Conventional acts and their normative consequences: controversies over the Poznań concept of conventional acts

• Authors: Mikołaj Hermann

Title variants

PL

Czynności konwencjonalne i ich konsekwencje normatywne: kontrowersje wokół poznańskiej koncepcji czynności konwencjonalnych

Abstracts

PL

Koncepcja czynności konwencjonalnych stanowi jedno z najważniejszych osiągnięć poznańskiej szkoły teorii prawa. Celem artykułu jest rozstrzygnięcie wątpliwości dotyczących związków, jakie występują pomiędzy regułami sensu i normami postępowania. Należy zauważyć, że normy na dwa różne sposoby odnoszą się do czynności konwencjonalnych. Z jednej strony mogą regulować dokonywanie takich czynności, z drugiej zaś – mogą z ich podjęciem łączyć pewne konsekwencje normatywne, polegające na zmianie sytuacji normatywnej określonych podmiotów. Koncentruję się na drugim wymienionym zagadnieniu, którego opracowanie wymagało przede wszystkim ustalenia katalogu możliwych konsekwencji normatywnych oraz rozstrzygnięcia, czy wywoływanie takich konsekwencji jest konieczne do przypisania czynności charakteru konwencjonalnego. Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, że byt czynności konwencjonalnej nie zależy od tego, czy wywołuje ona konsekwencje normatywne. Tym samym związek pomiędzy czynnością konwencjonalną a jej konsekwencjami normatywnymi nie ma charakteru koniecznego, a wyłącznie funkcjonalny, chociaż różna może być jego siła. Sądzę przy tym, że jedną z przyczyn istniejących w tym względzie nieporozumień jest nieodróżnianie dwóch rodzajów skutków, jakie rozważane czynności powodują, przy założeniu, że jakieś skutki wywoływać muszą. Rozróżnić należy mianowicie skutek rozumiany jako wytwór czynności konwencjonalnej oraz skutek rozumiany jako jej konsekwencja normatywna. Przyjmuję, że wytworem czynności konwencjonalnej jest rezultat wyróżniony przez konstytuującą taką czynność regułę sensu, natomiast wszelkie konsekwencje normatywne wiążące się z jej dokonaniem traktować należy jedynie jako następstwo obowiązywania powiązanych funkcjonalnie z daną regułą sensu norm kompetencyjnych. Przyjęcie, że związek pomiędzy regułami sensu i normami postępowania ma charakter funkcjonalny, prowadzi do uznania samodzielności reguł sensu względem powiązanych z nimi norm, co w dotychczasowej literaturze budziło niekiedy wątpliwości. Oznacza również konieczność wyróżnienia dwóch pojęć kompetencji: kompetencji konwencjonalnej przyznanej przez regułę sensu oraz kompetencji normatywnej przyznanej przez normę kompetencyjną.

EN

The concept of conventional acts is one of the foremost achievements of the Poznań School of Legal Theory. The aim of this paper is to resolve doubts concerning the relationships between constitutive rules and norms of conduct, whereby the norms bear on conventional acts in a twofold manner. On the one hand, they may regulate the performance of such acts and, on the other, attach normative consequences to a performed act, as a result of which the normative situation of certain entities changes. Focusing on the latter aspect, it was necessary to compile a catalogue of possible normative consequences and to decide whether such consequences are prerequisite if an act is to be qualified as conventional. The analysis warrants the conclusion that the existence of a conventional act does not depend on whether it entails normative consequences. The correlation between a conventional act and its normative consequences is not necessary, but merely functional, although its strength may vary. Also, it is likely that the confusion in this regard stems from the failure to distinguish between two types of effects which the acts in question produce, assuming that certain effects do in fact ensue. Specifically, one has to distinguish between an effect understood as the outcome of a conventional act and an effect understood as its normative consequence. It is presumed here that the effect of a conventional act is distinguished by a relevant constitutive rule, while any normative consequences following its performance should be approached only as a corollary of competence norms. Assuming that the relationship between constitutive rules and norms of conduct is functional enables the rules to be recognized as independent with respect to the norms. Furthermore, it also implies the need for two concepts of competence to be distinguished, namely conventional competence and normative competence.

