Dolnołużycki i górnołużycki – języki zagrożone czy wymierające?

• Authors: Tadeusz Lewaszkiewicz
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Lower- and Upper-Sorbian of the protestant Upper Lusatia are extincting languages. Upper Sorbian in catholic Upper Lusatia is an endangered language. The Lusatians will eventually loose the fight for their national and linguistic survival because the majority of them care mainly for the material comfort and the national aims are of secondary importance. The author finds the Lusatians themselves responsible for the current linguistic situation in Lusatia.

Keywords

PL

Upper-Sorbian; Lower-Sorbian; endangered languages; extincting languages; multilingualism; sociolinguistic

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Slavia Occidentalis
• Year: 2014
• Issue: 71/1
• Pages: 37-53

Dates

published

2014-06-15

Contributors

author

Tadeusz Lewaszkiewicz

• Poznań

References

• Barth J., 1998, Zweisprachigkeit – ein natürlicher Reichtum der Lausitz, Bautzen.
• Bednarczuk L., 1988, Języki celtyckie, [w:] Języki indoeuropejskie, t. II, red. L. Bednarczuk, Warszawa, s. 645–731.
• Brankačk J., Mětšk F., 1977, Stawizny Serbow. Zwjazk I: Wot spočatkow hač do lěta 1789, Budyšin.
• Budar L., 1991, Zum sorbischen Schulwesen, [w:] Die Sorben in Deutschland, red. J. Mahling und M. Völkel (Maćica Serbska), Budyšin/Bautzen, s. 59–63.
• Budarjowa L., (wyd.), 2008, 10 lět modelowy projekt Witaj 1998–2008/10 Jahre Modellprojekt Witaj 1998–2008, Budyšin/Bautzen.
• Dołowy-Rybińska N., 2011, Języki i kultury mniejszościowe w Europie: Bretończycy, Łużyczanie, Kaszubi, Warszawa.
• Dołowy-Rybińska N., 2012, Witalizacja i rewitalizacja – strategie zachowania języków mniejszościowych na Górnych i Dolnych Łużycach, w: Serbołużyczanie wobec tradycji i wyzwań współczesności. Język – Litertura – Kultura, red. G. B. Szewczyk, Katowice, s. 39-57.
• Duličenko A. D. 1981 – Дуличенко A. D., 1981, Славянские литературные микроязыки (Вопросы формирования и развития), Таллин-Валгус.
• Duličenko A. D. 2003–2004 – Дуличенко A. D., 2003–2004, Славянские литературные микроязыки. Образцы текстов, I–II, Тарту.
• Elikowska-Winklerowa M. (red.), 2008, Schule für Niedersorbische Sprache und Kultur, Cottbus/Šula za dolnoserbsku rěc a kulturu, Chóśebuz. 15 Jahre Erwachsenweiterbildung im Sorbischen (Wendischen)/15 lět dalejkubłanja dorosćonych w serbskim, Serbski institut, Chóśebuz.
• Elle L., 1991, Die Sorben in der Statistik, [w:] Die Sorben in Deutschland, red. J. Mahling und M. Völkel (Maćica Serbska), Budyšin/Bautzen, s. 21–25.
• Elle L., 1995, Sprachenpolitik in der Lausitz. Eine Dokumentation 1949–1989, Bautzen/Budyšin.
• Elle L., 2000, Die heutige Situation der sorbischen Sprache und Konzepte zu ihrer Revitalisierung, [w:] Erhaltung, Revitalisierung und Entwicklung von Minderheitensprachen. Theoretische Grundlagen und praktische Maßnahmen, [w:] Workshop, Bautzen/Budyšin, 16–17 April 1999, red. L. Šatava, S. Hose, Bautzen/Budyšin, s. 17–21.
• Faska H. (red.), 1998, Najnowsze dzieje języków słowiańskich: Serbšćina, Opole.
• Fishman J. A., 1967, Bilingualism with and without diglossia. Diglossia with and without bilingualism, “The Journal of Social Issues” 23, nr 2, s. 29–38.
• Fishman J. A., 1997, Reversing Language Shift. Theoretical and Empirical Foundations of Assistance to Threatened Languages, Clevedon.
