XVII-wieczne medale oraz numizmaty pamiątkowe poświęcone oblężeniu osmańskiemu Wiednia w 1683 roku i jego niektórym aspektom

• Authors: Jan Gustaw Rokita
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

The chief aim of the paper is to introduce the reader to five specific pieces of medallic art, answer the questions what propaganda goals they were to accomplish, as well as provide am iconographic analysis, in comparison with selected examples of medals, graphic works, sculptures, and handicrafts.

EN

The author of the paper describes five works of medallic and graphic art associated with medals minted in the period of the Vienna victory. Iconographic analysis of the pieces, in the light of comparison with selected examples of other medals and graphic works, offers an insight into works of art which display similarities to representations on the obverses and reverses of Sobieski’s medals. The author demonstrates that the medals commemorating the victory at Vienna were intended to achieve one fundamental propaganda goal-meet the expectation of the founder of the medal and the party who commissioned it. Leopold I, who in the crucial moment of the relief stayed outside Vienna, sought to demonstrate that the most important element in the clash with the Turks was the sacrifice of the Austrian soldier and the divine providence which, in a time of need, protected the city and its residents. On the other hand, Innocent XI wished to highlight his own efforts made to annihilate the enemy through financial support (papal subsidy) and prayer.

Keywords

PL

obverse, reverse, Sobieski, Vienna, Haffner

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Europaea Gnesnensia
• Year: 2019
• Issue: 20
• Pages: 83-104