Keywords

EN

conventional act; constitutive rule; normative consequence of a conventional act; product of a conventional act; legal norm; competence norm; competence

PL

czynność konwencjonalna; reguła sensu; wytwór czynności konwencjonalnej; norma prawna; norma kompetencyjna; kompetencja; konsekwencja normatywna czynności konwencjalnej

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2023
• Volume: 85
• Issue: 2
• Pages: 73-88

Dates

published

2023

Contributors

author

Mikołaj Hermann

• Adam Mickiewicz University in Poznań

• https://orcid.org/0000000330359930

References

• Bator, A. (2000). Prawna czynność konwencjonalna jako działanie zinstrumentalizowane [Legal conventional act as an instrumentalized action]. In A. Kozak (ed.), Z zagadnień teorii i filozofii prawa. Instrumentalizacja prawa [Issues in the Theory and Philosophy of Law: Instrumentalization of Law] (pp. 48–73). Wrocław: Kolonia Limited.
• Czepita, S. (1996). Reguły konstytutywne a zagadnienia prawoznawstwa [Constitutive Rules and Issues of Jurisprudence]. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński.
• Czepita, S. (2006). Formalizacja a konwencjonalizacja działań w prawie [Formalization and conventionalization of actions in law]. In S. Czepita (ed.), Konwencjonalne i formalne aspekty prawa [Conventional and Formal Aspects of Law] (pp. 9–28). Szczecin: Uniwersytet Szczeciński.
• Czepita, S. (2008). Formalizacja i konwencjonalizacja w systemie prawnym [Formalization and conventionalization in the legal system]. In O. Bogucki, S. Czepita (eds.), System prawny a porządek prawny [Legal System and Legal Order] (pp. 109–116). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Czepita, S. (2014). Czynności konwencjonalne i formalne w prawie a proces prawotwórczy i rola Trybunału Konstytucyjnego [Polish legislative procedure and the role of the Polish Constitutional Tribunal from the perspective of the theory of conventional and formal acts in law]. Państwo i Prawo 69(12): 3–19.
• Czepita, S. (2016). O koncepcji czynności konwencjonalnych w prawie [On the concept of conventional acts in law]. In M. Smolak (ed.), Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje [Interpreting the Constitution: Current Issues and Tendencies] (pp. 109–147). Warsaw: Wolters Kluwer.
• Czepita, S. (2017). O pojęciu czynności konwencjonalnej i jej odmianach [On the concept of a conventional act and its types]. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 79(1): 85–102.
• Czepita, S., Wronkowska, S., Zieliński, M. (2013). Założenia szkoły poznańsko-szczecińskiej w teorii prawa [Foundations of the Poznań-Szczecin school in legal theory]. Państwo i Prawo 68(2): 3–16.
• Dyrda, A. (2013). Konwencja u podstaw prawa. Kontrowersje pozytywizmu prawniczego [Convention at the Foundations of Law: The Controversies of Legal Positivism]. Warsaw: Wolters Kluwer Polska.
• Gizbert-Studnicki, T. (1975). O nieważnych czynnościach prawnych w świetle koncepcji czynności konwencjonalnych [On invalid legal acts in the light of the concept of conventional acts]. Państwo i Prawo 30(4): 70–82.
• Gizbert-Studnicki, T. (2001). Ujęcie instytucjonalne w teorii prawa [Institutional approach in legal theory]. In J. Stelmach (ed.), Studia z filozofii prawa [Studies in the Philosophy of Law] (pp. 123–134). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Gutowski, M. (2017a). Bezskuteczność czynności prawnej [Ineffectiveness of a Legal Act]. Warsaw: C.H. Beck.
