Bezgraniczny wzrost. Ramując na nowo relacje między ludźmi i roślinami

• Authors: Ariel Modrzyk

Title variants

EN

Borderless growth: reframing human-plant relationships

Abstracts

EN

The text takes the form of a discussion with Magdalena Zamorska’s work entitled Attentiveness and care: feminist plant studies. The starting point is the postulate of the necessity of writing new narratives, so that we can perceive plants in a way that goes beyond treating them as half-alive, manipulable and passive creatures. Thus, the aim of the article is to develop this story in the form of two narratives: about man as a creative being who creates the proper conditions for the development of certain plants; and about the human order as fragile and prone to disturbances. The first story is based on the example of the ubiquitous and inevitable presence of plants in the city, the second one indicates that the practice of constantly fencing off the human-controlled sphere from natural spontaneity has its limitations and cannot be fully implemented. Both of these stories are proposed so as to look at human-plant relationships in a different way than the image of man as a destructive force hostile to life and biodiversity. Therefore, plants are presented as an integral and active part of social life. In the conclusion of the article, the normative idea of ‘getting overgrown’ is proposed, which postulates the necessity of adopting a flexible approach to the boundaries between humans and plants.

PL

Tekst ma formę dyskusji z pracą Magdaleny Zamorskiej zatytułowanej Z Uważnością i Troską. Feministyczne studia nad roślinami. Punktem wyjścia jest zaproponowany w nim postulat konieczności pisania nowych narracji, dzięki którym moglibyśmy postrzegać rośliny w sposób wykraczający poza traktowanie ich jako półżywnych, podatnych na manipulacje i pasywnych istot. Celem artykułu jest rozwinięcie tej opowieści w postaci dwóch narracji: o człowieku jako istocie kreatywnej, tworzącej dobre warunki dla rozwoju niektórych roślin; oraz o porządku ludzkim jako kruchym i podatnym na zaburzenie. Pierwsza z nich opisywana jest na przykładzie wszędobylskiej i nieuchronnej obecności roślin w mieście, druga wskazuje, że praktyki ciągłego odgradzania sfery kontrolowanej przez człowieka od samoistności przyrodniczej mają swoje ograniczenia i nie mogą być w pełni realizowane. Obie te historie zaproponowane są po to, aby spojrzeć na relacje ludzko-roślinne w inny sposób niż poprzez pryzmat obrazu człowieka jako destruktywnej siły wrogiej życiu i bioróżnorodności. Rośliny są dzięki temu ukazane jako nieodłączna i aktywna część życia społecznego. W podsumowaniu artykułu zaproponowano ideę  normatywną „dawania się zarastać”, która postuluje koniczność płynnego traktowania granic między tym, co ludzkie, a tym, co roślinne.

Keywords

EN

plants; humans; posthumanism; borders

PL

rośliny; ludzie; posthumanizm; granice

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2022
• Volume: 84
• Issue: 1
• Pages: 213-227

