Model polaryzacyjno-dyfuzyjny w przemianach polityki spójności – konsekwencje dla ukierunkowania polityki rozwoju

• Authors: Paweł Churski

Title variants

EN

Polarisation-diffusion model in the transformation of cohesion policy: Consequences for the directions of development policy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem pracy jest określenie miejsca modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego w przemianach polityki spójności Unii Europejskiej, który w sytuacji powszechnie wskazywanego braku efektywności modelu wyrównawczego postrzegany jest jako podstawa nowego paradygmatu polityki regionalnej państw członkowskich warunkującego zmiany ukierunkowania interwencji polityki rozwoju. Artykuł powstał na potrzeby badań prowadzonych w ramach projektu badawczego „Rozwój społeczno-gospodarczy a kształtowanie się obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej” finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (N N306 791940). Projekt był realizowany przez zespół badawczy Pracowników Zakładu Analizy Regionalnej Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, którym kierował autor.

EN

This paper seeks to establish the place of the polarisation-diffusion model in the transformation of the European Union's cohesion policy. Given the generally admitted poor efficiency of the equalising model pursued so far, the polarisation-diffusion model is seen as a basis of a new paradigm of regional policies of the member states implying changes in the directions of intervention under development policy. This article was written as part of the research project “Socio-economic development and the formation of areas of economic growth and stagnation”, funded by the National Science Centre in Poland (N N306 791940). The project was implemented by a team of staff members of the Department of Regional Analysis of the Institute of Socio-Economic Geography and Spatial Management, Adam Mickiewicz University in Poznań, headed by the present author.

Keywords

PL

rozwój; zróżnicowanie; teorie; polityka regionalna; model wyrównawczy; model polaryzacyjno-dyfuzyjny

EN

development; differences; theories; regional policy; equalising model; polarisation-diffusion model; development; differences; theories; regional policy; equalising model; polarisation-diffusion model

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna
• Year: 2014
• Issue: 25
• Pages: 13-27

Dates

published

2014-03-20

Contributors

author

Paweł Churski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Analizy Regionalnej

