Wybrane klucze interpretacyjne przestrzeni miejskiej. Refleksje teoretyczno-metodologiczne

• Authors: Mikołaj Madurowicz

Title variants

EN

Selected urban interpretative keys. Theoretical and methodological reflections

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zasygnalizowano niektóre klasyczne tropy badawcze środowiska zurbanizowanego, wypracowane przez wybrane dziedziny nauki, a mianowicie: historię miast (analiza układu przestrzennego), urbanistykę i architekturę (analiza struktury i tekstury miejskiej), socjologię przestrzeni (analiza miasta jako miejsca zamieszkanego przez ludzi), geografię miast (analiza wielowymiarowej organizacji przestrzennej), wreszcie poprzez perspektywę kulturoznawczą (analiza tekstu miasta jako komunikatu). Następnie pokrótce zarysowano pochodne aspekty analizy dyskursu miejskiego, rozpięte oscylacyjnie: między semantyką a syntaktyką (trop fenomenologiczny), między aksjomatem a idiomem (dyskurs publiczny), między strategią a taktyką (wymiar społeczny), w końcu między geometrią a ruchem (konstytucja miejska). Zwieńczeniem opracowania jest zaś przegląd – autorskich bądź autorsko sprowadzonych do dyskursu miejskiego – dziesięciu współczynników geosemiotycznych (traktowanych jednak nie stricte matematycznie, lecz jako możliwe sposoby jakościowo-ilościowego badania tkanki zurbanizowanej) z perspektywy przestrzenno-fizjonomicznej, czyli: współczynnika kontekstu, typu, zorganizowania, stałości, przejrzystości, otwartości, dyskretności, prostości, oryginalności oraz przyrodniczości.

EN

This analysis points towards some classic interpretative tropes of the urbanised environment (e.g. spatial organisation and layout of a city, patterns of urban development, qualitative/spatial/operational attributes of urban space, morphogenesis of settlement units), developed by various scientific fields, such as history, urban planning, architecture, urban sociology, urban geography, and culture studies. It also outlines in short some derivative aspects of the urban discourse analysis (like phenomenological trail, public discourse, social-life perspective, or spatial reason of urban state). But the culmination of this study is a review of ten urban geosemiotic measures, namely: context, type, organisational, permanence, transparency, openness, discretion, straightness, originality, and environmental. Each of them is illustrated adequately by real examples from all over the world, often with a historical scope. The main purpose of this research is quite clear: to broaden the reflection on urban space within a physiognomic (morphological), semiotic as well as phenomenological context.

Keywords

PL

przestrzeń miejska; miasto; geosemiotyka; interpretacja

EN

urban space; city; geosemiotics; interpretation; urban space; city; geosemiotics; interpretation

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna
• Year: 2019
• Issue: 46
• Pages: 19-51

Dates

published

2019-05-09

Contributors

author

Mikołaj Madurowicz

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Katedra Geografii Miast i Planowania Przestrzennego

