Warunki skuteczności ochrony sygnalistów – uwagi na tle dyrektywy 2019/1937

• Authors: Ewa Milczarek

Title variants

EN

Conditions for the effectiveness of whistleblower protection – some remarks on Directive 2019/1937

Abstracts

EN

The role of whistleblowers is important in a democratic society, in terms of implementing the postulate of transparency in public life, and for verifying the functioning of public institutions and persons discharging public functions. For many years, the European Union has encouraged the Member States to introduce such regulations. The research objective of the article is to evaluate Directive (EU) 2019/1937 of the European Parliament and of the Council of 23 October 2019 on the protection of persons reporting breaches of EU law in terms of the effectiveness and adequacy of the proposed solutions. Appropriate standards ensuring their protection constitute an important element enabling the realization of the freedom of expression and the right of access to information. The research is based on the legal dogmatic method. The article singles out and analyses the elements of an effective whistleblower protection system and performs a critical analysis of Directive 2019/1937 in terms of meeting these conditions. Undoubtedly, both the creation of a minimum level of protection at the EU level and the horizontal approach covering sectors, public as well as private, should be positively assessed. However, the Directive leaves some gaps for the national legislator, the fulfilment of which depends on the actual effectiveness of the solutions proposed in it.

PL

Sygnaliści pełnią istotną rolę w demokratycznym społeczeństwie, urzeczywistniając postulat transparentności życia publicznego, weryfikacji funkcjonowania instytucji i osób pełniących funkcje publiczne. Odpowiednie normy zapewniające ich ochronę stanowią istotny element pozwalający na urzeczywistnienie wolności wypowiedzi oraz prawa dostępu do informacji. Celem badawczym artykułu jest ocena dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz. Urz. L 305/17) pod kątem skuteczności zaproponowanych rozwiązań. Metodą badawczą wykorzystaną do analizy regulacji jest metoda dogmatycznoprawna. W artykule wyodrębniono i przeanalizowano elementy skutecznego systemu ochrony sygnalistów oraz dokonano krytycznej analizy dyrektywy 2019/1937 pod kątem spełnienia tych warunków. Bez wątpienia pozytywnie ocenić należy zarówno stworzenie minimalnego poziomu ochrony na poziomie unijnym, jak i podejścia horyzontalnego obejmującego sektory publiczne i prywatne. Dyrektywa pozostawia jednak pewne luki dla prawodawcy krajowego, od których wypełnienia zależy rzeczywista skuteczność zaproponowanych w niej rozwiązań.

Keywords

EN

whistleblowing; European Union law; employees

PL

sygnaliści; prawo Unii Europejskiej; pracownicy

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2022
• Volume: 84
• Issue: 2
• Pages: 103-116

