O intencjonalności czynności karnoprocesowych w świetle najnowszych badań nad koncepcją czynności konwencjonalnych w prawie

• Authors: Michał Wawrzyńczak

Title variants

EN

On the intentionality of procedural acts in criminal proceedings in the light of the latest research on the concept of conventional act in law

Abstracts

EN

In the literature, owing to Olgierd Bogucki, it has been proposed that intention be recognized as a constitutive element of conventional acts and to use an intentional explanation of conventional acts in law. In this article, the author aims to verify whether the new proposals contribute to research on the conception of conventional acts in criminal proceedings. The author examines the relationship between the concept of conventional acts adopted in the procedural criminal law doctrine and the new approaches, juxtaposing them with the provisions of the Code of Criminal Procedure. For this purpose, the author uses the theoretical-legal method as well as the legal-dogmatic method. The author shows that neither the concept of the constitutive aspect proposed by Bogucki nor the intentional explanation of conventional acts are suitable for conducting assessments and interpretations of conventional acts in criminal proceedings. However, the primary and epistemic aspects described by Bogucki may, under certain conditions, be subject to reception in the field of criminal procedural law. Neither are the rules of falsification per his approach applicable in criminal proceedings. The considerations in question constitute a novel contribution to research on the conception of conventional acts in criminal proceedings because the proposed approach has not been analysed in the doctrine so far.

PL

W literaturze za sprawą Olgierda Boguckiego pojawiła się propozycja uznania intencji za element konstytutywny czynności konwencjonalnych oraz stosowania intencjonalnego wyjaśniania czynności konwencjonalnych w prawie. Celem niniejszego artykułu jest weryfikacja, czy nowe propozycje mogą zostać wykorzystane w badaniach nad koncepcją karnoprocesowych czynności konwencjonalnych. Autor zbadał relację pomiędzy dotychczas przyjętą na gruncie nauki prawa karnego procesowego koncepcją czynności konwencjonalnych a jej nowymi ujęciami, zestawiając je z przepisami Kodeksu postępowania karnego. W tym celu wykorzystał metodę teoretycznoprawną oraz dogmatycznoprawną. Autor wykazał, że zaproponowane przez Boguckiego pojęcie aspektu konstytutywnego oraz intencjonalne wyjaśnianie czynności konwencjonalnych nie sprawdza się w ocenie i interpretacji karnoprocesowych czynności konwencjonalnych. Należy jednak zauważyć, że opisywane przez Boguckiego aspekty pierwotne oraz epistemiczne mogą pod pewnymi warunkami zostać poddane recepcji na grunt prawa karnego procesowego. Ponadto reguły falsyfikacji w jego ujęciu również nie są przydatne w procesualistyce karnej. Przedmiotowe rozważania stanowią novum w badaniach nad koncepcją czynności konwencjonalnych w procesualistyce karnej, ponieważ tak zaproponowane ujęcie elementów czynności konwencjonalnych w prawie nie zostało w niej dotychczas poddane analizie.

Keywords

EN

conventional acts; criminal procedure; procedural acts in criminal proceedings; intentional explanation; theory of law; communicative acts in a criminal trial

PL

czynności konwencjonalne; procedura karna; czynności karnoprocesowe; intencjonalne wyjaśnianie; teoria prawa; akty komunikacyjne w procesie karnym

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2022
• Volume: 84
• Issue: 4
• Pages: 55-72