References

• Bauman Z. 2006. Liquid Times. Living in an Age of Uncertainty. Polity Press, Cambridge.
• Benevolo L. 1995. Miasto w dziejach Europy. Przeł. H. Cieśla. Wyd. Krąg & Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa.
• Bielecki C. 1996. Gra w miasto. Fundacja Dom Dostępny, Warszawa.
• Brzozowska B. 2017. Miejskie tłumy. Miasto i wspólnotowość w dobie sieciowej współpracy. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Burszta W.J. 2004. Różnorodność i tożsamość. Antropologia jako kulturowa refleksyjność. Wyd. Poznańskie, Poznań.
• Calvino I. 1975. Niewidzialne miasta. Przeł. A. Kreisberg. Czytelnik, Warszawa.
• Calvino I. 1994. W słońcu jaguara. Przeł. H. Flieger. Zysk i S-ka, Poznań.
• Calvino I. 2009. Wykłady amerykańskie. Sześć przypomnień dla przyszłego tysiąclecia. Przeł. A. Wasilewska. Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa.
• Castells M. 2008. Space of Flows, Space of Places: Materials for a Theory of Urbanism in the Information Age. [W:] T. Haas (red.), New Urbanism and Beyond: Designing Cities for the Future. Rizzoli, New York, s. 314–321.
• de Certeau M. 1990. L’Invention du quotidien. Gallimard, Paris. Chojnicki Z. 1999. Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Chojnicki Z. 1999. Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Chyra-Rolicz Z. 2008. Miasto jako przedmiot badań historii. [W:] B. Jałowiecki (red.), Miasto jako przedmiot badań naukowych w początkach XXI wieku. Wyd. Nauk. Scholar, Warszawa, s. 50–64.
• Cichy-Pazder E.M. 1998. Humanistyczne podstawy kompozycji miast. Wybrane aspekty percepcyjne i behawioralne. Politechnika Krakowska, Kraków.
• Eco U. 1996a. Nieobecna struktura. Przeł. A. Weinsberg, P. Bravo. Wyd. KR, Warszawa.
• Eco U. 1996b. Sześć przechadzek po lesie fikcji. Przeł. J. Jarniewicz. Wyd. Znak, Kraków.
• Entrikin J.N. 1976. Contemporary humanism in geography. Annals of the American Association of Geographers, 66(4): 615–632.
• Hall E.T. 2001. Ukryty wymiar. Przeł. T. Hołówka. MUZA SA, Warszawa.
• Harvey D. 2001. Spaces of capital. Towards a critical geography, Routledge, New York.
• Heidegger M. 2001. Pytanie o rzecz. Przyczynek do Kantowskiej nauki o zasadach transcendentalnych. Przeł. J. Mizera. Wyd. KR, Warszawa.
• Heidegger M. 2008. Bycie i czas. Przeł. B. Baran. Biblioteka Współczesnych Filozofów. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Husserl E. 1913. Ideen zu einer reinen Phänomenologie und phänomenologischen Philosophie. Erstes Buch. Allgemeine Einführung in die reine Phänomenologie. Niemeyer, Halle (am Saale).
• Ingarden R. 1964. Der Streit um die Existenz der Welt. Niemeyer, Tübingen.
• Iser W. 1974. The Implied Reader. John Hopkins University Press, Baltimore. Jałowiecki B. (red.) 2008. Miasto jako przedmiot badań naukowych w początkach XXI wieku, Wyd. Nauk. Scholar, Warszawa.
• Jałowiecki B., Łukowski W. (red.) 2008. Szata informacyjna miasta. Wyd. Nauk. Scholar, Academica – Wyd. SWPS, Warszawa.
• Jałowiecki B., Szczepański M.S. 2002. Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa.
• Kopaliński W. 2007. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Oficyna Wydawnicza Rytm. Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa.
• Liszewski S. 2014. Badania geografów polskich nad organizacją przestrzeni miejskiej. [W:] M. Madurowicz (red.), Kształtowanie współczesnej przestrzeni miejskiej, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 23–35.
• Lynch K. 1960. The Image of the City, The MIT Press, Cambridge–London.
• Łotman J. 1990. Universe of the Mind. A Semiotic Theory of Culture, I.B. Tauris & Co Ltd, London & New York.
• Madurowicz M. 2009. Jest miejsce na refleksję. Szkic z fenomenologii pewnej podróży. [W:] A. Lisowski (red.), Studia z geografii człowieka. Prace i Studia Geograficzne, 42: 73–87.
• Madurowicz M. 2011. Miejskie pro publico bono… Szlachetny aksjomat czy cyniczny idiom?. [W:] I. Jażdżewska (red.), Człowiek w przestrzeni publicznej miasta. XXIV Konwersatorium Wiedzy o Mieście. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 9–21.
• Madurowicz M. 2017a. Jak pytać o ciągłość miasta? Glosa do większej całości. Prace i Studia Geograficzne, 62,3: 7–30.
• Madurowicz M. 2017b. Ciągłość miasta. Prolegomena. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Maik W. 2012. Podstawy teoretyczno-metodologiczne studiów geograficzno-miejskich. Studium z metodologii geografii miast. Wyd. Wyższej Szkoły Gospodarki, Bydgoszcz.
• Maryl M. 2013. Sztuka czytania? Mieke Bal w teorii i w praktyce. Teksty Drugie, 4/142: 312–326.
• Mercier S. 1959. Obraz Paryża. Przeł. A. Jakubiszyn-Tatarkiewiczowa. PIW, Warszawa.
• Merleau-Ponty M. 1945. Phénoménologie de la perception. Gallimard, Paris.
• Oliveira V. 2016. Urban Morphology. An Introduction to the Study of the Physical Form of Cities. Springer International Publishing, Basel.
• Ostrowski W. 2001. Wprowadzenie do historii budowy miast. Ludzie i środowisko. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• Paczowski B. 2012. Ścieżki. słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
• Rashid M. 2017. The Geometry of Urban Layouts. A Global Comparative Study. Springer International Publishing, Basel.
• Relph E.C. 1976. Place and placelessness. Pion, London.
• Rewers E. 2005. Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnej miasta. Universitas, Kraków.
• Rousseau J.-J. 1905. The Social Contract. Swan Sonnenschein & Co., London.
• Rybicka E. 2013. Mapy. Od metafory do kartografii krytycznej. Teksty Drugie, 4/142: 30–47.
• Rykwert J. 2013. Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast. Przeł. T. Bieroń. Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.
• Sagan I. 2008. Miasto jako przedmiot badań geografii. [W:] B. Jałowiecki (red.), Miasto jako przedmiot badań naukowych w początkach XXI wieku. Wyd. Nauk. Scholar, Warszawa, s. 105–119.
• Saint-Exupéry A. 1971. Mały Książę. Przeł. J. Szwykowski. Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
• Sassen S. 2001. The Global City: New York, London, Tokyo. Princeton University Press, Princeton & Oxford.
• Schlögel K. 2009. W przestrzeni czas czytamy. O historii cywilizacji i geopolityce. Przeł. I. Drozdowska, Ł. Musiał. Wyd. Poznańskie, Poznań.
• Sowada T., Kotus J. 2015. Rola stowarzyszeń lokalnych w procesie partycypacji społecznej w zarządzaniu miastem. Przykład Poznania. Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań.
• Tischner J. (red.) 1989. Filozofia współczesna. Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy, Kraków.
• Toporow W. 2000. Miasto i mit. Przeł. B. Żyłko. słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
• Tuan Y.F. 1976. Humanistic geography. Annals of the American Association of Geographers, 66(2): 266–276.
• Tuan Y.F. 1987. Przestrzeń i miejsce. Przeł. A. Morawińska. PIW, Warszawa.
• Wallis A. 1979. Informacja i gwar. O miejskim centrum. PIW, Warszawa.
• Wyrobisz A. 2010. Układ przestrzenny miasta jako źródło historyczne. [W:] A. Bartoszewicz, G. Myśliwski, J. Pysiak, P. Żmudzki (red.), Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 163–172.

Identifiers

DOI

10.14746/rrpr.2019.46.03