References

• Ahner D. 2008. Przyszłość polityki spójności – główne wyzwania. [W:] P. Jakubowska, A. Kukliński, P. Żuber (red.), Problematyka przyszłości regionów. W poszukiwaniu nowego paradygmatu. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, s. 26–32.
• Asheim B.T. i in. 2011. Constructing Regional Advantage: Towards State-of-the-Art Regional Innovation System Policies in Europe? European Planning Studies, 19 (7): 1133–1139.
• Bachtler J., Yuill D. 2001. Policies and strategies for regional development: a shift in paradigm? Regional and Industrial Policy Research Paper, s. 46–58.
• Bachtler J., Raines P. 2012. A new paradigm of regional policy? Reviewing recent trends in Europe.
• Executive summary. European Policies Research Centre, University of Strathclyde, Glasgow.
• Barca F. 2009. An Agenda for a Reformed Cohesion Policy. A place-based approach to meeting European Union challenges and expectations. Independent Report.
• Barca F., McCann P., Rodriguez-Pose A. 2012. The case for regional development intervention: place-based versus place-neutral approaches. Journal of Regional Science, 52, 1: 134–152.
• Barro, R., Sala-i-Martin X. 1991. Convergence Across States and Regions. Brookings Papers on Economic Activity, 1: 107–182.
• Barro R., Sala-i-Martin X. 2004. Economic growth. 2nd ed. MIT Press, Boston, MA.
• Begg I., De Michelis N., Esposti R. 2008. Cohesion in the EU. CESifo Forum, 9, 1: 3–34.
• Blinder A.S. 2006. Offshoring – kolejna rewolucja przemysłowa? Studia Regionalne i Lokalne, 4 (26): 5–18.
• Boni M. (red.), 2009. Polska 2030. Wyzwania rozwojowe. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa.
• Borowczak A. 2014. Zastosowanie wybranych koncepcji badawczych w ewaluacji programów rozwoju regionalnego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań (w druku).
• Braghina C., Peptenatu D., Draghici C. 2008. The function of polycentric development in the refinement of weakly polarized areas. Geographica Timsiensis, 17, 1–2: 45–53.
• Busso M., Gregory J., Kline P. 2013, Assessing the incidence and efficiency of the prominent placed base policy. American Economic Review, American Economic Association, 103(2): 897–947.
• Christofakis M., Papadaskalopoulos A. 2011. The Growth poles strategy in regional planning: The recent experoence of Greece. Theoretical and Empirical Researches in Urban Management, 6, 2.
• Churski P. 2008. Czynniki rozwoju regionalnego i polityka regionalna w Polsce w okresie integracji europejskiej. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
• Cohesion Policy Support for Local Development. Best Practice and Future Policy Options. 2010. Final Report, Bruksela.
• Coleman J.S. 1988. Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94.
• Coorado L., Martin R., Weeks M. 2009. Identifying and Interpreting Regional Convergence Clusters across Europe. The Economic Journal, 115(2005), 502(03).
• Copus A.K. 2001. From core-periphery to polycentric development: Concept of spatial and aspatial peripherality. European Planning Studies, 9(4): 539–552.
• Doloreux D., Shearmur R. 2011. Collaboration, information and the geography of innovation in knowledge intensive business services. Journal of Economic Geography, first published online April 8 2011, doi:10.1093/jeg/lbr003.
• Domański B. 2012. Dylematy polityki rozwoju polskich regionów. [W:] A. Kukliński, J. Woźniak, (red.), Transformacja sceny europejskiej i globalnej XXI w. Scenariusze dla Polski. Biblioteka Małopolskiego Obserwatorium Polityki Rozwoju, V: 263–279.
• Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Komunikat Komisji, COM (2010) 2020, 3.03.2010, Bruksela.
• Faludi A. 2006. From European Spatial Development to Territorial Cohesion Policy, Regional Studies, 40, 6: 667–678.
• Farole T., Rodríguez-Pose A., Storper M. 2011. Human geography and the institutions that underlie economic growth. Progress in Human Geography, 35, 1: 58–80.
• Fifth Report of Economic. 2010. Social and Territorial cohesion, Investing in Europe’s Future. Report from the Commision. European Union, Regional Policy. European Commision, Luxembourg.
• Friedmann J., Alonso W. 1964. Introduction. [W:] J. Friedmann, W. Alonso (red.), Regional development and planning. A reader. MIT Press, Cambridge, s. 1–13.
• Friedmann J. 1967. A general theory of polarized development. Ford Foundation, Urban and Regional Development Advisory Program in Chile, Santiago, Op. 81.
• Friedmann J. 1974. Ogólna teoria rozwoju spolaryzowanego. [W:] M. Rościszewski (red.), Przestrzeń krajów trzeciego świata – problemy metodologiczne. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