Dates

published

2022

Contributors

author

Michał Wawrzyńczak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska

• https://orcid.org/0000000312347194

References

• Bogucki, O. (2006). Przeprowadzanie dowodów w postępowaniu cywilnym z perspektywy koncepcji czynności konwencjonalnych, [w:] S. Czepita (red.), Konwencjonalne i formalne aspekty prawa. Szczecin: 103–118.
• Bogucki, O. (2019). O konstytutywnej współzależności wyjaśniania i identyfikowania czynności konwencjonalnych. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 81(2): 51–65. doi: https://doi.org/10.14746/rpeis.2019.81.2.5
• Bogucki, O. (2021). Czy koncepcja czynności konwencjonalnych jest konwencjonalna? O normatywnej wersji tej koncepcji, [w:] E. Cała-Wacinkiewicz, Z. Kuniewicz, B. Kanarek (red.), O pojmowaniu prawa i prawoznawstwa. Profesorowi Stanisławowi Czepicie in memoriam. Warszawa: 17–31.
• Buczek, Ł. (2018). O chociażby nieumyślnym naruszeniu zasad bezpieczeństwa w ruchu z art. 177 § 1 k.k. w aspekcie struktur wypowiedzi dyrektywalnych prawa karnego. Acta Iuris Stettiniensis 1(21): 299–318. https://doi.org/10.18276/ais.2018.21-14
• Cieślak, M. (2011). Polska procedura karna. Podstawowe założenia teoretyczne, [w:] M. Cieślak, Dzieła wybrane. Tom 2. Red. S. Waltoś. Kraków: 39–43.
• Czepita, S. (1988). Koncepcje teoretycznoprawne Cz. Znamierowskiego. Poznań.
• Czepita, S. (1996). Reguły konstytutywne a zagadnienia prawoznawstawa. Uniwersytet Szczeciński. Studia i Rozprawy 223 (CCXCVII). Szczecin.
• Czepita, S. (2006). Formalizacja a konwencjonalizacja działań w prawie, [w:] S. Czepita (red.), Konwencjonalne i formalne aspekty prawa. Szczecin: 9–28.
• Czepita, S. (2014). Czynności konwencjonalne i formalne w prawie a proces prawotwórczy i rola Trybunału Konstytucyjnego. Państwo i Prawo 69(12): 3–19.
• Czepita, S. (2016). O koncepcji czynności konwencjonalnych w prawie, [w:] M. Smolak (red.), Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje. Warszawa: 109–147.
• Czepita, S. (2017). O pojęciu czynności konwencjonalnej i jej odmianach. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 79(1): 85–102. https://doi.org/10.14746/rpeis.2017.79.1.7
• Dąbrowska-Kardas, M. (2012). Analiza dyrektywalna przepisów części ogólnej Kodeksu karnego. Warszawa.
• Gizbert-Studnicki, T. (1975). O nieważnych czynnościach prawnych w świetle koncepcji czynności konwencjonalnych. Państwo i Prawo 30(4): 70–82.
• Gizbert-Studnicki, T. (1988). Normy celowościowe a reguły konstytutywne w prawie, [w:] A. Bodnar, J.J. Wiatr, J. Wróblewski (red.), Prawo a polityka. Księga pamiątkowa ku czci K. Opałka. Warszawa: 102–112.
• Gmerek, K. (2020). Identyfikowanie czynności procesowych dokonywanych w ramach rozprawy sądowej. Rozważania na tle rzeczywistych wypowiedzi nieprofesjonalnych uczestników postępowania. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 1(22): 21–36. doi: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2020.1.21
• Gmerek, K. (2021). Identyfikowanie czynności konwencjonalnych w prawie jako proces rozpoznawania ich sensu – wstęp do problematyki. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 3(28): 54–68. doi: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.3.54
• Gmerek, K. (2022). Z problematyki formy czynności konwencjonalnych w prawie. Krytyka Prawa 14(2): 27–46. doi: https://doi.org/10.7206/kp.2080-1084.521
• Grzegorczyk, T. (2014). Czynności procesowe, [w:] T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne. Warszawa: 382–445.
• Gutowski, M. (2010). O regułach dokonywania czynności prawnych. Państwo i Prawo 65(8): 18–30.
• Janusz-Pohl, B. (2014a). O konstrukcji niedopuszczalności czynności karnoprocesowej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 76(4): 161–173. doi: https://doi.org/10.14746/rpeis.2014.76.4.11
