O odantroponimicznych nazwach dzierżawczych, rodowych i patronimicznych w świetle etymologii ludowej polskich toponimów

• Authors: Ewa Rogowska-Cybulska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

The article presents–on the selected examples–the functioning of the possessive, ancestral and patronymic names derived from anthroponyms in the process of morphological reinterpretation of Polish toponyms. Its first part treats of toponyms which, according to onomasts belong to possessive, ancestral and patronymic names, and 122 Ewa Rogowska-Cybulska SO 71/1 folk etymologists move them to other semantic classes. In the second part of the article, the author discusses the toponyms which have been classified as possessive, ancestral and patronymic names by non-scholarly etymology, regardless of the fact to which groups they belong according to scholarly etymology. In this part, the types of folk etymologies have been classified according to the degree of discrepancies of their results and the results of scholarly etymologies. Three major groups of the studied pseudoetymologies have been isolated: folk explanations deriving toponyms from bases belonging to a different word formation core than their real base w rd (e.g., Rogoźna, Łoje, Lublin); motivations by anthroponyms belonging to the same word formative core as the real nominative base (e.g., Wiślica, Łoje, Brzostowo, Obrytki, Sierzputy, Zebrzydowice, Boguszki, Pawełki, Szczepankowo); pseudoetymologies deriving toponyms from the same anthroponyms as the scholarly etymologies but possessing a different semantic interpretation (e.g., Chrzanów, Celestynów, Matysówka, Wszebory).

Keywords

PL

folk etymologies; Polish toponyms

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Slavia Occidentalis
• Year: 2014
• Issue: 71/1
• Pages: 109-122

Dates

published

2014-06-15

Contributors

author

Ewa Rogowska-Cybulska

• Gdańsk

References

• Brzozowska M., 2009, Etymologia a konotacja słowa. Studia semantyczne, Lublin.
• Cienkowski W., 1972, Teoria etymologii ludowej, Warszawa.
• Halicka I., 1976, Nazwy miejscowe środkowej i zachodniej Białostocczyzny dzierżawcze, patronimiczne i rodzinne, Warszawa.
• Halicka I., 1978, Nazwy miejscowe środkowej i zachodniej Białostocczyzny topograficzne i kulturowe, Warszawa.
• Kostkiewiczowa T. [tk], 1988, Etymologia ludowa, [w:] Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, wyd. 2. poszerz. i popr., Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
• Liniewicz T., 2008, Raport z badań projektu edukacyjnego pn. „Każde miejsce opowiada swoją historię – partnerstwo sektora samorządowego i pozarządowego na rzecz zrównoważonego rozwoju regionalnego”, Białystok, grajewo2.website.pl/pdf/Badania2008.pdf.
• Michow E., 2008, Legenda Kielc zamknięta w nazwie. Studium etymologiczne i kulturowe, Kielce.
• Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, 1997, pod red. K. Rymuta, t. II, Kraków.
• Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, 2001, pod red. K. Rymuta, t. IV, Kraków.
• Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, 2005, pod red. K. Rymuta, t. VI, Kraków.
• Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, 2007, pod red. K. Rymuta, t. VII, Kraków.
• Rogowska-Cybulska E. 2012, O wypowiedziach, które stały się nazwami miejscowości, jako jednym z rodzajów etymologii ludowej, [w:] Verba docent. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Janinie Gardzińskiej z okazji 40-lecia pracy naukowo-dydaktycznej w UPH w Siedlcach, t. I, red. E. Koriakovceva, V. Machnicka, R. Mnich, K. Wojtczuk, Siedlce.
• Rogowska-Cybulska E. 2014, O motywacji imionami w etymologiach ludowych polskich toponimów, „Onomastica”.
• Rogowska-Cybulska E., 2012, O motywacji kulturowej w etymologiach ludowych nazw miast, [w:] Miasto. Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, pod red. M. Święcickiej, Bydgoszcz.
• Rogowska-Cybulska E., 2013, O etymologii ludowej nazw miejscowych jako zjawisku skalarnym, [w:] Cum reverentia, gratia, amicitia... Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, pod red. J. Migdał i A. Piotrowskiej-Wojaczyk, Poznań, t. III.
• Rogowska-Cybulska E., O motywacji topograficznej w etymologiach ludowych polskich toponimów, „Poradnik Językowy”, w druku.
• Rospond S. 1984, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
• Sędziak H., 2009, Nazwy wsi drobnoszlacheckich w Łomżyńskiem, Łomża.
• Taszycki W., 1946, Słowiańskie nazwy miejscowe (ustalenie podziału), Kraków.
• Zierfoffer K., 1957, Nazwy miejscowe północnego Mazowsza, Wrocław.
• Zierhofferowa Z., Zierhoffer K., 2012, Etymologie ludowe, ich funkcja i struktura, „Onomastica” LVI.
• Zierhofferowa Z., Zierhoffer K., 2013, Etymologie ludowe toponimów – historycznie i współcześnie, [w:] Trwanie w języku... Pamięci Profesor Moniki Gruchmanowej w 10. rocznicę Jej śmierci, pod red. A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborskiej, Poznań.
• http://forum.gazeta.pl/forum/f,34771,Celestynow_powiat_otwocki_.html.
• http://koziolek.pl/katalog.php?did=360.
• http://mecina.prv.pl/legendy.htm, dostęp 22.01.2013.
• http://pl.wikipedia.org/wiki/Rogo%C5%BAna_(%C5%BBory)#Pochodzenie_nazwy_i_herb.
• http://pl.wikipedia.org/wiki/Wi%C5%9Blica.
• http://sp1suloszowa.edu.pl/historia.php.
• http://www.kirkuty.xip.pl/cieszowa.htm.
• http://www.tyczyn.pl/matysowka.html.
• http://www.um.kepno.pl/gmina-kepno/stolectwa-i-osiedla, dostęp 22.01.2013.
• https://pipl.com/directory/name/Kozik/Marta/.
• www.rybnik.pl/bsip/publik/Ziemiarybnicka.pps.

Identifiers

DOI

10.14746/so.2014.71.07