Wielowymiarowość rozumienia pojęć mythos i logos z perspektywy zasady dziejów skutkujących Hansa-Georga Gadamera

• Authors: Tomasz R. Szymczyński

Title variants

EN

Multidimensionality of understanding of the mythos and logos concepts from the principle of history of effect perspective of Hans-Georg Gadamer

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wyprowadzona przez twórcę hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera zasada dziejów skutkujących, pozostając w bezpośredniej relacji z jego figurą horyzontu, jego wykładnią m.in. takich pojęć jak rozumienie, tradycja, przesądy-przedsądy, stanowi w niniejszym artykule podstawę dla próby zastosowania zaleceń powyższej konstrukcji myślowej dla naświetlenia przemian, jakie dokonały się na osi czasu w obszarze rozumienia pojęć mythos i logos. W rezultacie na bardziej ogólnym poziomie wyłania się krytyczne ujęcie często obecnego współcześnie instrumentalnego traktowania zarówno pytań, jak i pojęć stanowiących zasadnicze aspekty płaszczyzny językowej. Natomiast na poziomie bardziej szczegółowym ukazuje się teza o swoiście poza-starogreckich źródłach opozycji mitu i rozumu w europejskiej kulturze nowożytnej.

EN

The principle of history of effect, introduced by the initiator of philosophical hermeneutics, Hans-Georg Gadamer, which maintains in direct relation to his idea of horizon and his interpretation of such concepts as understanding, tradition, prejudice/prejudgment, constitutes in this paper the basis for attempt of application of the recommendations of this thinking construct for elucidation of transformations that have taken place over time within the field of understanding of the mythos and logos concepts. As a result, on a more general level, appears a critical attitude towards often present nowadays instrumental treatment of questions as well as concepts, while these two constitute fundamental aspects of the linguistic dimension. Whereas, on a more detailed level, the thesis on a non-ancient Greek origins of the present in modern European culture opposition of myth and reason is advanced.

Keywords

PL

mythos; logos; hermeneutyka; Hans-Georg Gadamer; hermeneutyka filozoficzna; zasada dziejów skutkujących; świadomość dziejów skutkujących; mit; wiedza; horyzont

EN

mythos; logos; hermeneutics; Hans-Georg Gadamer; philosophical hermeneutics; the principle of history of effect; historically effected consciousness; myth; knowledge; horizon; mythos; logos; hermeneutics; Hans-Georg Gadamer; philosophical hermeneutics; the principle of history of effect; historically effected consciousness; myth; knowledge; horizon

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Środkowoeuropejskie Studia Polityczne
• Year: 2016
• Issue: 1
• Pages: 7-23

