O fragmentaryzacji srebra wczesnośredniowiecznego: na ile wiarygodne są dane metrologiczne? Przypadek skarbu z Mózgowa na Warmii (t.p.q. 1009)

• Authors: Mateusz Bogucki

Title variants

EN

how reliable are metrological data ? The case of the treasure from Mózgowo in Warmia (T.P.Q. 1009)

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

For years, a discussion has been held about the circulation of silver in the early Middle Ages and the role played by fragments of coins and ornaments. This multi-faceted discussion has also revolved around the function of the smallest fragments. Metrological research has indicated certain regularities in the incidence of fragments of a specified weight depending on region and chronology. New data for this discussion was provided by a treasure trove originally discovered in 1868 in Mózgowo in Warmia. Only slightly more than 400 coins have survived from the items discovered in the 19th century; they are a part of a collection of the Herzog Anton Ulrich Museum in Braunschweig. The place where the treasure was discovered was identified in 2010; more than 800 coins and fragments thereof were unearthed. In 2012, the area was examined as a site of excavation where subsequently over 370 specimens were discovered. The treasure trove must have been hidden sometime after 1009, most probably around 1015. The coins from the museum in Braunschweig are not suitable for metrological analysis because they were intentionally separated for a systematic collection. Following an analysis of the specimens discovered in 2010 and 2012, considerable discrepancies in weight frequencies were observed. It turns out that in the collection of objects excavated by professional metal detector operators, very small fragments of silver prevail. Before, they were rarely registered in early medieval treasures (fragments weighing more than 1 gram represent only 6.66%, pieces weighing less than 1 g represent 93.33%, fragments of up to 0.5 g represent 87.61%, while pieces weighing less than 0.1 g represent a whopping 55% of the entire collection).The differences in the weight of silver fragments in the specific parts of the treasure trove from Mózgowo shed new light on both the methodology of examining treasure troves and how representative the data used so far in statistical and metrological analyses are.

Keywords

PL

Poland; Viking-Age; Hoards; Coin Circulation; Hacksilver; Metrology

EN

Poland; Viking-Age; Hoards; Coin Circulation; Hacksilver; Metrology; Poland; Viking-Age; Hoards; Coin Circulation; Hacksilver; Metrology

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim
• Year: 2019
• Issue: 60
• Pages: 221-238

Dates

published

2020-01-01

Contributors

author

Mateusz Bogucki

• Instytut Archeologii i Etnologii PAN - Ośrodek Interdyscyplinarnych Badań Archeologicznych, Al. Solidarności 105, 00-140 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-8810-8785