• Gutowski, M. (2017b). Nieważność czynności prawnej [Invalidity of a Legal Act]. Warsaw: C.H. Beck.
• Gutowski, M. (2019). Wzruszalność czynności prawnej [Revocability of a Legal Act]. Warsaw: C.H. Beck.
• Hermann, M. (2012). Derogacja w analizach teoretycznoprawnych [Derogation in Legal Theory]. Poznań: Ars boni et aequi.
• Hermann, M. (2013). Stwierdzenie niekonstytucyjności jako czynność konwencjonalna unieważnienia aktu normatywnego [Declaring unconstitutionality as a conventional act of invalidating a law]. In M. Bernatt, J. Królikowski, M. Ziółkowski (eds.), Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego w sferze stosowania prawa [Implications of Constitutional Tribunal Judgment for the Application of the Law] (pp. 249–277). Warsaw: Wydawnictwa Trybunału Konstytucyjnego.
• Kamiński, M. (2006). Nieważność decyzji administracyjnej. Studium teoretyczne [The Invalidity of an Administrative Decision: A Theoretical Study]. Kraków: Zakamycze.
• Kanarek, B. (2004). Teoretyczne ujęcia derogacji [Theoretical Approaches to Derogation]. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński.
• Kozak, A. (2004). Reguły interpretacji kulturowej a reguły dokonywania czynności konwencjonalnych [The rules of cultural interpretation and the rules of performing conventional acts]. In W. Jedlecka (ed.), Z zagadnień teorii i filozofii prawa. Kompetencja ze stanowiska teorii i filozofii prawa [Issues in the Theory and Philosophy of Law: Competence from the Perspective of Legal Theory and Philosophy of Law] (pp. 151–168). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Lewis, D. (1969). Convention: A Philosophical Study. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
• Marmor, A. (2009). Social Conventions: From Language to Law. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
• Matczak, M. (2004). Kompetencja organu administracji publicznej [Competence of the Public Administration Authority]. Kraków: Zakamycze.
• Nowak, L. (1968). Performatywy a język prawny i etyczny [Performatives and language of law ethics]. Etyka 3: 147–158.
• Nowak, L., Wronkowska, S., Zieliński, M., Ziembiński, Z. (1972). Czynności konwencjonalne w prawie [Conventional acts in law]. Studia Prawnicze 33: 73–99.
• Patryas, W. (2001). Rozważania o normach prawnych [Reflections on Legal Norms]. Poznań: Holding Edukacyjny – Paweł Pietrzyk.
• Patryas, W. (2005). Performatywy w prawie [Performatives in Law]. Poznań: Holding Edukacyjny – Paweł Pietrzyk, Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Poznaniu.
• Searle, J.R. (1969). Speech Acts: An Essay in the Philosophy of Language. Cambridge: Cambridge University Press.
• Siedlecki, W. (1965). Nieważność procesu cywilnego [Invalidity of Civil Proceedings]. Warsaw: Wydawnictwo Prawnicze.
• Wronkowska, S. (1996). Jednostka a władza prawodawcza. Przyczynek do dyskusji [The individual and the legislative power: a contribution to the debate]. In T. Jasudowicz, C. Mik (eds.), O prawach człowieka. W podwójną rocznicę Paktów. Księga pamiątkowa w hołdzie Profesor Annie Michalskiej [On Human Rights: On the Double Anniversary of the Pacts. A book dedicated to Professor Anna Michalska] (pp. 73–86). Toruń: Dom Organizatora TNOiK.
