Determinanty rywalizacji wyborczej w lokalnych elekcjach samorządowych

• Authors: Arkadiusz Ptak

Title variants

EN

The determinants of electoral competition in local government elections

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie i wyjaśnienie czynników, które wpłynęły na strukturę rywalizacji wyborczej oraz wynik wyborów, a w konsekwencji lokalne sceny polityczne po wyborach samorządowych w 2014 roku. Wśród głównych analizowanych determinant są: 1) zmiany samorządowego prawa wyborczego; 2) sytuacja społeczno-polityczna w Polsce u progu wyborów samorządowych oraz 3) charakter lokalnych scen politycznych. Prowadzone badania uwidoczniły zjawisko wycofywania się partii politycznych z bezpośredniej rywalizacji wyborczej na szczeblu lokalnym. Przykłady badanych gmin wskazują, że wielu lokalnych działaczy samorządowych posiadło doskonałe umiejętności „politycznej adaptacji” do zmieniających się nastrojów społecznych. Natomiast konsekwencją zmian w prawie wyborczym, a zwłaszcza wprowadzenia formuły większościowej w wyborach do rad gmin, są m.in. 1) dodatkowe wzmocnienie pozycji burmistrza i jego bezpośredniego zaplecza politycznego w lokalnym systemie władzy; 2) dysproporcjonalność wyników wyborów; 3) niewielkie zainteresowanie bezpośrednim udziałem w rywalizacji wyborczej osób bez instytucjonalnego zaplecza politycznego oraz 4) koncentrowanie się radnych w swojej działalności na problemach własnego okręgu wyborczego. Czynnikiem w największym stopniu determinującym lokalne elekcje samorządowe, a w konsekwencji charakter i kształt lokalnego systemu władzy, jest osoba burmistrza (prezydenta miasta).

EN

The paper attempts to present and explain the determinants of electoral competition and results, thereby influencing local political landscapes after the 2014 local government elections. The primary determinants analyzed in the paper include: (1) changes introduced to local government electoral law; (2) the socio-political situation in Poland before the local government elections; and (3) the character of local political arenas. A study has been carried out which demonstrated that political parties have withdrawn from direct electoral competition at the local level. The municipalities examined evidence that numerous local government activists have perfected the skill of “political adaptation to evolving social sentiments. The changes introduced to the electoral law, in particular the implementation of the majority formula in the elections to municipal councils, have resulted in the following, among other things: (1) mayors and their direct political backgrounds have been additionally empoweredin the local system; (2) election results have become disproportionate; (3) individuals lacking institutional political support have been scarcely interested in taking part in the electoral competition; and (4) councilors have focused on the matters of their own respective constituencies in their work. The most influential factor in local government elections and, thereby decisive in shaping the local system of power is the mayor (president of the town).

Keywords

PL

wybory samorządowe; gmina; formuła wyborcza; JOW; burmistrz

EN

local government elections; municipality; electoral formula; single-member constituency; mayor; local government elections; municipality; electoral formula; single-member constituency; mayor

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Środkowoeuropejskie Studia Polityczne
• Year: 2017
• Issue: 3
• Pages: 51-72

Dates

published

2019-06-14

Contributors

author

Arkadiusz Ptak

• Polska Akademia Nauk

References

• Alberski R., Antoszewski A., Lisicka H., Skrzypiński D., Solarz R. (2001),Wybory do rad gmin na Dolnym Śląsku (1990–1998), Wydawnictwo Prawo Ochrony Środowiska, Wrocław.
• Antoszewski A. (2004), Wzorce rywalizacji politycznej we współczesnych demokracjach europejskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Bartkowski J. (2016), Mapa polityczna polskiej wsi, w: Polska wieś 2016. Raport o stanie wsi, red. J. Wilkin, I. Nurzyńska, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
• Duverger M. (19540), Les partis politiques, Libraire Armand Colin, Paris.
• Gendźwiłł A., Żółtak T. (2012), Bezpartyjność w powolnym odwrocie. Analiza rozpowszechnienia bezpartyjności w wyborach lokalnych w Polsce 2002–2010, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 1.
• Gendźwiłł A., Cześnik M., Flis J., Haman J., Materska-Sosnowska A., Michalak B., Pietrzyk P., Zbieranek J. (2016), Nieważne głosy, ważny problem. Wyniki badania kart do głosowania z wyborów do sejmików województw 2014, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa.
• Haman J. (2003), Demokracja, Decyzje, Wybory, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Kamiński M. M. (2016), Okręgi jednomandatowe, Centrum im. Adama Smitha.
• Kurczewski J. (2008), Antypolityka jako polityka bez partii, w: Oblicza lokalności. Ku nowym formom Życia lokalnego, red. J. Kurczewska, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Kurczewski J. (2007), Lokalne wzory kultury politycznej. Podsumowanie, w: Lokalne wzory kultury politycznej. Szkice ogólne i opracowania monograficzne, red. J. Kurczewski, Wydawnictwo TRIO, Warszawa.
• Polska polityka po nominacji Donalda Tuska na szefa Rady Europejskiej (2014), CBOS, nr 127, Warszawa.
• Preferencje partyjne po wyborze Donalda Tuska na Przewodniczącego Rady Europejskiej (2014), CBOS, nr 126, Warszawa.
• Ptak A. (2010), Ewolucja systemu wyborczego do organów samorządu terytorialnego w Polsce, w: Prawo wyborcze i wybory. Doświadczenia dwudziestu lat procesów demokratyzacyjnych w Polsce, red. A. Stelmach, Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM, Poznań.
• Ptak A. (2010), Podmioty lokalnej rywalizacji wyborczej, w: Doświadczenia i perspektywy rozwoju samorządu terytorialnego i zawodowego, red. A. Antkowiak, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Ptak A. (2011), Rywalizacja polityczna w samorządach lokalnych. Studium wybranych gmin. Poznań–Kalisz.
• Ptak A. (2016), Sołectwa w lokalnym systemie władzy, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Stosunek do rządu w listopadzie (2014), CBOS, nr 156, Warszawa.
• Swianiewicz P. (2016), Współczesne badania nad samorządem i polityką lokalną, w: Polska gmina 2015, red. G. Gorzelak, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 roku Kodeks wyborczy, Dz. U. 2011, Nr 21, poz. 112 ze zmianami.
• Wybory samorządowe (2014), CBOS, nr 124, Warszawa.
• Zaufanie do polityków u progu nowego sezonu politycznego (2014), CBOS, nr 120, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/ssp.2017.3.3