References

• Albrecht G. 1959, Das Münzwesen im niederlothringischen und friesischen Raum vom 10., bis zum beginnenden 12. Jahrhundert, Hamburg, Museum für Hamburgische Geschichte.
• Bahrfeldt E. 1921, Münzen des Deutschen Mittelalters, Sammlung Dr. Emil Bahrfeldt, Berlin, Frankfurt am Main: Hess.
• Bergau J.N. 1868, Münzfunde aus Westpreussen, „Altpreusisiche Monatschrift” V, s. 557.
• Bogucki M. 2004, Dlaczego we wczesnym średniowieczu powstawały skarby złomu srebrnego? Uwagi na marginesie prac Jacka Kowalewskiego i Przemysława Urbańczyka, „Wiadomości Numizmatyczne” XLVIII/1 (177), s. 49-76.
• Bogucki M. 2005, Reasons for Hiding Early Mediaeval Hack Silver Hoards, w: C. Alfaro, C. Marcos & P. Otero, red., XIII Congreso Internacional de Numismática. Madrid – 2003. Acta – Proceedings – Actes, Vol. 2, Madrid, Ministerio de Cultura. ss. 1151–1157.
• Bogucki M. 2007, Coin finds in Viking Age emporium at Janów Pomorski (Truso) and the ‘Prussian Phenomenon, w: S. Suchodolski, M. Bogucki, red., Money circulation in Antiquity, the Middle Ages and modern times. Time, range, intensity. International Symposium on the 50th Anniversary of Wiadomości Numizmatyczne. Warsaw, 13-14 October 2006, Warszawa-Kraków, Wydawnictwo Avalon, s. 79-108.
• Bogucki M. 2011, The Use of Money in the Slavic Lands from the 9th to the 11th century – the archaeologicalnumismatic evidence, w: J. Graham-Campbell, S.M. Sindbæk i G. Williams, red., Silver Economies, Monetization and Society in Scandinavia, 800-1100, Aarhus, Aarhus University Press, s. 129-148.
• Bogucki M. 2018, On silver fragmentation: how reliable are metrological data? A case study based on the Mózgowo hoard from Poland (t.p.q. 1009), w: J. Kershaw, G. Williams, S.M. Sindbæk i J. Graham-Campbell, red., Silver, Butter, Cloth: Monetary and Social Economies in the Viking Age, Oxford, Oxford University Press, s. 57-72.
• Bogucki M., Ilisch P., Kulesza M. 2013, Monety zachodnioeuropejskie w skarbie z Mózgowa, w: E. Jelińska, red., Znaleziska średniowiecznych skarbów srebrnych z terenu Pojezierza Iławskiego w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur, Olsztyn, Muzeum Warmii i Mazur, s. 14-139.
• Bogucki M., Malarczyk D., Ilisch P., Kulesza M., Piniński J., Nowakiewicz T. 2016, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Ermland und Masuren, w: M. Bogucki, P. Ilisch, S. Suchodolski, red., Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen. Inventar, Band V, Warszawa, Instytut Archeologii i Etnologii PAN. s. 19-186.
• Cach F. 1970, Nejstarší české mince, Praha, Česká Numismaticka Spolěcnost.
• Chmielecki K. 1907, Wykopaliska monet i srebra: Maszenice, Nieciszewo, Poczałkowo w świetle najnowszych badań, Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu 14: s. 3-44.
• Czwojda L. 2007, A tentative interpretation of peck marks upon coins of the Viking Age, „Wiadomości Numizmatyczne” LI/1 (183), s. 1-28.
• Dannenberg H. 1876, Die deutschen Münzen der sächsischen und fränkischen Kaiserzeit I, Berlin, Weidmann.
• Dannenberg H. 1894, Die deutschen Münzen der sächsischen und fränkischen Kaiserzeit II, Berlin, Weidmann.
• Duczko W. 2002, Test or Magic? Pecks on the Viking-Age silver, w: B. Paszkiewicz, red., Moneta Mediaevalis. Studia numizmatyczne i historyczne ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Suchodolskiemu
• w 65. rocznicę urodzin, Warszawa, DiG: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. s. 193-208.
• Eberle M. 2012, Gothas Gold – 300 Jahre Münzkabinett, Gotha, Stiftung Schloss Friedenstein.
• Fiala E. 1891, Beschreibung böhmischer Münzen und Medaillen, Praha.
• Fiala E. 1895, Česke denary, Praha.
• Fiala E. 1922, Johan Etl, „Vĕstník numismatickě společnosti Česko-Slovenské v Praze” IV/2, s. 181-182.
• Gajewski L. i in., red. 1982, Skarby wczesnośredniowieczne z obszaru Polski. Atlas, Wrocław, Wrocław Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Gumowski M.1905, Wykopaliska monet polskich X i XI wieku, Kraków, nakładem Akademii Umiejętności.
• Gumowski M. 1953, Polskie skarby monet X-XI wieku (Materiały), Warszawa.
• Hårdh B. 1996, Silver in the Viking Age. A Regional-Economic Study, Stockholm, Almqvist & Wiksell International.
• Hårdh B. 2008, Hacksilver and Ingots, w: D. Skre, red., Means of Exchange. Dealing with silver in the Viking Age, Kaupang Excavation Project Publication Series, vol. 2. Oslo, Aarhus University Press, s. 95-118.
• Herfurth A. 1997, Mülverstedt, Johan George Adalbert von, „Neue Deutsche Biographie” 18, s. 516-517.
• Ilisch L. 1990, Whole and fragmented dirhams in Near Eastern hoards. w: K. Jonnson, B. Malmer, Sigtuna Papers. Proceedings of the Sigtuna symposium on Viking-Age Coinage 1-4 June 1989, Commentationes de nummis saeculorum IX-XI, Nova Series 6, Stockholm-London, Spink, s. 121-131.
• Ilisch P. 1998, Die Münzprägung im Herzogtum Niederlothringen I: Die Münzprägung in den Räumen Utrecht und Friesland im 10. und 11. Jahrhundert, Jaarboek voor Munt- en Pfenningkunde 84-85 (1997-1998).
• Jammer V. 1952, Die Anfänge der Münzprägung im Herzogtum Sachsen (10. und 11. Jahrhundert), Hamburg, Museum für Hamburgische Geschichte.