Dates

published

2020-07-08

Contributors

author

Jan Gustaw Rokita

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Ampah C., L. 1833-1835, Numophilacii Ampachiani sectio II, Naumburg.
• Augustyniak U. 2019, Polska przedmurzem chrześcijańskiej Europy, Pomocnik Historyczny. Jan Król Sobieski – monarcha Sarmatów, 6, s. 18-25.
• Barnett M. 1998, Götter und Mythen des alten Ägypten, Gondrom-Bindlach. Bartynowski T. (b. d. w.), Teki Bartynowskiego: Medale z czasów Jana III (b. m. w.).
• Berger D. 2004, Thomas von Aquins „Summa theologiae”, Darmstadt.
• Białostocki J. 1962, Zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie: informator, oprac. J. Białostocki, Warszawa.
• Börner L. 1997, Die italienischen Medaillen der Renaissance und des Barock (1450 bis 1750), Berliner Numismatische Forschungen, 5, Berlin, 25, s. 1-458.
• Broucek P., Leitsch W., Vocelka K., Wimmer J., Wójcik Z. 1983, Zwycięstwo pod Wiedniem 1683, Warszawa.
• Chevalier J., Gheerbrant A. 1996, A dictionary of symbols, London.
• Chowaniec Cz. 1933, Sobieski. Roi de Pologne d’aprés les estampes de l’epoque, Paris.
• Chwała i sława Jana III w sztuce i literaturze. Katalog wystawy jubileuszowej z okazji trzechsetlecia odsieczy wiedeńskiej 1983, red. W. Fijałkowski i J. Mieleszko (red.), Warszawa.
• Chynczewska-Hennel T. 2011, Zagrożenie tureckie w Europie – Jan III Sobieski a stolica apostolska, [w:] T. Chynczewska-Hennel (red.), Odsiecz wiedeńska. Materiały z Konferencji „Dzieje i tradycja odsieczy wiedeńskiej Jana III Sobieskiego”, 11 września 2008 roku, Warszawa, s. 49-57.
• Czołowski A. 1930, Ikonografia wojenna Jana III, Przegląd Historyczno-Wojskowy, II, 2, s. 265-266.
• Die erste Türkenbelagerung. Historisches Museum der Stadt Wien. 1980, red. R. Waissenberger, G. Düriegl, Wien.
• Die Türken vor Wien. Europa und die Entscheidung an der Donau 1683. Katalog. 1983, red. R. Waissenberger, G. Düriegl, Wien.
• Düriegl G. 1981, Wien 1683. Die zweite Türken-belagerung, Wien-Köln-Graz.
• Górska M., Milewska-Waźbińska B. 2010, W teatrze życia i sławy Jana III Sobieskiego, czyli widowisko wilanowskie, Warszawa.
• Górska M. 2013, Medalierski wizerunek Jana III Sobieskiego [w:] D. Walawender-Musz (red.), Primus inter pares. Pierwszy wśród równych, czyli opowieść o królu Janie III, Warszawa, s. 66-90.
• Górska M. 2017, Zbawca Europy. O graficznych tezach gloryfikujących Jana III Sobieskiego, Warszawa.
• Gustave B. 1955, Święty Augustyn, człowiek i dzieło, Warszawa.
• Hess A. 1881-1883, Verzeichniss verkäuflicher Münzen aus der fürstlich Montenuovo’schen Münzsammlung, Frankfurt am Main.
• Hieronimus R. 1989, America’s Secret Destiny, Rochester.
• Hirsch A. 1883, Die Medaillen auf den Entsatz Wiens 1683, Troppau.
• Horn Ch. 1997, Augustinus. De civitate dei. Klassiker Auslegen, 11, Berlin.
• Hutten-Czapski E. 1871-1916, Catalogue de la collection des médailles et monnaies polonaises du comte E. Hutten-Czapski, I-V, St. Petersbourg-Cracovie.
• Jaćov M. 2003, Europa i Osmanie w okresie Lig Swiętych. Polska między Wschodem i Zachodem, Kraków.
• Kamiński Cz., Kowalczyk W. 1969, Medale i medaliony polskie i związane z Polską. Katalog wystawy, Warszawa.
• Karger W. 1933, Wystawa ku czci Sobieskiego w Cieszynie (3 grudzień 16 – grudzień 1933), Cieszyn-Katowice.
• Katalog der historischen Ausstellung der Stadt 1883, Wien.
• Katalog wystawy jubileuszowej zabytków z czasów króla Stefana i Jana III w czterechsetlecie urodzin Stefana Batorego i dwieście pięćdziesięciolecie odsieczy wiedeńskiej. Muzeum Wojska Polskiego. Muzeum Narodowe 1933, Warszawa.
• Kołodziejczyk D. 2019, Imperium Osmańskie u bram, Pomocnik Historyczny. Jan Król Sobieski – monarcha Sarmatów, 6, s. 37-45.
• Kossarzecki K. 2019, Majątek rodzinny, Pomocnik Historyczny. Jan Król Sobieski – monarcha Sarmatów, 6, s. 67-79.
• Landwehr J. 1973, Romeyn de Hooghe the etcher contemporary portrayal of Europe 1662-1707. Leiden.
• Lincoln W. 1898, A decriptive catalogue of papal medals, London.
• Łoski J. 2019, Jan Sobieski i jego rodzina, towarzysze broni i współczesne zabytki, Oświęcim.
• Manthey J. 1956, Le bienheureux Innocent XI et La Pologne “Boulevard de la Chrétienté” sur les medailles commemoratives: de “Dextera tua Domine percussit inimicum” (1683) à “Pax fundata cum Moschis” (1686), red. J. Gawlina, Roma.