• Wronkowska, S. (2001). O wadliwych aktach normatywnych w ujęciu wiedeńskiej szkoły teorii prawa [On defective laws as perceived by the Vienna School of Legal Theory]. In J. Stelmach (ed.), Studia z filozofii prawa [Studies in the Philosophy of Law] (pp. 207–218). Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Wronkowska, S. (2005a). Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa [Basic Notions of Law and Jurisprudence]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Wronkowska, S. (2005b). O źródłach prawa i aktach normatywnych raz jeszcze [Once again on the laws and the sources of law]. In A. Nowicka (ed.), Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu [Private Law in a Time of Transition: A book dedicated to Professor Stanisław Sołtysiński] (pp. 113–140). Poznań.
• Wronkowska, S., Hermann, M. (2015). Problematyka intertemporalna prawa konstytucyjnego. Zagadnienia podstawowe [Intertemporal aspects of constitutional law: basic issues]. In J. Mikołajewicz (ed.), Problematyka intertemporalna w prawie. Zagadnienia podstawowe. Rozstrzygnięcia intertemporalne. Geneza i funkcje [Intertemporal Issues in Law: Basic Problems. Intertemporal Solutions. Genesis and Functions] (pp. 195–240). Warsaw: C.H. Beck.
• Wronkowska, S., Zieliński, M. (1993). Problemy i zasady redagowania tekstów prawnych [The Problems and Rules of Drafting Legal Texts]. Warsaw: Urząd Rady Ministrów.
• Wronkowska, S., Ziembiński, Z. (2001). Zarys teorii prawa [Introduction to Legal Theory]. Poznań: Ars boni et aequi.
• Zieliński, M. (1997). Dwa nurty pojmowania ‘kompetencji’ [Two concepts of ‘competence’]. In H. Olszewski, B. Popowska (eds.), Gospodarka, administracja, samorząd [Economy, Administration, Local Government] (pp. 581–607). Poznań: Wydawnictwo Printer
• Zieliński, M. (2012). Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki [Legal Interpretation: Principles, Rules, Guidelines]. Warsaw: Wolters Kluwer Polska.
• Zieliński, M., Ziembiński, Z. (1988). Uzasadnianie twierdzeń, ocen i norm w prawoznawstwie. Warszawa: PWN [fragments published as Justification of Judgments, Evaluations, and Norms in Legal Studies in English in M. Smolak, P. Kwiatkowski (eds.), Poznań School of Legal Theory (pp. 98–109). Leiden–Boston: Brill and Rodopi, 2020.
• Ziembiński, Z. (1966). Logiczne podstawy prawoznawstwa [Logical Foundations of Jurisprudence]. Warsaw: Wydawnictwo Prawnicze.
• Ziembiński, Z. (1969). Kompetencja i norma kompetencyjna. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 31(4): 23–41 [published in English as Competence and the competence norms. In M. Smolak, P. Kwiatkowski (eds.), Poznań School of Legal Theory (pp. 91–97). Leiden–Boston: Brill and Rodopi, 2020.
• Ziembiński, Z. (1980). Problemy podstawowe prawoznawstwa [Fundamental Prolems of Jurisprudence]. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Ziembiński, Z. (1985). O aparaturze pojęciowej dotyczącej sytuacji prawnych [On the terminology of legal situations]. Państwo i Prawo 40(3): 32–47.
• Ziembiński, Z. (1991). O zawiłościach związanych z pojmowaniem kompetencji [On the intricacies of interpreting competence]. Państwo i Prawo 46(4): 14–24.
• Ziembiński, Z., Zieliński, M. (1992). Dyrektywy i sposób ich wypowiadania [Directives and How They Are Expressed]. Warsaw: Polskie Towarzystwo Semiotyczne. [Fragments published in English as Norms of conduct, in M. Smolak, P. Kwiatkowski (eds.), Poznań School of Legal Theory (pp. 98–109). Leiden–Boston: Brill and Rodopi, 2020.
• Zwierzykowski, P. (2016). Nowelizacja jako sposób zmiany prawa. Studium z teorii legislacji [Amendment as a Means of Changing the Law: A Study in Legislative Theory]. Poznań: Ars boni et aequi.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2023.85.2.07

Biblioteka Nauki

28825317