The Clean Air Priority Programme – Evaluation and Perspectives

• Authors: Anna Sakson-Boulet

Title variants

PL

Program priorytetowy „Czyste Powietrze” – ocena i perspektywy

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article aims to evaluate the effectiveness of the Clean Air Priority Programme and to establish possible threats to its success. The National Fund for Environmental Protection and Water Management’s programme constitutes an important element of the government programme that goes by the same name. This study, with the aid of an institutional-legal, decision-making and quantitative analysis will undertake to answer the following research questions: (1) can the realisation of the aim formulated in this programme result in an improvement of air quality in Poland?; (2) what, if any, barriers stand in the way of achieving the programme’s aims?; (3) does the Clean Air Programme require further changes? On account of the high energy consumption of Polish homes, which typically results in their owners heating them with the cheapest fuels, emitting significant amounts of pollution, should the programme aims be assessed positively? In the process of discussions however, three types of barriers have come to light: (1) those related to the effective distribution of funds, (2) difficulties arising from programme frameworks that potential beneficiaries might encounter, and (3) potential limitations in the access to EU funding. On account of threats to the success of the programme that have been identified, it is expected that further changes to its functioning will be introduced as well as the ring-fencing of funds for thermo-modernisation and change of heating systems.

PL

Celem artykułu jest ocena efektywności programu priorytetowego „Czyste Powietrze” oraz określenie ewentualnych zagrożeń dla jego powodzenia. Program Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej stanowi istotny element rządowego programu o tej samej nazwie. W artykule, przy zastosowaniu analizy instytucjonalno-prawnej, decyzyjnej i ilościowej, podjęto próbę odpowiedzi na następujące pytania badawcze: 1) czy realizacja sformułowanego w programie celu może przełożyć się na poprawę jakości powietrza w Polsce?; 2) czy i jakie bariery stoją na drodze do osiągnięcia celu programu?; 3) czy program „Czyste Powietrze” wymaga kolejnych korekt? W związku z wysoką energochłonnością jednorodzinnych budynków mieszkalnych w Polsce, która zazwyczaj prowadzi do wykorzystania przez ich właścicieli najtańszych i emitujących dużo zanieczyszczeń paliw do ogrzewania, cele programu należy ocenić pozytywnie. W toku przeprowadzonych rozważań wykazano jednak, że ich realizacja ograniczona jest trzema rodzajami barier: 1) związanymi ze sprawną dystrybucją środków; 2) trudnościami dla potencjalnych beneficjentów wynikających z konstrukcji programu; 3) potencjalnymi ograniczeniami w dostępie do finansowania ze środków unijnych. W związku ze zidentyfikowaniem zagrożeń dla powodzenia programu, należy oczekiwać wprowadzenia dalszych zmian jego funkcjonowania oraz zabezpieczenia środków na finansowanie termomodernizacji i wymiany źródeł ogrzewania.

Keywords

EN

air quality; smog; clean air policy; Clean Air Programme; Poland; air quality; smog; clean air policy; Clean Air Programme; Poland

PL

jakość powietrza; smog; polityka ochrony powietrza; program „Czyste Powietrze”; Polska

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Środkowoeuropejskie Studia Polityczne
• Year: 2020
• Issue: 1
• Pages: 171-192