• Gaustella G., Timpano F. 2010. Spillovers Diffusion and Regional Convergence: A Gravity Approach, Regional Science Inquiry Journal, II(2): 71–82.
• Gorzelak G. 2009. Fakty i mity rozwoju regionalnego. Studia Regionalne i Lokalne, 2(36): 5–27.
• Grossman G., Helpman E. 1991. Innovation and Growth in the Global Economy, MIT Press, Cambridge.
• Growing Unequal?: Income Distribution and Poverty in OECD Countries. 2008. OECD Report, Paris.
• Grzeszczak J. (red.) 1978, Teoria biegunów wzrostu. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
• Grzeszczak J. 2007. Teoria biegunów wzrostu w warunkach polskich: przeszłość i teraźniejszość. [W:] J. Lach, M. Borowice, T. Rachwał (red.), Procesy transformacji społeczno-ekonomicznych i przyrodniczych struktur przestrzennych. Instytut Geografii Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Kraków, s. 120–129.
• Henley A. 2005. On regional growth convergence in Great Britain. Regional Studies, 39, 9: 1245–1260.
• Hansen N.M. 1972. Criteria for growth center policy. [W:] A. Kukliński (red.), Growth poles and growth centers in regional planning. Mouton, Paris, s. 103–124.
• Hägerstrand T. 1951. Migration and growth of cultural regions. Lund Studies in Geography, B, 3.
• Hägerstrand T. 1952. The propagation of innovation waves. Lund Studies in Geography, B, 4.
• Hägerstrand T. 1967, Innovation diffusion as a spatial process. The University of Chicago Press, Chicago, London.
• Hermansen T. 1972. Development poles and development centres in national and regional development. Elements of a theoretical framework. [W:] A. Kukliński (red.), Growth poles and growth centers in regional planning. Mouton, Paris, s. 1–67.
• Hilpert U. (red.) 2006. Knowledge in the region. European Planning Studies, 14, 5: 581–599.
• Hirschman A.O. 1958. The strategy of economic development. Yale University Press, New Haven.
• How Regions Grow. Trends and Analysis. 2009. OECD, Paris.
• Hudson R. 1999. The Learning Economy, the Learning Firm and the Learning Region. A Sympathetic Critique of the Limits to Learning. European Urban and Regional Studies, 6, 1: 59–72.
• Hübner D. 2006. Spójność i konkurencyjność – czy można je połączyć. Referat na IV Kongresie Polskiego Forum Strategii Lizbońskiej, Warszawa, 13 października 2006 r. (www.strategializbonska.pl).
• Kamiński Z. 1982. Przestrzenna dyfuzja innowacji rolniczych. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Kamps C., Leiner-Killinger N., Martin R. 2009. The cyclical impact of EU cohesion policy in fast growing EU countries. Intereconomics, 44, 1: 23–29.
• Keeble D., Lawson C., Moore B., Wilkinson F. 1999a. Collective learning processes, networking and institutional thickness in Cambridge region. Regional Studies, 33,4: 319–332.
• Keeble D., Wilkinson F. 1999b. Collective learning and knowledge development in the evolution of regional clusters of high technology SME’s in Europe. Regional Studies, 33, 3: 191–221.
• Knowles R., Shaw J., Docherty I. 2008. Transport Geographies: Mobilities. Flows and Spaces. Blackwell Publishing, Oxford.
• Komornicki T. 2007. Rola infrastruktury transportowej w rozwoju kraju – wyzwania wobec kohezji przestrzennej. [W:] T. Markowski, A. Stasiak (red.), Rola polskiej przestrzeni w integrującej się Europie. Biuletyn KPZK PAN, 233: 63–86.
• Komornicki T., Śleszyński P., Rosik P., Pomianowski W. 2010. Dostępność przestrzenna jako przesłanka kształtowania polskiej polityki transportowej. Biuletyn KPZK PAN, 241.
• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. 2011. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 13 grudnia 2011 r. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Kossowski T. 2009. Konwergencja przestrzenna – aspekty teoretyczne [W:] P. Churski (red.), Praktyczne aspekty badań regionalnych. Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna 9: 7–20.
• Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010–2020. Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie. 2010. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów dnia 13 lipca 2010 r. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Krugman P. 1991. Increasing returns and economic geography. Journal of Political Economy, 99, 3: 483–499.
• Krugman P. 1995. Development geography, and economic theory. Ohlin Lectures. MIT Press, Cambridge–London.
• Kukiliński A. 1987. Polarization processes in historical and prognostic perspective. Institute of Space Economy, University of Warsaw.
• Lambooy J. 2005. Innovation and knowledge: theory and regional policy, European Planning Studies, 13, 8: 1137–1152.
• Lasuen J.R. 1969. On growth poles. Urban Studies, 6, 2: 137–161.
