Trauma transformacji w Europie Środkowo-Wschodniej

• Authors: Piotr Długosz

Title variants

EN

Transformation trauma in Central Eastern Europe

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje wyniki badań nad traumą społeczno-kulturową w Europie Środkowo-Wschodniej. Do weryfikacji teorii traumy zostały wykorzystane reprezentatywne dane sondażowe z Białorusi, Bułgarii, Węgier, Rumunii, Polski, Rosji i Ukrainy. Prowadzone analizy pokazały, że społeczeństwo postkomunistyczne negatywnie oceniło zmiany systemu gospodarczego i politycznego. Źródłem trau­my był spadek poziomu życia oraz wzrost przestępczości. Respondenci uważali, że w wyniku transformacji stracili na zmianach i pod wpływem powstałej traumy pesymistycznie oceniali przyszłość. Rekcją na pojawiającą się traumę była nostalgia za socjalizmem i bezpieczeństwem społecznym przezeń oferowanym. Czynnikami łagodzącymi szok w społeczeństwie postkomunistycznym było wykształcenie, młodszy wiek i orientacja proeuropejska.

EN

The article presents the results of research into socio-cultural trauma in Central Eastern Europe. In order to verify the theory of trauma, representative survey data obtained in Belarus, Bulgaria, Hungary, Romania, Poland, Russia and Ukraine were used. The conducted analyses have shown that post-communist societies negatively evaluate changes in the economic and political system. Trauma stems from the decreased quality of life and increased crime rate. The surveyed residents of post­communist countries claimed that the system transformation was disadvantageous to them, and, due to trauma, they saw the future pessimistically. The reaction to their emerging trauma was their nostalgia for communism and the social security it offered. Factors mitigating trauma in post-communist societies are education, age and pro- European tendencies.

Keywords

PL

trauma społeczno-kulturowa; transformacja; Europa ŚrodkowoWschodnia; przegrani transformacji

EN

socio-cultural trauma; transformation; Central Eastern Europe; transformation losers; socio-cultural trauma; transformation; Central Eastern Europe; transformation losers

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Środkowoeuropejskie Studia Polityczne
• Year: 2019
• Issue: 1
• Pages: 95-121

Dates

published

2019-03-18

Contributors

author

Piotr Długosz

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

• https://orcid.org/0000-0002-4875-2039

References

• Aarelaid-Tart A. (2006), Cultural trauma and life stories, Gummerus Printing, Vaajakoski.
• Abbott P., Sapsford R. (2006), Life-satisfaction in post-Soviet Russia and Ukraine, „Journal of Happiness Studies”, vol. 7, nr 2.
• Abbott P. (2007), Cultural Trauma and Social Quality in Post-Soviet Moldova and Belarus, „East European Politics and Societies”, vol. 21, nr 2.
• Alexander J. C. (2010), Znaczenia społeczne, przeł. S. Burdziej, J. Gądecki, Nomos, Kraków.
• Äslund A. (2010), Jak budowano kapitalizm. Transformacja Europy Środkowej i Wschodniej, Rosji i Azji Środkowej, przeł. M. Rusiński, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Beck U. (2002), Społeczeństwo ryzyka, przeł. S. Cieśla, Scholar, Warszawa.
• Berend I. T. (2011), Od bloku sowieckiego do Unii Europejskiej, przeł. J. Gilewicz, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Bourdieu P. (2005), Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Scholar, Warszawa.
• Czapiński J. (2015), Stan społeczeństwa obywatelskiego, „Contemporary Economics”, vol. 9, nr 4.
• Długosz P. (2008), Trauma wielkiej zmiany na Podkarpaciu, Nomos, Kraków.
• Frentzel-Zagórska J. (1994), Demokracja, elity polityczne i nerwica transformacyjna, „Kultura i Społeczeństwo”, vol. 38, nr 4.
• Zimbardo P, Gerrig R. J. (2012), Psychologia i życie, przeł. E. Czerniawska, M. Guzowska-Dąbrowska, A. Jaworska-Surma, J. Radzicki, PWN, Warszawa.
• Gietka E. (2005), Kac po arizonie, „Przegląd”, 31.12.2005.
• Giza-Poleszczuk A. (2000), Przestrzeń społeczna, w: Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany systemowej, red. A. Giza-Poleszczuk, M. Marody, A. Rychard, IFiS PAN, Warszawa.
• Gruszczyk A. (2017), Czarne światło. Analiza zjawiska powojennej traumy społecznej w kulturze Stanów Zjednoczonych, Uniwersitas, Kraków.
• Hobfoll S. E. (2006), Stres, kultura i społeczność, przeł. M. Kacmajor, GWP Gdańsk.
• Karklins R. (2009), Wszystkiemu winien system. Korupcja w krajach postkomunistycznych, przeł. S. Królak, Sic!, Warszawa.
• Kępiński A. (1995), Lęk, Sagittarius, Warszawa.
• Kopaliński W. (2012), Słownik wyrazów obcych PWN, PWN, Warszawa.
• Matusiak A. (2013), Między pamięcią a zapomnieniem. Postkomunistyczna trauma społeczno-kulturowa w krajach Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo -Wschodniej po roku 1989. Kwerenda problemu, „Miscellanea Posttotalitaria- na Wratislaviensia”, vol. 1.
• Miszalska A. (1996), Reakcje społeczne na przemiany ustrojowe, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• PAN, Warszawa.
• Polanyi K. (2010), Wielka transformacja, przeł. M. Zawadzka-Strączek, PWN, Warszawa.
• Rozenvalds J. (2012), Integration in the Shadow of Cultural Trauma: the Case of Latvia, „Roczniki Socjologii Morskiej”, vol. 21.
• Smelser N. J. (2004), Psychological and Cultural Trauma, w: Cultural Trauma and Collective Identity, red. J. C. Alexander, R. Eyerman, B. Giesen, N. J. Smels- er, P Sztompka, Univ of California Press, Berkley.
• Sztompka P. (2000), Trauma wielkiej zmiany. Społeczne koszty transformacji, ISP PAN, Warszawa.
• Sztompka P. (2002), Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków.
• Sztompka P. (2002a), Integracja Europejska jako szansa kulturowa. O moralności, tożsamości i zaufaniu, w: Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, red. J. Mariański, WAM, PAN Komitet Socjologii, Kraków.
• Toffler A. (1998), Szok przyszłości, przeł. W. Osiatyński, E. Ryszka, E. Woydyłło- Osiatyńska, Zysk i S-ka, Poznań.
• Ziółkowski J. (2000), Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.

Identifiers

DOI

10.14746/ssp.2019.1.6