Dates

published

2020-03-15

Contributors

author

Anna Sakson-Boulet

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000-0002-4014-7483

References

• Apel o zmiany w Programie „Czyste Powietrze” (2019), Polski Alarm Smogowy, 14.01.2019, https://polskialarmsmogowy.pl/files/artykuly/1907.pdf, 20.08.2019.
• Bank Światowy rekomenduje włączenie banków i gmin do programu Czyste Powietrze, 20.05.2019, https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/wozny-program-czyste-powietrze-banki-gminy-6967.html, 15.08.2019.
• Co to są muły i flotokoncentraty węglowe, Poznań City Portal, http://www.poznan.pl/mim/main/-,p,43191,43199.html, 6.08.2019.
• Commission Regulation (UE) 2015/1189 of 28 April 2015 implementing Directive 2009/125/EC of the European Parliament and of the Council with regard to ecodesign requirements for solid fuel boilers, OJ EU L 193/100, 21.07.2015.
• Eksperci z Komisji Europejskiej i Banku Światowego zapoznali się z programem „Czyste Powietrze”, 31.08.2018, http://nfosigw.gov.pl/czyste-powietrze/aktualnosci/art,4,eksperci-z-komisji-europejskiej-i-banku-swiatowego-zapoznali-sie-z-programem-czyste-powietrze.html, 25.08.2019.
• European Parliament resolution of 13 March 2019 on a Europe that protects: Clean air for all, 2018/2792(RSP), http://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-8-2019-0186_EN.html, 27.08.2019.
• Exposé premiera Mateusza Morawieckiego – stenogram (2017), Warszawa, https://www.premier.gov.pl/expose-premiera-mateusza-morawieckiego-stenogram.html, 1.08.2019.
• Gajewski D., Kulon A. (2011), Finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej: [art. 400–421 Prawa ochrony środowiska]: komentarz, C.H. Beck, Warszawa.
• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (2019), Krajowy bilans emisji SO2, NOx, CO, NH3, NMLZO, pyłów, metali ciężkich i TZO za lata 2015–2017 w układzie klasyfikacji SNAP. Raport syntetyczny, Warszawa, https://www.kobize.pl/uploads/materialy/materialy_do_pobrania/krajowa_inwentaryzacja_emisji/Bilans_emisji_za_2017.pdf, 7.08.2019.
• International Bank for Reconstruction and Development (2018), Poland catching-up two regions: fighting smog – energy efficiency and anti-smog in single family buildings in Poland, Washington.
• Jakość powietrza to jakość życia. Poradnik antysmogowy (2018), Poznań, https://www.wfosgw.poznan.pl/wp-content/uploads/2018/04/poradnik-antysmogowy.pdf, 6.08.2019.
• Jędrak J., Konduracka E. (2017), Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, Krakowski Alarm Smogowy, Kraków.
• Judgment of the Court of Justice of the European Union, 22 February 2018, Commission v Poland, Failure of a Member State to fulfil obligations – Directive 2008/50/WE – Ambient Air, ECLI:EU:C:2018:94.
• Kowalczyk: podpisano 400 porozumień z gminami ws. programu Czyste Powietrze, 31.07.2019, http://samorzad.pap.pl/depesze/wiadomosci_pap/192587/, 20.08.2019.
• Leksykon ochrony środowiska (2009), ed. J. Ciechanowicz-McLean, C.H. Beck, Warszawa.
• Mazurek H. (2018), Konsekwencje ekspozycji dla układu oddechowego u dzieci, in: Smog. Konsekwencje zdrowotne zanieczyszczeń powietrza, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa.
• Minister Kowalczyk o Programie Czyste Powietrze, 2.07.2019, https://www.gov.pl/web/srodowisko/minister-kowalczyk-o-programie-czyste-powietrze, 17.08.2019.
• Ministerstwo Środowiska – Departament Ochrony Powietrza (2015), Krajowy program ochrony powietrza do roku 2020 (z perspektywą do roku 2030), Warszawa, https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/publications/card/3153, 8.08.2019.
• Nabór wniosków w programie Czyste Powietrze wznowiony, 17.01.2019, http://www.nfosigw.gov.pl/o-nfosigw/aktualnosci/art,1359,nabor-wnioskow-w-programie-czyste-powietrze-wznowiony.html, 1.08.2019.
• Najczęściej zadawane pytania, https://wfos.gdansk.pl/czyste-powietrze/faq-najczesciej-zadawane-pytania, 17.08.2019.
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (2019a), Sprawozdanie z działalności Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 2018 roku, Warszawa, https://nfosigw.gov.pl/gfx/nfosigw/userfiles/files/o_nfosigw/sprawozdania_z_dzialalnosci/2019/sprawozdanie_z_dzialalnosci_nfosigw_w_2018_r..pdf, 1.08.2019.
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (2019b), Regulamin naboru wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć w ramach Programu Priorytetowego Czyste Powietrze, Warszawa, https://portalbeneficjenta.wfosgw.poznan.pl/data/uploads/Regulamin%20naboru%20wniosków%20obowiązujący%20od%20dn%2029%2007%202019r%20.pdf, 19.08.2019.
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (2016a), Wspólna Strategia Działania Narodowego Funduszu i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej na lata 2017–2020, Warszawa, https://nfosigw.gov.pl/o-nfosigw/strategia/, 1.08.2019.
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (2016b), Sprawozdanie z działalności Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 2015 roku, Warszawa, https://nfosigw.gov.pl/gfx/nfosigw/userfiles/files/life/sprawozdania/sprawozdanie_z__dzialalnosci_nfosigw_w_2015_r.pdf, 2.08.2019.
