Pytania prejudycjalne Naczelnego Sądu Administracyjnego: aspekt proceduralny i gwarancyjny

• Authors: Anna Kalisz , Anna Chmielarz-Grochal

Title variants

EN

Preliminary rulings of the Supreme Administrative Court: procedural and guarantee aspects

Abstracts

EN

The research problem is preliminary protection as a preventive action of the court which can protect the individual from violation of their rights. Preliminary questions can be considered a mechanism for effective legal protection of the individual. The judicial dialogue initiated by preliminary questions has, apart from determining the result of a particular case, a twofold effect: building up the acquis de l’Union and influencing national law and its application. The aim of this article is to examine the preliminary procedure: firstly from a national perspective, secondly from administrative courts perspective, and thirdly from the perspective of the Supreme Administrative Court as a court “against whose decisions there is no judicial remedy under national law”. The paper covers the normative basis for preliminary questions (in the context of the principles of EU law and the paradigm of co-application of European and national law), and then selected examples of the use of this mechanism by the SAC. The text is dominated by the dogmatic-legal method and thus involves an analysis of legal provisions and the relevant case law. It concludes that the experience of the SAC confirms that, in cooperation with the CJEU, it effectively performs its task of ensuring respect for the law while interpreting and applying the EU treaties. It makes legitimate use of the preliminary ruling procedure, which confirms the role of the national court as an EU court. The questions and case law following preliminary rulings contribute to the development of the acquis in the various areas covered by the jurisdiction of the administrative courts. Therefore, the issue in question – together with the practical scheme of the preliminary ruling procedure – is important, and the updated 'review' of the case law of the SAC constitutes an element of novelty.

PL

Artykuł dotyczy zagadnienia ochrony prejudycjalnej, oznaczającej działanie sądu w trybie prewencyjnym, co może uchronić jednostkę przed naruszeniem jej praw. Pytania prejudycjalne można uznać za mechanizm skutecznej ochrony prawnej jednostki. Inicjowany przez pytania prejudycjalne dialog sądowy ma, oprócz wpływu na wynik konkretnej sprawy, dwojaki skutek: buduje acquis de l’Union oraz wpływa na prawo krajowe i jego stosowanie. Celem artykułu jest spojrzenie na pytania prejudycjalne: (1) z perspektywy krajowej, (2) sądowoadministracyjnej oraz (3) z pozycji Naczelnego Sądu Administracyjnego jako sądu, którego orzeczenia „nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego”. Analizie poddano podstawy normatywne pytań prejudycjalnych (w kontekście zasad prawa UE oraz modelu współstosowania prawa unijnego z krajowym), a następnie wybrane przypadki wykorzystania tego mechanizmu przez NSA. Przeprowadzona analiza przepisów oraz relewantnego orzecznictwa prowadzi do konkluzji, że doświadczenia NSA potwierdzają, że we współpracy z Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej skutecznie realizuje zadania służące zapewnieniu poszanowania prawa w wykładni i stosowaniu traktatów. Sąd ten korzysta z procedury prejudycjalnej w sposób uzasadniony, co potwierdza rolę sądu krajowego jako sądu unijnego. Pytania prawne i orzecznictwo wydawane w następstwie orzeczeń prejudycjalnych stanowią wkład w rozwój unijnego acquis w różnorodnych dziedzinach podlegających kognicji sądów administracyjnych. Dlatego analizowane zagadnienie – wraz z praktycznym schematem procedury prejudycjalnej – jest istotne, a zaktualizowany „przegląd” orzecznictwa NSA stanowi element nowatorski.

Keywords

EN

judicial dialogue; multicentrism; preliminary question; preliminary ruling; national court; European Union court; preliminary protection; court-administrative case-law; co-application of EU and national law; CJEU; Poland

PL

dialog sądowy; multicentryczność; pytanie prejudycjalne; orzeczenie wstępne (prejudycjalne); sąd krajowy; sąd unijny; ochrona prejudycjalna; orzecznictwo sądowoadministracyjne; współstosowanie prawa unijnego z krajowym; TSUE; Polska

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2023
• Volume: 85
• Issue: 4
• Pages: 5-25

