„Wolny mularz’’ Augusta von Kotzebuego – manifest ideowy ubrany w formę jednoaktowej komedii

• Authors: Marcin Śrama

Abstracts

EN

This paper focuses on August von Kotzebue’s play “Der Freimaurer” [The Freemason], as a piece within the prolific genre of comedies about freemasons which emerged in the 1740s, and a work which includes numerous worldview-related allusions. In this context, the author extensively discusses the life and the oeuvre of the playwright who thus far has not been devoted any thorough study in Polish, apart from relatively brief mentions in works on the period and writers he had inspired.

Keywords

EN

drama; freemasonry; Enlightenment; legends

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Europaea Gnesnensia
• Year: 2020
• Issue: 21
• Pages: 51-76

Dates

published

2020

Contributors

author

Marcin Śrama

• https://orcid.org/000000019705298X

References

• Adamiak M., Klin E., Posor M. 1979, Recepcja literatury niemieckiej u Kazimierza Brodzińskiego, Wrocław.
• Allgemeine deutsche Real-Encyklopädie 1848, Leipzig.
• Anonim 1773, Les Franc-Maçons, caracterises, [w:] La muse maçonnes, I, Haye, s. 52-53. Anonim 1820, The life of Augustus von Kotzebue, London.
• Arct M. 1899, Słowniczek wyrazów obcych, Warszawa. Boïeldieu F.-A. 1945, L’œuvre, Geneve.
• Du Bois 1766, Le triomphe de l’amitié, [w:] La Lire maçonne, Haye, s. 288-289.
• Bouduin de Courtenay J. 1821, Dokończenie mesmeryzmu, czyli cała tajemnica magnetyzmu zwierzęcego, Warszawa.
• Brophy J.M. 2016, Irony and popular politics in Germany, 1800-1850, [w:] Sensationalism and the Genealogy of Modernity. A Global Nineteenth-Century, Tel Aviv, s. 29-49.
• Bugaj R. 1993, Hermetyzm w Polsce doby stanisławowskiej, Analecta 2, s. 155-219. Burwick F. 2012, The Encyclopedia of Romantic Literature, Malden MA-Oksford.
• Burwick F. 2005, German Romantic Drama, [w:] M. Ferber (red.), A Companion to European Romanticism, Oxford, s. 157-171.
• Clement P. 1740, Les Fri-Maçons, Londres.
• Cohen D., Heller D. 1990, Jewish Presence in English Literature, Montreal-Kingston-London-Buffalo.
• Dunin-Borkowski L. 1846, Niepowieści i nie rozprawy, zochnia. Fellows J. 1860, The mysteres of freemasonry, London.
• Friedrichs E. 1908, Freemasonry in Russia and Poland, Berno. Gazeta warszawska, 1817-1819.
• Gerdmar A. 2009, Roots of Theological Anti-Semitism. German Biblical Interpretation and the Jews, from Herder and Semler to Kitel and Bultmann, Leiden.
• Goldstein R. J. 2010, Political repression in 19 th century Europe, New York. Gotter J.F. 1799, Die Geister-Insel: ein Singspiel in 3 Akten, Berlin.
• Hagemann K. 2015, Revisiting Prussia’s Wars against Napoleon, Cambridge. Hass L. 1980, Sekta farmazonii warszawskiej, Warszawa.
• Hass L. 1982, Wolnomularstwo w Europie środkowo-wschodniej w XVIII i XIX wieku, Wrocław. Hegewisch F.H. 1810, Ueber Currie’s Methode, [w:] Annalen der gesammten Medicin, I, Leipzig.
• Judkowiak B. 2007, Wzgardzony wielogłos. Kultura teatralna czasów saskich i jej tradycje, Poznań. Kaupp P. 2006, „Aller Welt zum erfreulichen Beispiel” Das Wardburgfest von 1817 und seine Auswikungen auf die demokratischen deutschen Verfassungen, [w:] Für Burschenschaft und Vaterland, Jena, s. 27-52.
• Kluge R.-D., Świderska M. 2010, Zarys historii literatury i kultury niemieckiej, Łódź.
• Korotaj W. 1978, Dramat staropolski, od początków do powstania sceny narodowej: programy wydane drukiem do r. 1765, Wrocław.
• Von Kotzebue A. 1806, Blinde Liebe, [w:] Neue Schauspiele, Leipzig.
• Von Kotzebue A. 1841, Der Freimaurer, [w:] Theater von August v. Kotzebue, Leipzig.
• Von Kotzebue A. 1806, The Most Remarkable Year in the Life of Augustus von Kotzebue, 2, London. Von Kotzebue A. 1803, Powrót Polaków z niewoli w roku 1797. Opera w dwóch aktach, b. m.
• Von Kotzebue A. 1819, Wolny mularz, przeł. K. Brodziński, Warszawa.
• Von Kotzebue A. 1872, Wolny mularz, przeł. K. Brodziński, [w:] Pisma Kazimierza Brodzińskiego, 2, Poznań.
• Krasicki I. 1976, Wilczek, [w:] Pisma poetyckie, oprac. Z. Goliński, Warszawa, 2, s. 180.
