z niezwykle ciekawym, a przy tym bardzo złożonym jurydycznie problemem "dziedziczenia" rodzinnych ogródków działkowych. Okazuje się, że na tle tego składnika majątku powstaje istotny problem spadkowy, zarówno teoretycznej natury, jak i w szczególności dużej praktycznej doniosłości. Chodzi mianowicie o odpowiedź na dwa fundamentalne, a w dalszej konieczności przynajmniej kilka bardziej szczegółowych, pytań. Po pierwsze, czy działka (wraz z nasadzeniami, urządzeniami i obiektami) wchodzi do masy spadku? A więc czy jest dziedziczona na zasadach ogólnych, tak jak każdy inny skłądnik majątku? Po drugie zaś, czy rodzinny ogródek działkowy powiększa podstawę naliczenia zachowku (czyli tzw. substrat zachowku) dla osób pominiętych w testamencie i dlatego niedochodzących do dziedziczenia? Okazuje się, że odpowiedź na te pytania sprawia w praktyce sądowej istotne problemy. O ile jeszcze pierwsze z pytań na ogół jednak nie stwarza nieprzezywciężalnych kłopotów interpretacyjnych (zagadnienie zostało stosunkowo jasno, nawet jeśli nie wprost, przesądzone w ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych z 2005, a następnie z 2013 r.), o tyle drugie pytanie stanowi już prawdziwe wyzwanie nawet dla prawnika zajmującego się prawem sukcesyjnym. W artykule zostały szczegółowo rozważone oba pytania, a także wiele innych bęących ich konsekwencją. A zatem przybliżone zostały nie tylko odrębne zasady "dziedziczenia" ogródków działkowych, które jest wprawdzie następstwem prawnym po zmarłym działkowcu, jednak nie jest dziedziczeniem prawnospadkowym (czyli opartym na zasadach prawa spadkowego), lecz także roszczenia spadkobierców zmarłego wobec wygaśnięcia prawa do działki oraz w szczególności ich adresat. Ten ostatni nie jest bowiem w świetle obowiązujaćych regulacji oczywisty. Autor formułuje także wnioski de lege ferenda. Proponuje m.in. przesądzenie dziedziczności oraz zbywalności rodzinnych ogrodów działkowych. 

Keywords

EN

succession law; inheritance; family allotment gardens; inheritance of allotment gardens

PL

prawo spadkowe; dziedziczenie; ogrody działkowe; dziedziczenie ogrodu działkowego

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2021
• Volume: 83
• Issue: 3
• Pages: 77-91