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (2014), Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 1989–2014. Odnawialne źródło ekorozwoju. Zmieniliśmy i zmieniamy Polskę, Warszawa.
• Nocuń K. (2019), „Czyste powietrze” wylądowało na barkach samorządów, 28.07.2019, “Gazeta Prawna”, https://serwisy.gazetaprawna.pl/ekologia/artykuly/1423878,wymiana-kotlow-i-piecow-czyste-powietrze.html, 20.08.2019.
• Nowy program zamiast KAWKI – trwają konsultacje, https://nfosigw.gov.pl/oferta-finansowania/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/poprawa-jakosci-powietrza/aktualnosci/, 2.08.2019.
• Ogłoszenie o zmianie Programu Priorytetowego Czyste Powietrze, 23.07.2019, http://www.wfosgw.poznan.pl/ogloszenie-o-zmianie-programu-priorytetowego-czyste-powietrze/, 1.08.2019.
• Pałasz J. (2016), Niska emisja ze spalania węgla i metody jej ograniczenia, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• Program „Czyste powietrze”: Na jesieni zmiany w termomodernizacji budynków, 31.07.2018, https://www.portalsamorzadowy.pl/gospodarka-komunalna/program-czyste-powietrze-na-jesieni-zmiany-w-termomodernizacji-budynkow,111280.html, 19.08.2019.
• Program Priorytetowy Czyste Powietrze (2019), 1.6 version as of 29.07.2019, http://www.wfosgw.poznan.pl/program-priorytetowy-czyste-powietrze/program-priorytetowy-czyste-powietrze-zasady-obowiazujace-od-29-07-2019-r/, 1.08.2019.
• Program Priorytetowy Czyste Powietrze (2018), 1.4 version as of 19.09.2018, http://www.wfosgw.poznan.pl/program-priorytetowy-czyste-powietrze/program-priorytetowy-czyste-powietrze-wersja-obowiazujaca-do-31-12-2018-r/, 12.08.2019.
• Program Priorytetowy Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii, część 1: Program pilotażowy KAWKA, https://www.wfosigw.zgora.pl/artykul/programy/program-kawka, 2.08.2019.
• Program Priorytetowy Poprawa efektywności energetycznej, część 4: Ryś – termomodernizacja budynków jednorodzinnych (2015), https://www.nfosigw.gov.pl/oferta-finansowania/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/rys---termomodernizacja-budynko-jednorodzinnych/informacje-o-programie/, 2.08.2019.
• Program Priorytetowy Prosument – linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii, dokument do pobrania na stronie NFOŚiGW, https://www.nfosigw.gov.pl/oferta-finansowania/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/prosument-dofinansowanie-mikroinstalacji-oze/informacje-o-programie/, 2.08.2019.
• Pytliński Ł. (2018), Stan techniczny budynków jednorodzinnych w Polsce. Potrzeby remontowe, źródła ogrzewania i standardy izolacyjności cieplnej. Raport z badań, in: Efektywność energetyczna w Polsce. Przegląd 2017. Domy jednorodzinne. Smog, eds. E. Walczak, M. Zaborowski, Instytut Ekonomii Środowiska, Kraków.
• Pytliński Ł. (2014), Węgiel, stare piece i brak ocieplenia. Systemy grzewcze i izolacja termiczna w sektorze domów jednorodzinnych w Polsce. Raport z badań, in: Domy jednorodzinne: efektywność energetyczna a jakość powietrza, Instytut Ekonomii Środowiska, Kraków.
• Rekomendacje Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów w sprawie działań niezbędnych do podjęcia w związku z występowaniem na znacznym obszarze kraju wysokiego stężenia zanieczyszczeń powietrza, 17.01.2017, https://www.premier.gov.pl/wydarzenia/decyzje-rzadu/rekomendacje-komitetu-ekonomicznego-rady-ministrow-w-sprawie-dzialan.html, 1.08.2019.
• Sakson-Boulet A. (2018), The State of Air in the European Union and Quality of Europeans’ Life, “Przegląd Politologiczny”, no. 4, https://doi.org/10.14746/pp.2018.23.4.9.
• Ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne z dnia 9 listopada 2018 r., Dz. U. 2018, poz. 2246.
• Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r., Dz. U. 2001, Nr 62, poz. 627.
• Walczak E., Zaborowski M. (2018)., Krajowy program modernizacji budynków, in: Efektywność energetyczna w Polsce. Przegląd 2017. Domy jednorodzinne. Smog, eds. E. Walczak, M. Zaborowski, Instytut Ekonomii Środowiska, Kraków.
• Wantuch D. (2019a), Komisja Europejska straciła cierpliwość. Polska bez kasy na smog, “Gazeta Wyborcza”, 19.06.2019.
• Wantuch D. (2019b), Miliardy na smog. Jeśli naprawdę zaczniemy z nim walczyć, “Gazeta Wyborcza”, 20.03.2019.
• Wantuch D. (2019c), Popłoch w PiS po liście Komisji Europejskiej, “Gazeta Wyborcza”, 26.06.2019.
• Wantuch D. (2016), Koniec dotacji na wymianę pieców i ocieplanie domów. Rząd stawia na węgiel, nie na czyste powietrze, “Gazeta Wyborcza”, 18.03.2016.
• Woźny zapowiada uszczelnienie przepisów ws. jakości kotłów, 22.03.2018, https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/wozny-zapowiada-uszczelnienie-przepisow-ws-jakosci-kotlow-4422.html, 14.08.2019.
• Zaborowski M. (2014), Finansowanie remontów i termomodernizacji (zwiększenia efektywności energetycznej) w budynkach jednorodzinnych, in: Strategia modernizacji budynków: mapa drogowa 2050, Buildings Performance Institute Europe, Instytut Ekonomii Środowiska, Narodowa Agencja Poszanowania Energii, Krajowa Agencja Poszanowania Energii, Kraków.

Identifiers

DOI

10.14746/ssp.2020.1.9