Dates

published

2019-05-29

Contributors

author

Tomasz R. Szymczyński

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Arystoteles (2002), Etyka nikomachejska, przeł. D. Gromska, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. V, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Arystoteles (2008), Polityka, przeł. L. Piotrowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Bates C. A. (2003), Aristotle’s ‘Best Regime’: Kingship, Democracy, and Rule of Law, Louisiana State University Press, Baton Rouge.
• Chiaromonte N. (1996), Lektury greckie, w: N. Chiaromonte, Granice duszy, przeł. S. Kasprzysiak, Czytelnik, Warszawa.
• Dahl R. A. (1995), Demokracja i jej krytycy, przeł. S. Amsterdamski, Wydawnictwo Znak, Kraków–Warszawa.
• Dehnel P., Sierocka B. (2003), Posłowie. Rozmowa, którą jesteśmy. Kilka uwag o hermeneutyce filozoficznej Hansa-Georga Gadamera, w: H.-G. Gadamer, Język i rozumienie, przeł. P. Dehnel, B. Sierocka, Aletheia, Warszawa.
• Descartes R. (1960), Zasady filozofii, przeł. I. Dąmbska, PWN, Warszawa.
• Diogenes Laertios (1982), Żywoty i poglądy słynnych filozofów, przeł. I. Krońska, K. Leśniak, W. Olszewski, B. Kupis, PWN, Warszawa.
• Drozdowicz Z. (1991), Główne nurty w nowożytnej filozofii francuskiej, UAM, Poznań.
• Dybel P. (2004), Granice rozumienia i interpretacji. O hermeneutyce Hansa-Georga Gadamera, Universitas, Kraków.
• Gadamer H.-G. (1979a), Filozoficzne podstawy dwudziestego wieku, w: H.-G. Gadamer, Rozum, słowo, dzieje, wybór, opracowanie i wstęp K. Michalski, przeł. M. Łukasiewicz, K. Michalski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Gadamer H.-G. (1979b), Historia pojęć jako filozofia, w: H.-G. Gadamer, Rozum, słowo, dzieje, wybór, opracowanie i wstęp K. Michalski, przeł. M. Łukasiewicz, K. Michalski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Gadamer H.-G. (1979c), Semantyka i hermeneutyka, w: H-G. Gadamer, Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane, wyb. K. Michalski, przeł. K. Michalski, M. Łukasiewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Gadamer H.-G. (1986), Wahrheit und Methode. Grundzüge einer philosophischen Hermeneutik, w: H.-G. Gadamer, Gesammelte Werke, t. I, Mohr Siebeck, Tübingen.
• Gadamer H.-G. (2006), Truth and Method, przeł. J. Weinsheimer, D. G. Marshall, Continuum, London–New York.
• Gadamer H.-G. (2007), Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. B. Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Graf F. (2011), Pochodzenie pojęcia mitu, przeł. E. Lubelska, w: Antologia antyku greckiego. Zagadnienia i wybór tekstów, red. W. Lengauer, P. Majewski, L. Trzcionkowski, WUW, Warszawa.
• Held D. (2010), Modele demokracji, przeł. W. Nowicki, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Juchacz P. W. (2001), Demokracja ateńska a współczesne koncepcje demokracji deliberatywnej. Glosa do teorii demokracji, w: Demokracja a filozofia, red. P. W. Juchacz, R. Kozłowski, Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań.
• Kopaliński W. (1985), Mit, w: W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, PIW, Warszawa.
• Landgrebe L. (1993), Rozumienie w naukach o duchu, w: Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, wyb. i przeł. G. Sowinski, WNPAT, Kraków.
• Mieletinski E. (1981), Poetyka mitu, PIW, Warszawa.
• Nietzsche F. (2010), Wędrowiec i jego cień, przeł. K. Drzewiecki, Wydawnictwo visà-vis/Etiuda, Kraków.
• Nietzsche F. (1907), Narodziny tragedyi czyli hellenizm i pesymizm, przeł. L. Staff, Warszawa.
• Pascal B. (1962), O geometrycznym sposobie myślenia, w: B. Pascal, Rozprawy i listy, przeł. T. Żeleński (Boy), Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
• Pascal B. (b.d.), Myśli, przeł. T. Żeleński (Boy), Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
• Platon (2003), Państwo, przeł. W. Witwicki, Wydawnictwo Antyk, Kęty.
• Platon (2007), Obrona Sokratesa, w: Platon, Dialogi. Fajdros, Uczta, Menon, Eutyfron, Obrona Sokratesa, Kriton, Fedon, Timaios, Kritias, przeł. W. Witwicki, Unia Wydawnicza „Verum”, Warszawa.
• Platon (2010), Polityk, w: Platon, Uczta, Polityk, Sofista, Eutyfron, przeł. W. Witwicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Płużański T. (2001), Pascal, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Reale G. (1999), Historia filozofii starożytnej. Szkoły epoki Cesarstwa, t. IV, przeł. E. I. Zieliński, KUL, Lublin.
• Reale G. (2000), Historia filozofii starożytnej. Od początków do Sokratesa, t. I, przeł. E. I. Zieliński, KUL, Lublin.
• Reale G. (2001), Historia filozofii starożytnej. Słownik, indeksy i bibliografia, t. V, przeł. E. I. Zieliński, KUL, Lublin.
• Reale G. (2005), Historia filozofii starożytnej. Platon i Arystoteles, t. II, przeł. E. I. Zieliński, KUL, Lublin.
• Reale G. (2010), Historia filozofii starożytnej. Systemy epoki hellenistycznej, t. III, przeł. E. I. Zieliński, KUL, Lublin.
• Szymczyński T. R. (2013), Horyzonty sporu wokół istoty zjawiska deficytu demokratycznego w Unii Europejskiej, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
• Tarkowska E. (1999), Mit, w: Encyklopedia Socjologii, t. II, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Tatarkiewicz W. (1998), Historia filozofii. Filozofia nowożytna do roku 1830, t. II, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Trzcionkowski L. (2011), Antropologia i antyk grecki, w: Antologia antyku greckiego. Zagadnienia i wybór tekstów, red. W. Lengauer, P. Majewski, L. Trzcionkowski, WUW, Warszawa.
• Tukidydes (1988), Wojna peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, Czytelnik, Warszawa.
• Vernant J.-P. (1969), Źródła myśli greckiej, przeł. J. Szacki, PWN, Warszawa.
• Walters W., Haahr J. H. (2011), Rządzenie Europą. Dyskurs, urządzanie i integracja europejska, przeł. J. Grzymski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Wesoły M. (1997), Z Bizancjum do Italii, czyli odrodzenie greckiej filozofii, w: Europa Wschodu i Zachodu, Poznań.
• Wesoły M., Filozofia grecka na miarę naszych czasów i możliwości, http://www.diametros.iphils.uj.edu.pl/?l=1&p=deb5&m=17&ii=403, 22.02.2016.
• Witwicki W. (2003), Wstęp od tłumacza, w: Platon, Państwo, przeł. W. Witwicki, Wydawnictwo Antyk, Kęty.

Identifiers

DOI

10.14746/ssp.2016.1.1