• Kreilein S. L. 1989, August von Kotzebue’s critical reception in New York City (1798-1805). A study in early American theatre criticism, Madison.
• Kwiatkowska A. 2004, Rozumne wywody. Polemiki polskiego oświecenia, [w:] Od oświecenia ku romantyzmowi i dalej. Autorzy, dzieła, czytelnicy, red. M. Piechota, J. Ryba, Katowice, s. 9-39.
• Lantoine A. 1919, Les Francs-Maçons au théâtre, Paris.
• Laos N. 2016, Freemasons, World Order, and Mind Wars. The Great Reality of Memphis-Misraim Masonry, New York.
• Lasocka B. 1993, Teatr we Lwowie w latach 1809-1814, [w:] Teatr polski od schyłku XVIII wieku do 1863 roku, I, Warszawa.
• Lekszyński A. 1876, Masonerya i Karbonaryzm, Kraków.
• Lennhoff E., Posner O. 1932, Internationales Freimaurerlexikon, Wien. Lessing G.E. 1877, Natan Mędrzec, Warszawa.
• Lipiński J. 1993, Od redakcji, [w:] Teatr polski od schyłku XVIII wieku do roku 1863, Warszawa 1993, 1.
• Loiselle K. 2014, Brotherly Love. Freemasonry and Male Friendship in Enlightenment France, Ithaca, Nowy Jork.
• Małachowski-Łempicki S. 1931, Raporty szpiega Mackrotta o wolnomularstwie polskiem: 18191822, Warszawa.
• Małachowski-Łempicki S. 1997, Saint-Germain, Cagliostro i Casanova jako wolnomularze i alchemicy, Warszawa.
• Mandel O. 1990, August von Kotzebue: the comedy, the man, University Park, PA. Michałowski K. 1954, Opery polskie, Kraków.
• Molière 1824, Pan Gapiello, Lwów.
• Mossdorf F. 1828, Encyclopädie der Freimaurerei, Leipzig.
• Nicolai K. 1819, August v. Kotzebue’s literarisches und politisches wirken, Tobolsk. Nicoll A. 1975, Dzieje dramatu, Warszawa.
• Nowak J.S. 1996, Kazimierz Brodziński, [w:] T. Kostkiewiczowa, Z. Goliński [red.], Pisarze polskiego oświecenia, 3, Warszawa.
• Okoń J. 1970, Dramat i teatr szkolny, Wrocław. Pamiętnik warszawski, 1810.
• Paulin R. 2016, The Life of August Wilhelm Schlegel, Cosmopolitan of Art and Poetry, Cambridge 2016.
• Pendle K. 1984, August von Kotzebue, Librettist The Journal of Musicology, 3, 2, s. 196-213. Plater S. 1826, Wybór dzieł Augusta von Kotzebue, Warszawa 1826.
• Raszewski Z. 2015, Bogusławski, Warszawa 2015.
• Ratajczakowa D. 1992, Alojzego Żółkowskiego „możebny nieporządek zakulisowy”, [w:] Dramat i teatr postanisławowski, red. D. Ratajczakowa, Wrocław.
• Ratajczakowa D. 1993, Komedia oświeconych, Warszawa.
• Saul N. 2009, The Cambridge Companion to German Romanticism, Cambridge. Siewierski J. 1992, Dzieci wdowy, czyli opowieści masońskie, Milanówek.
• St Buras J. 1996, Bibliographie deutscher Literatur in polnischer Übersetzung, Wiesbaden. Surowiecki K. 1814, Missyja lożowego apostoła, Berdyczów [w rzeczywistości Miedniewice]. Szczurowski R. 2017, Oświecenie i kontroświecenie czasów Królestwa Polskiego. Polemika o. Karola Surowieckiego z ministrem Stanisławem Kostką Potockim, Folia Historica Cracoviensia 2, s. 405-426.
• Szyndler B. 1991, Tadeusz Kościuszko, 1746-1817, Warszawa. Szyrocki M. 1982, Dzieje literatury niemieckiej, Warszawa.
• Śrama M. 2019, Uwięziony mason, Natan mędrzec i Inkowie, czyli rzecz o sztuce pewnego niemieckiego barona w kontekście oświeceniowej idei tolerancji, Studia Europaea Gnesnensia 20, s. 105-122.
• Venci F., The Influence of Neoplatonic thought on Freemasonry and other Essays, Kibworth Harcourt, Leicester.
• Ward H.D. 1828, Free Masonry: Its Pretensions Exposed in Faithful Extracts of Its Standard Authors, New York.
• Wichrowska E. 1995, Antologia poezji masońskiej, Warszawa.
• Wilkoszewski W. 1968, Rys historyczno-chronologiczny Towarzystwa Wolnego Mularstwa w Polsce, Londyn.
• Witkowska A. 1968, Kazimierz Brodziński, Warszawa.
• Wolff L. 1994, Inventing Eastern Europe. The Map of Civilization on the Mind of the Enlightenment, Stanford.
• Yates F.A. 1978, Rosicrucian Enlightenment, Boulder Colorado. Załęski S. 1908, O masonii w Polsce od roku 1738 do 1822, Kraków.
• Żółkowski A. [ojciec] 1992, Widowisko, któremu trudno dać nazwisko. Krotochwila zakulisowa w 1 akcie ze śpiewkami, [w:] Dramat i teatr postanisławowski, Wrocław, I, s. 243-257.

Identifiers

DOI

10.14746/seg.2020.21.4

Biblioteka Nauki

2046432