Dates

published

2023

Contributors

author

Anna Kalisz

• Maria Curie-Skłodowska University

• https://orcid.org/0000000198550067

author

Anna Chmielarz-Grochal

• University of Lodz

• https://orcid.org/0000000346679410

References

• Arnull, A. (2012). Judicial Dialogue in the European Union. W: J. Dickinson (ed.). Philosophical Foundation of European Union Law (s. 109-133). Oxford: Oxford University Press.
• Baran, M. (2020). Stosowanie z urzędu prawa Unii Europejskiej przez sądy krajowe. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Biernat, S. (2021). Czego uczą pytania prejudycjalne sądów administracyjnych. Rocznik Administracji Publicznej 7: 110-113.
• Broberg, M. (2015). Judicial coherence and the preliminary reference procedure: Article 267 TFEU as a private party remedy for ensuring judicial coherence in Europe. Review of Administrative Law 8(2): 9-37.
• Dąbrowska, P. (2004). Skutki orzeczenia wstępnego ETS. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
• Dąbrowska-Kłosińska, P. (2010). Skutki wyroków prejudycjalnych TS w postępowaniu przed sądami krajowymi w świetle orzecznictwa i Traktatu z Lizbony. Europejski Przegląd Sądowy 12: 4-15.
• Grzeszczak, R., Krajewski, M. (2014). Pojęcie „sądu” w świetle przepisów art. 47 KPP oraz art. 267 TFUE. Europejski Przegląd Sądowy 6(105): 4-14.
• Grzybowski, T. (2019). Pytanie prejudycjalne sądu administracyjnego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W: B. Dauter (red.), Lex Navigator Postępowanie Administracyjne Warszawa: Lex/el.
• Kalisz, A. (2007). Wykładnia i stosowanie prawa wspólnotowego. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Kalisz, A. (2019a). Reguły systemowe wykładni prawa UE. W: A. Wróbel (red.), System prawa Unii Europejskiej. Tom 3: Wykładnia prawa Unii Europejskiej (s. 153-171), red. L. Leszczyński. Warszawa: C.H. Beck.
• Kalisz, A. (2019b). Zasady prawa w wykładni prawa UE. W: A. Wróbel (red.), System prawa Unii Europejskiej. Tom 3: Wykładnia prawa Unii Europejskiej (s. 204-224), red. L. Leszczyński. Warszawa: C.H. Beck.
• Łazarska, A. (2020). Refleksje na temat czynników „mrożących” europejski dialog prejudycjalny. Europejski Przegląd Sądowy 12(183): 4-9.
• Łukańko, B. (2020). Pytanie prejudycjalne w sprawie prejudycjalnej. Studia Prawnoustrojowe 50: 255-274.
• Miąsik, D. (2008). Sprawa wspólnotowa przed sądem krajowym. Europejski Przegląd Sądowy 9(36): 16-22.
• Miąsik, D. (2020). Instytucja pytań prejudycjalnych do Trybunału Sprawiedliwości w praktyce Sądu Najwyższego RP. Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny 82(1): 5-25.
• Mik, C. (2006). Trybunał Sprawiedliwości wobec autonomii sądu krajowego w zakresie wnoszenia pytań prejudycjalnych. W: C. Mik (red.), Pytanie prejudycjalne w orzecznictwie ETS. Funkcjonowanie procedury prejudycjalnej w Polsce (s. 59–94). Toruń: Dom Organizatora.
• Safjan, M. (2019). Rządy prawa a przyszłość Europy. Europejski Przegląd Sądowy 8(167): 4-11.
• Sikora, A. (2019). Zaniechanie skierowania do TS pytania prejudycjalnego jako przedmiot uchybienia na podstawie art. 258 TFUE. Glosa do wyroku C-416/17. Europejski Przegląd Sądowy 3(162): 24-30.
• Stankiewicz, R. (2016). Pytania prejudycjalne do TSUE a polskie sądownictwo administracyjne (zagadnienia wybrane). Studia Iuridica 66: 355-370.
• Wahk, N., Prete, L. (2018). The gatekeepers of Article 267 TFEU: on jurisdiction ad admissibility of references for preliminary rulings. Common Market Law Review 2: 511-548.
• Wilbrandt-Gotowicz, M. (2010). Instytucja pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Wróbel, A. (2010). Pytania prawne sądów państw członkowskich do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W: A. Wróbel (red.), Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy. Tom 1 (s. 566-633). Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2023.85.4.01

Biblioteka Nauki

28813667