• Jodlbauer R., Spieß G., Steenwijk H., 2001, Die aktuelle Situation der niedersorbischen Sprache. Ergebnisse einer soziolinguistschen Untersuchung der Jahre 1993–1995, Bautzen.
• Klemensiewicz Z., 1999, Historia języka polskiego, Warszawa.
• Kowalczyk T., 1999, Kościół katolicki na Łużycach Górnych w latach 1919–1990, Lublin.
• Lewaszkiewicz T., 1996, Czy w latach 1945–1946 na prawym brzegu Nysy mieszkali Łużyczanie?, „Slavia Occidentalis” 53, s. 21–28.
• Lewaszkiewicz T., 1999, Kursy języka łużyckiego dla dorosłych Łużyczan po II wojnie światowej, [w:] Księga poświęcona Profesorowi Zenonowi Sobierajskiemu, red. H. Nowak, Poznań, s. 144–150.
• Lewaszkiewicz T., 2004, Łużyczanie po zjednoczeniu Niemiec, [w:] Kulturowe konteksty integracji europejskiej, red. M. Walczak-Mikołajczakowa, Gniezno, s. 213–221.
• Lewaszkiewicz T., 2007, Łużyce dawniej i dzisiaj, „Łużyckie Zeszyty Naukowe” nr 3, s. 5–13.
• Lewaszkiewicz T., 2011, Przeszłość językowa Łużyc Wschodnich, [w:] Łużyce po obu stronach Nysy/Die Lausitz auf beiden Seiten der Neiße, red. W. Jamrożek, I. Kumor Pilarczyk, J. Tarniowy, Żary, s. 14–24.
• Majewicz E., Majewicz A. F., 1983, Języki celtyckie na wyspach brytyjskich, Wrocław (Nauka dla wszystkich nr 368).
• Majewicz A. F., 1989, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa.
• Majewicz A. F., 2013, Języki zagrożone, wymierające, martwe – do konserwacji, [w:] Cum reverentia, gratia, amicitia... Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, red. J. Migdał i A. Piotrowska-Wojaczyk, Poznań, s. 375–384.
• Mańczak W., 1988, Języki romańskie, [w:] Języki indoeuropejskie, t. II, red. L. Bednarczuk, Warszawa, s. 571–644.
• Mětšk F., 1958, Serbsko-pólska rěčna hranica w 16. a 17. lětstotku, „Lětopis” B, nr III, s. 3–25.
• Milewska-Stawiany M ., 2 013, Zmiany w funkcjonowaniu języków łużyckich po II wojnie światowej (rys socjolingwistyczny), [w:] Język – Tradycja – Tożsamość, Gdańsk, s. 68–72.
• Muka E., 1884–1886, Statistika łužiskich Serbow. Wobličenje a wopisanje hornjo- a delnjo- łužiskeho Serbowstwa w lětach 1880–1885, Budyšin.
• Nowina O., 1938, Liczba i rozmieszczenie Serbów Łużyckich, Kraków.
• Pech E., 1999, Die Sorbenpolitik der DDR 1949–1970. Anspruch und Wirklichkeit, Bautzen/ Budyšin.
• Popowska-Taborska H., 1965, Dawne pogranicze językowe polsko-dolnołużyckie (w świetle danych toponomastycznych), Wrocław.
• Serbja 1992 – Serbja pod stalinistiskim socializmom 1945–1960. Protokol schadźowanja Maćicy Serbskeje 18.01.1992 w Budyšynje, 1992, Budyšin.
• Spiess G., 2002, Aktualny stan języka dolnołużyckiego i jego perspektywy, „Zeszyty Łużyckie” 34, s. 22–29.
• Steenwijk H., 1999, Někotare wuslědki sociolinguistiskego napšašowanja w Dolnej Łužycy, „Rozhlad” nr 12, s. 442–447.
• Šatava L., 2005, Sprachverhalten und ethnische Identität, Bautzen.
• Šołta J., 1984, Zarys dziejów Serbołużyczan, Wrocław.
• Tschernik E., 1954, Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung von 1832 bis 1945. Eine demographische Untersuchung, Berlin.
• Tschernik E., 1958, Ausführlicher Abschlußbericht zur Forschungsarbeit „Demographische Analyse der sorbischsprachigen Bevölkerung 1955/56“ (praca nieopublikowana – Serbski kulturny archiw, sygn. ISL XXXII 22 D; tabele statystyczne w pracy: Elle 1995: 244–265).
• Walde M., 2004, Demographisch-statistische Betrachtungen im Oberlausitzer Gemeindeverband „Am Klosterwasser“, „Lětopis“ 51/1, s. 3–27.
• Wałda M., Pawlikec B., 2003, Das sorbische Schulnetz in der Demontage. Hintergründe und Fakten, Bautzen.

Identifiers

DOI

10.14746/so.2014.71.04