Dates

published

2022

Contributors

author

Ewa Milczarek

• Uniwersytet Szczeciński, Polska

• https://orcid.org/0000000307260959

References

• Abazi, A. (2020). The European Union whistleblower directive: a ‘game changer’ for whistleblowing protection? Industrial Law Journal 49(4): 646–656.
• Arcimowicz, J., Bieńko, M., Łaciak, B. (2018). Skarżypyty, donosiciele, sygnaliści? Studium socjologiczno-prawne. Warszawa.
• Baran, B., Ożóg, M. (2021). Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości. Warszawa.
• Brockell, G. (27.09.2019). Deep Throat’s identity was a mystery for decades because no one believed this woman. The Woshington Post. <https://www.washingtonpost.com/gdpr-consent/?next_url=https%3a%2f%2fwww.washingtonpost.com%2fhistory%2f2019%2f09%2f27%2fdeep-throats-identity-was-mystery-decades-because-no-one-believed-this-woman%2f> [dostęp: 1.05.2021].
• Czaplicki, P. (2018). Prawne aspekty działalności sygnalistów w przedsiębiorstwach w świetle polskiego ustawodawstwa. Acta Scientifica Academiae Ostroviensis. Sectio A, Nauki Humanistyczne. Społeczne i Techniczne 12(2): 71–80.
• Hajn, Z., Skupień, D. (2021). Ochrona sygnalistów w miejscu pracy w państwach Grupy Wyszehradzkiej, Francji i Słowenii – propozycje zmian. Łódź–Kraków.
• Jubb, P.B. (1999). Whistleblowing: a restrictive definition and interpretation. Journal of Business Ethics 21: 77–94.
• Kafteranis, D. (2021). The future of the Whistle-blowing Directive: criticising its legal bases. Queen Mary Law Journal 2: 65–83.
• Kamiński, I.C. (2010). Ograniczenia swobody wypowiedzi dopuszczalne w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Analiza krytyczna. Warszawa.
• Kobroń-Gąsiorowska, Ł. (2018). Whistleblower w prawie europejskim – ochrona whistleblowera czy informacji. Roczniki Administracji i Prawa 2: 129–142.
• Kojder, A. (1995). Godność i siła prawa. Warszawa.
• Latan, H., Chiappetta Jabbour, C.J., Lopes de Sousa Jabbour, A.B. (2021). Social media as a form of virtual whistleblowing: empirical evidence for elements of the diamond model. Journal of Business Ethics 174: 528–548.
• Lewicka-Strzałecka, A. (2014). Instytucjonalizacja whistleblowingu w firmie jako wyzwanie etyczne. Diametros 41: 77–98.
• Lewis, D. (2020). The EU Directive on the Protection of Whistleblowers: a missed opportunity to establish international best practices? E-Journal of International and Comparative Labour Studies 9(1): 1–25.
• Łaga, M. (2017). Unormowania dotyczące sygnalizacji – wzmacnianie demokracji w miejscu pracy [w:] Demokracja w zakładzie pracy. Zagadnienia prawne, red. Z. Hajn, M. Kurzynoga, Warszawa: 467–483.
• Nader, R. (1972). An anatomy of whistle blowing, [w:] R. Nader, P.J. Petkas, K. Blackwell (eds.), Whistle Blowing. The report of the conference on professional responsibility New York: 3–11.
• Ogórek, M. (2018). Innowacyjny instrument ochrony inwestorów – program sygnalizowania na gruncie federalnych praw rynków finansowych. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 377: 76–96.
• Pietruszka, A. (2020). Ochrona sygnalistów (whistleblowers) w kontekście wolności wypowiedzi. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 82(1): 115–129.
• Piwowarczyk, D. (2018). Sygnaliści jako element kontroli w sektorze publicznym. Przegląd Nauk Ekonomicznych 28: 103–114.
• Ploszka, A (2014). Ochrona demaskatorów (whistleblowers) w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Europejski Przegląd Sądowy 4: 12–18.
• Ross, R. (9.04.2003). WHO official says SARS has peaked outside China. CIDRAP. <https://www.cidrap.umn.edu/news-perspective/2003/04/who-official-says-sars-has-peaked-outside-china> [dostęp: 1.05.2021].
• Soloranta, J. (2021). The EU Whistleblowing Directive: an opportunity for (operationalizing) corporate human rights grievance mechanisms? European Business Organization Law Review 22: 753–780.
• Szewczyk, H. (2020). Whistleblowing: Zgłaszanie nieprawidłowości w stosunkach zatrudnienia. Warszawa.
• Tsahuridu, E.E., Vandekerckhove, W. (2008). Organisational whistleblowing policies: making employees responsible or liable? Journal of Business Ethics 82: 107–118.
• Vandekerckhove, W. (2021). Is it freedom? The coming about of the EU Directive on Whistleblower Protection. Journal of Business Ethics <https://link.springer.com/article/10.1007/s10551-021-04771-x> [dostęp: 1.05.2021].
• Wenliang, L. (6.02.2021). ‘Wuhan whistleblower’ remembered one year on. <https://www.bbc.com/news/world-asia-55963896>.
• White, S. (2018). A matter of life & death: whistleblowing legislation in the EU. eucrim 3: 170–177.
• Wojciechowska-Nowak, A. (2012). Ochrona sygnalistów w Polsce Stan obecny i rekomendacje zmian. Warszawa.
• Wujczyk, M. (2014). Podstawy whistleblowingu w polskim prawie pracy. Przegląd Sądowy 6: 114–122.
• Younger, N. (b.r). The case of Edward Snowden. <https://www.whistleblowers.org/news/the-case-of-edward-snowden/> [dostęp: 1.05.2021].

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2022.84.2.7

Biblioteka Nauki

2120164