• Lopez-Bazo E., Vaya E., Artis M. 2004. Regional externalities and growth: evidence from European regions. Journal of Regional Science, 44, 1: 43–73.
• Lucas R.E. 1988. On the mechanics of economic development. Journal of Monetary Economics, 22, 1: 3–42.
• Łoboda J. 1973. Rozwój telewizji w Polsce. Acta Universitatis Wroclaviensis, 191, Studia Geograficzne, 19.
• Łoboda J. 1983. Rozwój koncepcji i modeli przestrzennej dyfuzji innowacji. Acta Universitatis Wroclaviensis, 585, Studia Geograficzne, 37.
• Malaga K., Kliber P. 2007. Konwergencja i nierówności regionalne w Polsce w świetle neoklasycznych modeli wzrostu. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Martin, R., Sunley P. 1998. Slow Convergence? The New Endogenous Growth Theory and Regional Development. Economic Geography, 74: 201–227.
• Martin R. 1999. Public policies, regional inequalities and growth. Journal of Public Economics, 73: 85–105.
• Martin R. 2008. National growth versus regional equality? A cautionary note on the new trade-off thinking in regional policy discourse. Regional Science, Policy and Practice, 1: 3–13.
• Martin R., Sunley P. 2011. The new economic geography and policy relevance. Journal of Economic Geography, 11, 2: 357–369.
• Martinez M.A., Aldrich H.E. 2011. Networking strategies for entrepreneurs: balancing cohesion and diversity. International Journal of Entrepreneurial, Behaviour & Research, 17, 1: 7–38.
• Meijers E.J., Waterhout, Zonneveld W.A.M. 2007. Closing the Gap: Territorial Cohesion through Polycentric Development, European Journal of Spatial Development, 24: 1–24.
• Męczyński M. 2007. Przestrzenne zróżnicowanie i dyfuzja technologii informacyjno-komunikacyjnych. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Molle W., Cappellin R. 1988. Regional impact of Community policies. Aldershot, Avebury.
• Molle W. 2007. European Cohesion Policy. Routledge, London.
• Myrdal G. 1957. Economic theory and underdeveloped regions. Duckworth, London.
• National placed base policiesin the Netherlands. OECD, August 2010. OECD Publishing, Paris.
• Nowińska-Łaźniewska E. 2004. Relacje przestrzenne w Polsce w okresie transformacji w świetle teorii rozwoju regionalnego. Prace Habilitacyjne 13. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Niklewicz K. 2010. Model polaryzacyjno-dyfuzyjny. Czego Kaczyński nie zrozumiał. Gazeta Wyborcza z dnia 30.06.2010. Warszawa.
• Ósme sprawozdanie z postępów w dziedzinie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady. Regionalny i miejski wymiar kryzysu. {SWD (2013) 232 final}, COM (2013) 463 final, Bruksela, 26.6.2013.
• Parr J.B. 2004. The Polycentric Urban Region: A Closer Inspection. Regional Studies, 38, 3: 31–240.
• Perroux F. 1955. Note sur la nation de „pole de croissancie”. Economie Appliquee, 8, 1–2: 307–320.
• Porównanie modeli polityki rozwoju regionalnego rządów PiS – Grażyny Gęsickiej i PO – Michała Boniego (http://www.blogpress.pl/node/16552; dostęp: 15.02.2013).
• Porter M.E. 1990. The competitive advantage of nations. Free Press, New York.
• Ramos R., Surinach J., Artis M. 2009. Human capital spillovers, productivity and regional convergence in Spain. Xarxa de Referència en Economia Aplicada. Working Papers, Universitat de Barcelona, Barcelona.
• Regional Development Policies in OECD Countries. 2010. OECD Report, Paris.
• Regional Policy Challenges. New Issues and Good Practices. 2009. OECD, Paris.
• Reshaping Economic Geography. 2009. World Development Report: November 2008, The World Bank.
• Richardson H.W. 1976. Growth pole spillovers: the dynamics of backwash and spread. Regional Studies,
• , 1: 1–9.
• Richardson H.W. 1980. Polarization reversal in developing countires. Paper in Regional Science, 45: 67–85, doi: 10.1111/j.1435-5597.1980.tb01101.x.
• Richardson H.W. 1984. Regional policy in a slow-growth economy. [W:] G. Demko (red.), Regional Development Problems and Policies in Eastern and Western Europe, Croom Helm, London, s. 258–281.
• Richardson H.W. i in. (red.) 2011. Reshaping regional policy. Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham.
• Romer P. 1986. Increasing returns and long-run growth. Journal of Political Economy, 94, 5: 1002–1037.
• Romer P. 1990. Endogenous technological change. Journal of Political Economy, 98, 5, II: 71–102.
• Romer P. 1994. The Origins of Endogenous Growth. The Journal of Economic Perspectives, 8(1).
• Royuela V., Artis M. 2006. Convergence analysis in terms of quality of life in the urban system of Barcelona Province 1991–2000, Regional Studies, 40, 5: 485–492.
• Schumpeter J. 1960. Teorie rozwoju gospodarczego. Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa.
• Smętkowski M. 2010. Konwergencja międzyregionalna w europejskich makroregionach metropolitalnych. Studia Regionalne i Lokalne, 2.
