Polsko-rosyjskie pogranicze – od regionu izolowanego do transgranicznego

• Authors: Wojciech Tomasz Modzelewski

Title variants

EN

Polish-Russian Borderland – from a Closed to a Cross-border Region

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przyjęto założenie, że dwa regiony sąsiadujące, czyli posiadające wspólną, lądową granicę: województwo warmińsko-mazurskie i Obwód Kaliningradzki FR tworzą polsko-rosyjskie pogranicze. Widoczna jest ewolucja polsko- rosyjskiej granicy: od zamkniętej (do 1955 r.), poprzez selektywnie otwartą (lata 1956-1989), do granicy jako płaszczyzny współpracy (od 1990 r.). Wpływa to na ewolucję badanego pogranicza: od zamkniętego, izolowanego - do pogranicza, gdzie realizowane są wielowymiarowe, oddolne kontakty transgraniczne. Natomiast wprowadzenie w 2012 r. zasad małego ruchu granicznego i związany z tym dynamiczny wzrost ruchu granicznego służą kształtowaniu polsko-rosyjskiego regionu transgranicznego.

EN

This paper assumes that two neighboring regions, that is regions sharing a common land border, namely Warmia and Mazury, and Kaliningrad FR, form the Polish- Russian borderland. It shows the evolution of the Polish-Russian border, from closed (until 1955), through selectively open (1956–1989), to the border as a platform for cooperation (since 1990). This has determined the evolution of borderland research, from research into a closed, isolated border – to a border where multi-dimensional and bottom-up, cross-border contacts are implemented. The introduction of small border traffic rules in 2012 and the following dynamic increase in border traffic, has largely contributed to creating a Polish-Russian cross-border region.

Keywords

PL

polsko-rosyjskie pogranicze; współpraca transgraniczna; ruch graniczny

EN

Polish-Russian borderland; cross-border cooperation; border traffic; Polish-Russian borderland; cross-border cooperation; border traffic

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Środkowoeuropejskie Studia Polityczne
• Year: 2015
• Issue: 1
• Pages: 5-24