• Janusz-Pohl, B. (2014b). Przyczynek do rozważań o formalnym i konwencjonalnym charakterze procesu karnego. Ius Novum 8(4): 97–116.
• Janusz-Pohl, B. (2015). Zakazy dowodowe w ujęciu dyrektywalnym – zarys problematyki, [w:] J. Skorupka, A. Drozd (red.), Nowe spojrzenie na model zakazów dowodowych w procesie karnym. Warszawa: 110–125.
• Janusz-Pohl, B. (2017a). Dyrektywa umiarkowanego formalizmu czynności procesowych a teoretycznoprawna koncepcja formalizacji, [w:] D. Gil (red.), W kierunku odformalizowania postępowania sądowego. Lublin: 37–58.
• Janusz-Pohl, B. (2017b). Definitions and Typologies of Acts in Criminal Proceedings: Perspective of Conventionalisation and Formalisation (Adam Mickiewicz University Law Books 2). Poznań.
• Janusz-Pohl, B. (2019). Konwencjonalizm i formalizm postępowania dowodowego, [w:] J. Skorupka (red.), System prawa karnego procesowego. Tom 8: Dowody. Część 1. Warszawa: 489–594.
• Janusz-Pohl, B. (2020a). Uwagi o doniosłości koncepcji domniemań relewantnych prawnokarnie. Prawo w Działaniu 43: 37–55.
• Janusz-Pohl, B. (2020b). O zasadach obliczania terminów procesowych. Prawo w Działaniu 41: 49–63. doi: https://doi.org/10.32041/pwd.4102
• Janusz-Pohl, B. (2021). Wpływ konotacyjnej koncepcji reguł konstytutywnych na modelowanie formuł wadliwości czynności karnoprocesowych, [w:] E. Cała-Wacinkiewicz, Z. Kuniewicz, B. Kanarek (red.), O pojmowaniu prawa i prawoznawstwa. Profesorowi Stanisławowi Czepicie in memoriam. Warszawa: 241–258.
• Jaśkiewicz, J. (2013). Poznanie faktów w postępowaniu cywilnym. Warszawa.
• Kardas, P. (2015). Problem granic legalności czynności uczestników postępowania karnego i konsekwencji ich przekroczenia, [w:] D. Gruszecka, J. Skorupka (red.), Granice procesu karnego. Legalność działań uczestników postępowania. Warszawa: 13–66.
• Kulesza, C. (2012). Czynności procesowe, [w:] P. Kruszyński (red.), Wykład prawa karnego procesowego. Białystok: 204–233.
• Nowak, L., Wronkowska, S., Zieliński, M., Ziembiński, Z. (1972). Czynności konwencjonalne w prawie. Studia Prawnicze 33(2): 73–99.
• Nowak, M. (2003). Formalna reprezentacja pojęcia sądu dla zastosowań w teorii aktów mowy. Łódź.
• Patryas, W. (2000). Definicje a reguły sensu i reguły konstytutywne. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu 1(9): 105–120.
• Patryas, W. (2001). Rozważania o normach prawnych. Poznań.
• Patryas, W. (2005). Performatywy w prawie. Poznań.
• Pohl, Ł. (2017). Czyn w prawie karnym, [w:] R. Dębski (red.), System prawa karnego. Tom 3: Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności. Warszawa: 208–247.
• Radwański, Z. (1977). Teoria umów. Warszawa.
• Sarkowicz, R. (1989). Wyrażanie przyczynowości w tekście prawnym (na przykładzie kodeksu karnego z 1969 r.). Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Nauk Politycznych 37. Kraków.
• Sarkowicz, R. (1984). Akty mowy a czyny zabronione. Państwo i Prawo 39(4): 71–78.
• Searle, J.R. (1987). Czynności mowy. Rozważania z filozofii i języka. Tłum. B. Chwedończuk. Warszawa.
• Szacoń, K. (2006). Proces cywilny na tle koncepcji czynności konwencjonalnych – formalizacja czynności faktycznych i konwencjonalnych, [w:] S. Czepita (red.), Konwencjonalne i formalne aspekty prawa. Szczecin: 87–102.
• Waltoś, S., Hofmański, P. (2016). Proces karny. Zarys systemu. Warszawa.
• Wieczorkiewicz-Kita, J. (2010). O konwencjonalnych i formalnych aspektach procesu karnego, [w:] A. Choduń, S. Czepita (red.), W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego. Szczecin: 749–762.
• Ziembiński, Z. (1980). Problemy podstawowe prawoznawstwa. Warszawa.
• Ziembiński, Z., Zieliński, M. (1988). Uzasadnienie twierdzeń, ocen i norm w prawoznawstwie. Warszawa.
• Ziembiński, Z., Zieliński, M. (1992). Dyrektywy i sposób ich wypowiadania. Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2022.84.4.04

Biblioteka Nauki

28783699