• Smętkowski M. 2011. Wpływ polityki spójności na dyfuzję procesów rozwojowych w otoczeniu dużych polskich miast. Studia Regionalne i Lokalne, wydanie specjalne.
• Spolaore E., Wacziarg R. 2009. The Diffusion of Development. The Quarterly Journal of Economics, 124(2): 469–529.
• Stiglitz J.E. 2004. Globalizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Stilianos A., Konstantinos E. 2011. A note on the relation between inter-regional inequality and economic efficiency: evidence from the US states. Regional Science Policy & Practice, 3: 37–44.
• Strzelecki Z. 2011. Strategiczne wyzwania Polski a polityka regionalna (wybrane problemy). [W:] Nowy paradygmat rozwoju – najnowsze trendy i perspektywy rozwoju polityki regionalnej. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Spiekermann K., Neubauer J. 2002. European Accessibility and Peripherality: Concepts, Models and Indicators, Nordregio. Nordregio Working Paper, Stockholm.
• Steiner M. 2013. Challenges for regional policy. Old dilemma, new perspectives. [W:] I. Kovacs, J. Scott, Z. Gal (red.), Territorial cohesion in Europe. For the 70th anniversary of the Transdanubian Research Institute, Pecs.
• Strategia Rozwoju Kraju 2020. 2012. Uchwała nr 157 Rady Ministrów z 25 września 2012 r. w sprawie przyjęcia Startegii Rozwoju Kraju 2020 (Monitor Polski z dnia 22 listopada 2012 r., poz. 882).
• Stryjakiewicz T. 2005. Sieciowa organizacja gospodarki a rozwój regionalny. [W:] T. Czyż, H. Rogacki (red.), Współczesne problemy i koncepcje teoretyczne badań przestrzenno-ekonomicznych. Biuletyn Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 219: 38–56.
• Szlachta J. 2005. Polska ścieżka rozwoju regionalnego w poszerzonej Unii Europejskiej. [W:] T. Parteka, J. Szlachta, W. Szydarowski (red.), Region Bałtycki w nowej Europie. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 217: 7–42.
• Szlachta J. 2011. Strategiczne programowanie rozwoju regionalnego, w kierunku krajowego systemu myśli strategicznej w sferze polityki regionalnej. [W:] Nowy paradygmat rozwoju – najnowsze trendy i perspektywy rozwoju polityki regionalnej. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Todd D. 1974. An appraisal of the development pole concept in regional analysis. Environment and Planning, A, 6, 3: 291–306.
• Tomaney J. 2010. Placed-base approachaes to regional development: global trends and Australian implications. Australian Bussines Foundation, Sydney.
• Tödtling F., Trippl M. 2005. One size fits all? Towards a differentiated regional innovation policy approach. Research Policy, 34, 8: 1203–1219.
• Weltrowska J. 2003. Rozwój systemu bankowego w Polsce w latach 1989–2002. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Werner P. 2003. Geograficzne uwarunkowania rozwoju infrastruktury społeczeństwa informacyjnego w Polsce. Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Williamson J. 1965. Regional inequality and the process of national development. Economic Development and Cultural Change, 14: 3–45.
• Wojnicka E., Tarkowski M., Klimczak P. 2005. Przestrzenne i regionalne zróżnicowanie ośrodków wzrostu. Polaryzacja a wyrównywanie szans rozwojowych. Przesłanki dla kształtowania polityki regionalnej państwa. Ekspertyza dla Ministerstwa Gospodarki i Pracy, styczeń 2005, Gdynia–Rzeszów.
• Wójcik P. 2008. Dywergencja czy konwergencja: dynamika rozwoju polskich regionów, Studia Regionalne i Lokalne (2)32: 41–60.
• Wójcik P, Herbst M. 2011. Obszary polaryzacji i dyfuzji rozwoju społeczno-gospodarczego w Polsce. Próba delimitacji. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Vanthillo T., Verhetsel A. 2012. Paradigm change in regional policy: towards smart specialisation? Lessons from Flanders (Belgium). Belgeo [En ligne], 1–2 | 2012, National Committee of Geography of Belgium, mis en ligne le 04 décembre 2012, consulté le 10 décembre 2013 (http://belgeo.revues.org/7083).
• Vickerman R., Spiekermann K., Wegener M. 1999. Accessibility and Economic Development in Europe. Regional Studies, 33, 1: 1–15.
• Villaverde J. 2006. A new look to convergence in Spain. A spatial econometric approach. European Urban and Regional Studies, 13(2): 131–141.
• Zielona Księga w sprawie spójności terytorialnej. Przekształcenie różnorodności terytorialnej w siłę. 2008. Komisja Europejska, Bruksela.
• Zoltan J.A., Sanders M. 2011. Patents, knowledge spillovers, and entrepreneurship. Small Business Economics, An Entrepreneurship Journal, 37.
• Zucker L.G., Dabry M.R., Armstrong J. 1998. Geographically localized knowledge: spillovers or markets? Economic Inquiry, 35: 65–86.

Identifiers

DOI

10.14746/rrpr.2014.25.02