Dates

published

2019-05-31

Contributors

author

Wojciech Tomasz Modzelewski

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

References

• Anisiewicz R. (2012), Polska - Obwód Kaliningradzki. Powiązania transgraniczne przed rokiem 1990, Gdańsk-Pelplin.
• Anisiewicz R., Palmowski T. (2014), Współpraca transgraniczna z Obwodem Kaliningradzkim w latach 1956-1989, w: Demokracja lokalna a współpraca na pograniczu polsko-rosyjskim, red. M. Chełminiak, W. Kotowicz, W. T. Modzelewski, A. Żukowski, Olsztyn.
• Badanie obrotu towarów i usług na zewnętrznej granicy Unii Europejskiej na terenie Polski w IV kwartale 2013 roku, http://old.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/ch_BAD_OBROT_GRAN_IV_KWARTAl_2013.pdf, 25.07.2014.
• Bojarowicz T. (2013), Koncepcja przekopu Mierzei Wiślanej i jej wpływ na relacje polsko-rosyjskie, w: Polska polityka wschodnia a współpraca zagraniczna województwa warmińsko-mazurskiego, red. W. Kotowicz, W. T. Modzelewski, A. Żukowski, Olsztyn.
• Borys T. (2000), Euroregiony a nowy układ jednostek terytorialnych Polski, w: Euroregiony - mosty do Europy bez granic, red. W. Malendowski, M. Szczepaniak, Warszawa.
• Bugajski D. R. (2006), Polska i międzynarodowa żegluga w Cieśninie Pilawskiej, „Polski Przegląd Dyplomatyczny”, nr 4.
• Bugajski D. R. (2010), Nowe rozwiązania w zakresie żeglugi na Zalewie Wiślanym. „Przegląd Morski”, nr 2.
• Chełminiak M. (2009), Obwód Kaliningradzki FR w Europie. Rosyjska enklawa w nowym międzynarodowym ładzie politycznym, Toruń.
• Dni Kaliningradu, „Gazeta Olsztyńska” z 7.11.1974 r.
• Drozd J. (2000), Królewiec jako szczególny problem Środkowej Europy, „Polityka Wschodnia”, nr 1.
• Fiszer K., Rosja nie chce pociągów Olsztyn-Kaliningrad, http://www.kurierkolejowy.eu, 25.08.2014.
• Galcow W. I. (2004), Powstanie i główne etapy rozwoju Obwodu Kaliningradzkiego, w: Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej - historia i współczesność. Kaliningradskoja obłast Rossijskoj Fiedieracii - istorija i sowriemiennost, red. W. I. Galcow, R. Sudziński, Włocławek.
• Gorodiłow A. (1998), Rossja w centrie Jewropy, Kaliningrad.
• Granica polsko-radziecka w byłych Prusach Wschodnich (2014), http://historia-wyzynaelblaska.pl, 25.08.2014.
• Joanniemi P. (1998), Kaliningrad - Enclave Or Exclave?, w: Kaliningrad: The European Amber Region, red. P. Joenniemi, J. Prawitz, Aldershot-Brookfield.
• Judzińska H. (1974), Dni Kaliningradu w Olsztynie, „Gazeta Olsztyńska” z 6.11.1974 r.
• Kaliningrad bez korytarza do Moskwy (1990), „Gazeta Olsztyńska” z 29-30.06.1990 r.
• Komornicki T. (1999), Granice Polski. Analizazmian przenikalności w latach 1990-1996, „Geopolitical Studies”, vol. 5.
• Korc E. (1997), Zmiany administracyjno-terytorialne na obszarze byłych Prus Wschodnich, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 1.
• Kostrzak J. (1999), Początki sowieckiej administracji w północnej części Prus Wschodnich w latach 1945-1946, „Studia z dziejów Rosji i Europy Srodkowo- Wschodniej”, t. 34.
• Kotowicz W. (2012), Życie polityczne Obwodu Kaliningradzkiego FR. Stymulatory endogeniczne i egzogeniczne, Toruń.
• Kotowicz W. (2013), Problem Zalewu Wiślanego i Cieśniny Pilawskiej w relacjach polsko-rosyjskich - historia i współczesność, w: Polska polityka wschodnia a współpraca zagraniczna województwa warmińsko-mazurskiego, red. W. Kotowicz, W. T. Modzelewski, A. Żukowski, Olsztyn.
• Kraft C. (1999), Pierwsze lata w województwie olsztyńskim po II wojnie światowej. Trudne początki nowego społeczeństwa, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 4.
• Kręta droga do Kaliningradu (1990), „Gazeta Olsztyńska” z 23.08.1990 r.
• Kudrzycki Z. (2013), Granica polsko-rosyjska przylegająca do Morza Bałtyckiego 1945-1958, Toruń.
• Łazowski A., Zawidzka A. (2001), Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa.
• Mały ruch w dobrym kierunku. Raport z badania opinii publicznej wśród mieszkańców powiatów objętych Małym Ruchem Granicznym (2013), Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, Warszawa.
• Miasto robotników i rybaków (1972), „Gazeta Olsztyńska” z 5.11.1972 r.
• Modzelewski W. T. (2004), Współpraca na pograniczu polsko-rosyjskim. Wymiar regionalny i lokalny, w: Polska wobec Obwodu Kaliningradzkiego FR, red. A. Żukowski, Olsztyn.