Dates

published

2021

Contributors

author

Tomasz Justyński

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000000302704178

References

• Banaszak, B. (2012). Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa.
• Borysiak, W. (2013). Prawa i obowiązki przechodzące na poszczególne osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami, [w:] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom 3: Spadki. Warszawa: 41–53.
• Bucholz, P. (2007). Pflichtteilsrecht als Naturrecht? [w:] A. Röthel (Hrsg.), Reformfragen des Pflichtteilsrechts. Symposium 30.11.–2.12.2006 in Salzau. Köln–Berlin–München: 119–133.
• Diwell, L. (2007). Reformfragen im Erb- und Pflichtteilsrecht. Spielräume aus Sicht des Bundesministerium der Justiz, [w:] A.Röthel (red.), Reformfragen des Pflichtteilsrechts. Symposium 30.11.–2.12.2006 in Salzau. Köln–Berlin–München: 185–193.
• Jasiakiewicz, T. (2017). Glosa do wyroku SN z dnia 16 czerwca 2016 r., V CSK 625/15. Orzecznictwo Sądów Polskich 61(9): 135–141.
• Jasiakiewicz, T. (2018). Glosa do uchwały SN z dnia 17 marca 2017 r., III CZP 110/16. Orzecznictwo Sądów Polskich 62(9): 6–11.
• Justyński, T. (1997). Konfuzja i konsolidacja w polskim prawie cywilnym. Przegląd Sądowy 10: 30–41.
• Justyński, T. (2000). Nadużycie prawa w polskim prawie cywilnym. Kraków.
• Justyński, T. (2014). Glosa do wyroku SN z dnia 13 grudnia 2013 r., III CZP 79/13. Orzecznictwo Sądów Polskich 58(10): 1273–1278.
• Justyński, T. (2015). Uwagi w sprawie prawnej dopuszczalności zawierania umów darowizny mortis causa. Przegląd Sądowy 24(4): 7–16.
• Justyński, T. (2017). Glosa do wyroku SN z dnia 16 czerwca 2016 r., V CSK 625/15. Orzecznictwo Sądów Polskich 61(2): 105–112.
• Justyński, T. (2018a). Uprzywilejowana wysokość zachowku w polskim prawie spadkowym (w świetle art. 991 k.c.) na tle współczesnych tendencji rozwojowych, [w:] J.M. Łukasiewicz, M. Załucki (red.), Prawo rodzinne i spadkowe wobec współczesnych zjawisk technologicznych i społecznych. Toruń: 331–352.
• Justyński, T. (2018b). Glosa do uchwały SN z dnia 17. marca 2017 r., III CZP 110/16. Orzecznictwo Sądów Polskich 62(11): 3–8.
• Justyński, T. (2019a). Zrzeczenie się zachowku. Glosa do Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lipca 2013 r., P 56/11. Orzecznictwo Sądów Polskich 63(3): 3–13.
• Justyński, T. (2019b). Zezwolenie na rodzicielską czynność zarządu majątkiem dziecka, glosa do uchwały SN z 15 lutego 2019 r., III CZP 85/18. Krakowski Przegląd Notarialny 4(4): 139–147.
• Justyński, T. (2019c). Nadużycie prawa a terminy zawite do odrzucenia spadku oraz uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia, glosa do uchwała SN z 15 marca 2018 r., III CZP 110/17. Orzecznictwo Sądów Polskich 63(10): 19–23.
• Justyński, T. (2020a). Koniec biegu terminu zawitego do przyjęcia lub odrzucenia spadku a konstrukcja nadużycia prawa (art. 5 k.c.), glosa do postanowienia SN z 12 kwietnia 2018 r., II CSK 485/17. Orzecznictwo Sądów Polskich 64(1): 6–12.
• Justyński, T. (2020b). Rodzicielskie oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku a termin zawity z art. 1015 k.c., glosa do uchwały SN z dnia 22 maja 2018 r., III CZP 102/17. Orzecznictwo Sądów Polskich 64(3): 21–29.
• Justyński, T. (2020c). „Ogródek działkowy w spadku”. Rzeczpospolitej z 10 marca 2020 r. (dodatek tygodniowy „Rzecz o prawie”): D3.
• Justyński, T. (2020d). Nadużycie prawa do żądania zachowku (art. 5 k.c.) i „dziedziczenie” rodzinnego ogródka działkowego, glosa do Wyrok SN z dnia 14 marca 2018 r., II CSK 276/17. Krakowski Przegląd Notarialny 5(1): 67–75.
• Kordasiewicz, B. (2009). Substrat zachowku, [w:] Z. Radwański (red.), System prawa prywatnego. Prawo spadkowe. Tom 10. Warszawa: 869–878.
• Księżak, P. (2010). Zachowek w polskim prawie spadkowym. Warszawa.
• Księżak, P. (2015). Glosa do wyroku SN z dnia 13 grudnia 2013 r., III CZP 79/13. Państwo i Prawo 70(10): 123–128.
• Księżak, P. (2016). Glosa do uchwały SN z dnia 16 października 2014 r., III CZP 70/14. Przegląd Sądowy 25(1): 119–123.
• Księżak, P. (2019). Art. 993 k.c., [w:] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki. Wyd. 1. Legalis.
• Martiny, D. (2007). Zur Reform des Pflichtteilsrecht, [w:] A.Röthel (Hrsg.), Reformfragen des Pflichtteilsrechts. Symposium 30.11. – 2.12.2006 in Salzau. Köln–Berlin–München: 195–202.
• Piątowski, J.S. (2002). Prawo spadkowe. Zarys wykładu. Warszawa.
• Piątowski, J.S., Witczak, H., Kawałko, A. (2009). Wyłączenie praw i obowiązków przechodzących na oznaczone osoby niezależnie od ich przymiotu spadkobierców, [w:] Z. Radwański (red.), System prawa prywatnego. Prawo spadkowe. Tom 10. Warszawa: 75–95.
• Pyziak-Szafnicka, M. (2007). Nadużycie prawa podmiotowego, [w:] Z. Radwański (red.), System prawa prywatnego. Tom 1: Prawo cywilne – część ogólna. Warszawa: 771–827.
• Skowrońska-Bocian, E. (2018). Prawo spadkowe. Warszawa.
• Załucki, M. (2010). Wydziedziczenie w prawie polskim na tle porównawczym. Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2021.83.3.6

Biblioteka Nauki

2037370