• McGinn B. 2014, Thomas Aquinas’s Summa theologiae: A Biography, Princeton, New Jersey.
• Muntoni F. 1972-1973, Le Monete dei Papi, 1-4, Roma.
• Nagielski M. 2019, Rosnąca potęga sąsiadów, Pomocnik Historyczny. Jan Król Sobieski – monarcha Sarmatów, 6, s. 6-15.
• Odsiecz wiedeńska. Wystawa jubileuszowa w Zamku Królewskim na Wawelu w trzechsetlecie bitwy 1990, red. A. Franaszek, K. Kuczman, Kraków.
• Polkowski I. 1884a, Monety i medale, sztychy, rękopisy, dokumenty i druki na wystawie pamiątek Sobieskiego, Kraków.
• Ratzinger J. 1954, Volk und Haus Gottes in Augustins Lehre von der Kirche, Dissertation, München.
• Rokita J. 2014, Funkcje propagandowe medali upamiętniających Odsiecz Wiedeńską i zawiązanie Świętej Ligii z lat 1683-1684 na tle współczesnych im źródeł historycznych, Biuletyn Numizmatyczny 1, s. 23-48.
• Rokita J. 2015a, Medal Martina Brunnera upamiętniający zawiązanie się Świętej Ligii przeciwko Turcji, wybity w 1684 roku, Biuletyn Numizmatyczny 1, s. 21-28.
• Rokita J. 2015b, Medal upamiętniający przystąpienie Państwa Moskiewskiego do grona Państw-Sygnatariuszy Świętej Ligii, Biuletyn Numizmatyczny 3, s. 185-192.
• Rokita J. 2015c, Medal upamiętniający Odsiecz Wiedeńską i oswobodzenie Ostrzyhomia spod okupacji tureckiej. Uwagi ikonograficzne, Biuletyn Numizmatyczny, 4, s. 285-298.
• Rokita J. 2015d, Medal upamiętniający zwycięstwo pod murami Wiednia (12 września 1683 roku) z wyobrażeniem dwóch: orłów polskiego i austriackiego, autorstwa Jana Höhna mł. Uwagi ikonograficzne, Studia Historyczne LVIII, 4, s. 459-482.
• Rokita J. 2016a, W sprawie ikonografii medalu Jana Höna mł. z 1684 roku upamiętniającego zawarcie Świętej Ligii, Biuletyn Numizmatyczny 2, s. 103-112.
• Rokita J. 2016b, Medale upamiętniające zwycięstwo odniesione pod Wiedniem na równi z zaćmieniem księżyca, wykonane w 1683 roku. Uwagi ikonograficzne, Piotrkowskie Zeszyty Historyczne. 17, s. 9-37.
• Rokita J. 2016c, Medal na pamiątkę wręczenia papieżowi Innocentemu XI sztandarów tureckich zdobytych pod Parkanami, autorstwa Giovanniego Martino Hameraniego z 1684 roku. Uwagi ikonograficzne, Folia Historica Cracoviensia 22, s. 359-372.
• Rokita J. 2017, Uwagi o medalu Johanna Neidhardta upamiętniającym zwycięstwo pod Wiedniem z roku 1683. Uwagi ikonograficzne, Almanach Historyczny XIX, s. 49-66.
• Rokita J. 2018, Tematyka mitologiczna na medalu gloryfikującym postawę Jana III Sobieskiego pod Wiedniem (12 września 1683 roku). Uwagi ikonograficzne (Część pierwsza), Seminare 39, 2, s. 149-161.
• Rokita J. 2019, Tematyka mitologiczna na medalu gloryfikującym postawę Jana III Sobieskiego pod Wiedniem (12 września 1683 roku). Uwagi ikonograficzne (Część druga), Seminare 40, 1, s. 161-174..
• Ruszczycówna J. 1982, Ikonografia Jana III Sobieskiego. Wybrane zagadnienia, Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, XXVI, s. 209-307.
• Rzeczpospolita w dobie Jana III. Katalog wystawy Zamku Królewskiego, Archiwum Głównego Akt Dawnych i Biblioteki Narodowej 1983, red. E. Suchodolska, A. Gieysztor, Warszawa.
• Stahr M. 2008, Medale polskie i z Polską związane od XVI do XVIII wieku [katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu], Poznań.
• Stoye J. 2009, Oblężenie Wiednia, Kraków.
• Sturminger W. 1951, Die Kundsschafter zur Zeit der zweiten Türkenbelagerung Wiens im Jahre 1683, Festschrift zur Feier des zweihunderjähringen Bestandes des Haus-, Hof- und Staatatschivs 1-2, Wien, s. 349-369.
• Tervarent G. 1958, Attributs et symboles dans l’art profane 1450-1600: dictionnaire d’un langage perdu, Geneve.
• Treiderowa A. 1960, Tematyka polska w twórczości Romeyna de Hooghe’a. Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie VI, s. 5-47.
• Tron pamiątek ku czci „Najjaśniejszego, Niezwyciężonego Jana Sobieskiego Króla Polskiego” w trzechsetlecie śmierci 1696-1996. 1996, red. J. Mieleszko, Warszawa.
• Ursyn-Niemcewicz J. 1840, Zbiór Pamiętników Historycznych o dawnej Polszcze, Lipsk.
• Venimus, vidimus, Deus vicit. Wiktoria wiedeńska 1683 roku w relacjach i dokumentach z epoki 1984, oprac. M. Nagielski, wstęp T. Wasilewski, Warszawa.
• Widacka H. 2010, Lew Lechistanu. Jan III Sobieski w grafice, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/seg.2019.20.4