• Modzelewski W. T. (2006a), Polska - Obwód Kaliningradzki FR. Polityczne uwarunkowania współpracy transgranicznej, Olsztyn.
• Modzelewski W. T. (2006b), Żegluga po Zalewie Wiślanym, jako kwestia sporna w stosunkach polsko-rosyjskich, w: XXI wiek. Era kryzysu czy odnowy kulturowej i politycznej świata?, red. A. Hołub, Olsztyn.
• Modzelewski W. T. (2008), Współpraca na pograniczu polsko-rosyjskim, w: Polska a Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej. Teraźniejszość i wyzwania przyszłości, red. A. Żukowski, Toruń.
• Modzelewski W. T. (2014), Wybrane aspekty polsko-rosyjskiej współpracy transgranicznej, w: Demokracja lokalna a współpraca na pograniczu polsko-rosyjskim, red. M. Chełminiak, W. Kotowicz, W. T. Modzelewski, A. Żukowski, Olsztyn.
• Modzelewski W. T., Żukowski A. (2013), Kategoria pogranicza w politologii. Aspekty teoretyczne i praktyczne, „Pogranicze. Polish Borderlands Studies”, nr 1.
• Nie będzie pociągu wakacyjnego Olsztyn-Kaliningrad (2013), PAP z 29.05.2013 r.
• Nowy etap na szlaku Olsztyn-Kaliningrad (1987), „Gazeta Olsztyńska” z 7-8.11.1987 r.
• Okręg Mazurski w raportach Jakuba Prawina. Wybór dokumentów. 1945 r (1996), oprac. T. Baryła, Olsztyn.
• Państwowy Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie - Obwodowy Teatr Dramatyczny w Kaliningradzie: kronika współpracy 1960-1986 (1986), wybór i oprac. tekstów E. Letkiewicz, Olsztyn.
• Pogranicze polsko-rosyjskie. Problemy współpracy transgranicznej z Obwodem Kaliningradzkim (2007), red. T. Palmowski, Gdynia-Pelplin.
• Pogranicze polsko-ukraińskie. Środowisko. Społeczeństwo. Gospodarka (2005), red. B. Kawałko, A. Miszczuk, Zamość.
• Przejścia graniczne, http://www.wm.strazgraniczna.pl/placowki-wmosg/przejscia-graniczne, 25.07.2014.
• Reich R. (1989), Dywany i młynki na konserwowe ogórki, „Gazeta Olsztyńska” z 17.02.1989 r.
• Ruch osób ogółem Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Straży Granicznej - bez przejść morskich (2014), oprac. Warmińsko-Mazurski Oddział Straży Granicznej, przesłane autorowi w dniu 28.07.2014 r.
• Sakson A. (1998), Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach 1945-1997, Poznań.
• Samaja Zapadnoja. Sbornik dokumjentow i matieriałow o stanowlenii i razwitii Kaliningradskoj Obłasti 1946-1952 (1980), Kaliningrad.
• Strychalski L. (1987a), Pierestrojka po kaliningradzku, „Gazeta Olsztyńska” z 29.05.1987 r.
• Strychalski L. (1987b), Trzeba przekroczyć granicę. Nowy etap współpracy Olsztyn -Kaliningrad, „Gazeta Olsztyńska” z 7.10.1987 r.
• Teheran - Jałta - Poczdam. Dokumenty szefów trzech wielkich mocarstw (1972), Warszawa.
• Urniaż J. (2008), Współpraca sportowa w regionach warmińsko-mazurskim i kaliningradzkim w latach 1956-2006, Olsztyn.
• W rocznicę Wielkiego Października (1987), „Gazeta Olsztyńska” z 5.11.1987 r.
• Wachowiec R. (1991), Wąskie drogi wymiany, „Gazeta Olsztyńska” z 18.04.1991 r.
• Wakar A. (1992), Martwa granica, „Borussia”, nr 1.
• Walichnowski F. (2000), Granica bez celników, Olsztyn.
• Wąs M. (2013), Kreska Stalina, ,Ale historia”, nr 16, 19.04.2013, http://wyborcza.pl/alehistoria/1,132071,13772598,Kreska_Stalina.html.
• Wenerski L., Kaźmierczuk P. (2013), Krajobraz pogranicza. Perspektywy i doświadczenia funkcjonowania małego ruchu granicznego z Obwodem Kaliningradzkim, Warszawa.
• Wkrótce towary z Kaliningradu (1987), „Gazeta Olsztyńska” z 12.05.1987 r.
• Wojnowski E. (1999), Granica polsko-kaliningradzka 1944-1997, w: Pogranicze z Niemcami a inne pogranicza Polski, red. Z. Kurcz, Wrocław.
• Współpraca bibliotek i pisarzy olsztyńskich z Kaliningradem - opracowanie WBP w Olsztynie, br. r. wyd. Zobaczyć i dotknąć (1988), „Gazeta Olsztyńska” z 28.12.1988 r.
• Żelazny W. (2002), Wielki Euroregion Saar-Lor-Lux-Nadrenia/Palatynat-Walonia jako przestrzeń europejskiego dobrobytu w trakcie poszukiwań swej tożsamości stabilizującej europejski pokój, w: Wybrane problemy życia społecznego na pograniczach, red. Z. Kurcz, Wrocław.
• Żukowski A. (2002), Pogranicze północno-wschodnie Polski a polska polityka zagraniczna. Refleksje nad perspektywą stosunków z Obwodem Kaliningradzkim, w: Polskie pogranicza a polityka zagraniczna u progu XXI wieku - Raporty, red. R. Stemplowski, A. Żelazo, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/ssp.2015.1.1