• Kiersnowski R. 1956, Główne momenty rozwoju środków wymiany na Pomorzu wczesnofeudalnym, „Wiadomości Archeologiczne” XXIII, s. 229-251.
• Kiersnowski R. 1960, Pieniądz kruszcowy w Polsce wczesnośredniowiecznej, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kiersnowscy, T. i R. 1959, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne z Pomorza, Materiały. Polskie Skarby Wczesnośredniowieczne. Inwentarze II, Polskie Badania Archeologiczne 4. Warszawa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Kilger C. 2006, Silver-handling traditions during the Viking Age – Some observations and thoughts on the phenomenon of pecking and bending. w: B. Cook i G. Williams red., Coinage and History in the North Sea World c. 500-1250. Essays in Honour of Marion Archibald, Leiden, Brill. s. 449-465.
• Kowalski T. 1946, Relacja Ibrahima ibn Jakuba z podróży do krajów słowiańskich w przekazie al-Bekriego, „Monumenta Poloniae historica”, Nova Series 1, Kraków, Gebethner i Wolff.
• Kócka-Krenz H. 1993, Biżuteria północno-zachodnio-słowiańska we wczesnym średniowieczu, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Kujot S. 1913, Dzieje Prus Królewskich, Vol. I, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 20.
• La Baume W. 1938, Die Silberhortfunde des frühen Mittelalters aus dem Gebiet an der unteren Weichsel, „Altpreussische Forschungen” 15, s. 42-62.
• Langenheim K. 1933, Spuren der Wikinger um Truso, „Elbinger Jahrbuch” 11, s. 262-264.
• Łęga W. 1930, Kultura Pomorza we wczesnym średniowieczu na podstawie wykopalisk, Toruń, Towarzystwo Naukowe.
• Łosiński W. 1988, Chronologia napływu najstarszej monety arabskiej na terytorium Europy, „Slavia Antiqua” 31, s. 93-181.
• Malarczyk D. 2013, Monety arabskie w skarbie z Mózgowa, w: E. Jelińska, red., Znaleziska średniowiecznych skarbów srebrnych z terenu Pojezierza Iławskiego w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur,
• edited by Olsztyn, Muzeum Warmii i Mazur, s. 140-157.
• Malmer B. 1966, Nordiska mynt före år 1000. Bonn/Lund: Habelt/Gleerup.
• Markov A. 1910, Topografija kładov vostočnykh monet, St. Petersburg.
• Moesgaard J.Ch. 2015, King Harald’s Cross Coinage. Christian Coins for the Merchants of Haithabu and the King’s Soldiers. Studies in Archaeology & History, vol. 20:2 Jelling Series, Copenhagen, National Museum of Denmark.
• Nowakiewicz T. 2003, Ozdoby i srebro siekane z wczesnośredniowiecznego skarbu srebrnego z Ciechanowa, w: W. Wróblewski, red., Studia Galindzkie I, Warszawa, Instytut Archeologii Uniwersytet Warszawski, s. 261-318.
• Nowakiewicz T. 2013, Niemonetarna część skarbu z Mózgowa, w: E. Jelińska, red., Znaleziska średniowiecznych skarbów srebrnych z terenu Pojezierza Iławskiego w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur, edited by Olsztyn, Muzeum Warmii i Mazur, s. 158-188.
• Suchodolski S. 1971, W sprawie intensywności wymiany lokalnej na ziemiach polskich w X-XI wieku, „Archeologia Polski” XVI, s. 503-515.
• Suchodolski S. 1997, Zasoby pieniężne „szarego człowieka” w Polsce wczesnośredniowiecznej, w: R. Michałowski, red., Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, Warszawa, Wydawnictwo DiG, s. 151-158.
• Suchodolski S. 2004, Aus welchen Gründen hat man in der Wikingerzeit im Ostseeraum Münzschätze deponiert?. w: R. Cunz red., Fundamenta Historiae. Geschichte im Spiegel der Numismatik und ihrer Nachbarwissenschaften. Festschrift für Niklot Klüßendorf zum 60. Geburtstag am 10. Februar 2004, Hannover, Schmidt, s. 107-116.
• Suchodolski S. 2012, Numizmatyka średniowieczna. Moneta źródłem archeologicznym, historycznym i ikonograficznym, Warszawa, Wydawnictwo Trio.
• Suchodolski S. 2013, Warum hat man im frühen Mittelalter Schätze deponiert?, w: M. Bogucki, M. Rębkowski, red., Economies, Monetisation and Society in West Slavic Lands 800-1200 AD, Wolińskie Spotkania Mediewistyczne II. Szczecin, Instytut Archeologii i Etnologii, Polskiej Akademii Nauk, s. 89-107.
• Suhle A. 1926, Angelsächsische Münzen in den grösseren Schatzfunden östlich der Elbe von ca. 950 bis ca. 1150 n. C., Blätter für Münzfreunde III/1, s. 80.
• Suhle A. 1928, Angelsächsische Münzen in nordostdeutsche Funden, „Blätter für Münzfreunde” 63/3: s. 225-230.
• Tambor J. 1989, Pieniężne funkcje biżuterii srebrnej na ziemiach polskich w X-XI wieku, „Wiadomości Numizmatyczne” 23 (127-130), s. 12–43.
• Urbańczyk P. 2002, Wczesnośredniowieczne skarby złomu srebrnego, w: B. Paszkiewicz, red., Moneta Mediaevalis. Studia numizmatyczne i historyczne ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Suchodolskiemu w 65. rocznicę urodzin, Warszawa, Wydawnictwo DiG, Instytut Archeologii i Etnologii, Polskiej Akademii Nauk. s. 209-224.
• Urbańczyk P. 2009, The Polish discussion on medieval deposits of hack-silver, w: S. Brather, D. Guenich i C. Huth, red., Historia archaeologica, Berlin-New York, De Gruyter. s. 501-523.
• Żabiński Z. 1981, Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Żak J. 1963, „Importy” skandynawskie na ziemiach zachodniosłowiańskich od IX do XI w. 1. Katalog, Poznań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Identifiers

DOI

10.14746/sa.2019.60.8