Dates

published

2022

Contributors

author

Ariel Modrzyk

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska

• https://orcid.org/0000000250754180

References

• Abriszewski, K. (2007). Teoria aktora-sieci Bruno Latoura. Teksty Drugie 1/2: 113–126.
• Bar-On Y.M., Phillips R., Milo, R. (2018). The biomass distribution on Earth, <https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6016768/> [dostęp: 1.03.2022].
• Bednarek, J. (2014). Przedmowa do wydania polskiego, [w:] R. Braidotti, Po człowieku. Tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk. Warszawa.
• Bennett, J. (2010). Vibrant Matter. A Political Ecology of Things. Durham–London.
• Braidotti, R. (2014). Po człowieku. Tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk. Warszawa.
• Clément, G. (2019). Manifest trzeciego krajobrazu. Tłum. M. Turnau. Autoportret 3(67): 2–15.
• Crutzen, P.J. (2006). The “Anthropocene”, [w:] E. Ehlers, T. Krafft (eds.), Earth System Science in the Anthropocene. Berlin–Heidelberg: 13–18.
• de la Bellacasa, M.P. (2017). Matters of Care: Speculative Ethics in More than Human Worlds. Minneapolis.
• Douglas, M. (2007). Czystość i zmaza. Tłum. M. Bucholc. Warszawa.
• Drozdowski, R. (2018). Równowaga pędzącego wahadła, czyli o polityce wyrównywania rachunków, [w:] M. Krajewski, Z. Makłowicz-Daszkowska (red.), Błędnik. Utrzymując równowagę. Warszawa: 65–74.
• Drozdowski, R., Frąckowiak, M., Krajewski, M., Kubacka, M., Rogowski, Ł., Rura, P., Stamm, A., (2020a). Życie codzienne w czasach pandemii. Raport z pierwszego etapu badań. <http://socjologia.amu.edu.pl/new/images/pliki/r%C3%B3%C5%BCne_prezentacje_etc/%C5%BBycie_codzienne_w_czasach_pandemii_-_Wydzia%C5%82_Socjologii_UAM_-_WWW.pdf>. [dostęp: 1.07.2020].
• Drozdowski, R., Frąckowiak, M., Krajewski, M., Kubacka, M., Rogowski, Ł., Rura, P., Stamm, A., (2020b). Życie codzienne w czasach pandemii. Raport z drugiego etapu badań. <http://socjologia.amu.edu.pl/new/images/pliki/dokumenty/Do_pobrania/Zycie_codzienne_w_czasach_pandemii._Raport_z_drugiego_etapu_badan_wersja_skrocona.pdf> [dostęp: 1.07.2020].
• Giddens, A. (2006). Ramy późnej nowoczesności, [w:]: A. Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne. Tom 1. Warszawa: 687–699.
• Goffman, E. (2010). Analiza ramowa. Esej o organizacji doświadczenia. Tłum. S. Burdziej, Kraków.
• Haraway, D. (2012). Manifest gatunków stowarzyszonych. Tłum. J. Bednarek, [w:] A. Gajewska (red.), Teorie wywrotowe. Antologia przekładów. Poznań: 241–260.
• Jakubowski, K. (2019). Czwarta przyroda w mieście. Autoportret 3(67): 24–31.
• Krajewski, M. (2013). W kierunku relacyjnej koncepcji uczestnictwa w kulturze. Kultura i Społeczeństwo 57(1): 3–41.
• Krajewski, M. (2021). Miejsce drzew jest w lesie. O miejskiej biofobii. Stan Rzeczy 1(20): 203–228.
• Latour, B. (2010). Splatając na nowo to co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Tłum. A. Derra. Warszawa.
• Mencwel, J. (2020). Betonoza: jak się niszczy polskie miasta. Warszawa.
• Modrzyk, A. (2013). Pomiędzy normatywizmem a realizmem. Od teorii uznania Axela Honnetha do radykalnie refleksyjnej krytyki społecznej. Kraków.
• Modrzyk, A. (2019). Społeczeństwo marnotrawców? Funkcje i status normy niemarnowania żywności. Kraków.
• Okólski, M., Fihel, A. (2012). Demografia. Współczesne zjawiska i teorie. Warszawa.
• Polman, L. (2011). Karawana kryzysu. Za kulisami przemysłu pomocy humanitarnej. Tłum. E. Jusewicz-Kalter. Wołowiec.
• Pouteau, S. (2018). Plants as open beings: from aesthetics to plant-human ethics, [w:] A. Kallhoff, M. Di Paola, M. Schörgenhumer (eds.), Plant Ethics: Concepts and Applications. Abingdon-New York: 82–97.
• Prigogine, I., Stengers, I. (1990). Z chaosu ku porządkowi. Nowy dialog człowieka z przyrodą. Tłum. K. Akst-Lipszyc. Warszawa.
• Raworth, K. (2021). Ekonomia obwarzanka. Siedem sposobów myślenia o ekonomii XXI wieku. Tłum. A. Paszkowska. Warszawa.
• Rosa, H. (2020). Przyspieszenie, wyobcowanie, rezonans. Projekt krytycznej teorii późnonowoczesnej tożsamości. Tłum. J. Duraj, J. Kołtan. Gdańsk.
• Schumpeter, J. (2009). Kapitalizm, socjalizm, demokracja. Tłum. M. Rusiński. Warszawa.
• Tańczuk, R. (2017). Drony piękne jak motyle, natrętne jak komary i pracowite jak mrówki. Uwagi o naturze i sprawstwie bionicznych owadów, [w:] R. Nahirny, A. Kil, M. Zamorska (red.), Czego pragną drony? Od atrakcji wizualnej do spojrzenia władzy. Gdańsk: 23–47.
• Thackara, J. (2010). Na grzbiecie fali. O projektowaniu w złożonym świecie. Tłum. A. Ronżewska-Kotyńska, Ł. Kotyński. Warszawa.
• Zamorska, M. (2020). Etyka roślin. Wiedza, troska i stawanie się z Innym. Prace Kulturoznawcze 24(3): 43–62.
• Zamorska, M. (2022). Z uważnością i troską: feministyczne studia nad roślinami. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 84(1): 197–212.
• Ziółkowski, M., Drozdowski, R., Baranowski, M. (2020). Utowarowienie i odtowarowienie w ujęciu socjologicznym: próba (re)konceptualizacji. Studia Socjologiczne 3(238): 53–77.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2022.84.1.16

Biblioteka Nauki

2120177