Teorie spiskowe na temat wojny w Ukrainie

• Authors: Adam Jankowiak

Title variants

EN

Conspiracy Theories About the War in Ukraine

Abstracts

EN

The Russian invasion of Ukraine is unprecedented in recent history. Since the end of February 2022, fights have been taking place not only in Ukraine, but also in the media space, where all kinds of fake news are used, especially by Russians. Conspiracy theories play an important role in Russian disinformation campaigns. They are more or less likely but their impact on social attitudes should not be underestimated, as could be seen in recent years in the BREXIT referendum or the presidential elections in the United States. This article analyzes the conspiracy theories used by Russian propaganda during the invasion of Ukraine and their impact on the attitudes of societies and even state policies.

PL

Rosyjska inwazja w Ukrainie jest bezprecedensowym wydarzeniem w najnowszej historii. Od końca lutego 2022 roku walki toczą się nie tylko na terytorium Ukrainy, ale też w przestrzeni medialnej, gdzie wykorzystywane są, zwłaszcza przez Rosjan, wszelkiego rodzaju fake newsy. W rosyjskich kampaniach dezinformacyjnych ważną rolę odgrywają teorie spiskowe. Są one mniej lub bardziej prawdopodobne, jednakże nie należy lekceważyć ich wpływu na postawy społeczne, co można było zaobserwować w minionych latach na przykładzie referendum, dotyczącego BREXIT-u czy wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych. W niniejszym artykule zostaną przeanalizowane teorie spiskowe, wykorzystywane przez rosyjską propagandę w trakcie inwazji w Ukrainie oraz ich wpływ na postawy społeczeństw, a nawet na politykę państw.

Keywords

EN

conspiracy theories; disinformation; fake news; war in Ukraine; Ukraine

PL

teorie spiskowe; dezinformacja; fake newsy; wojna w Ukrainie; Ukraina

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Środkowoeuropejskie Studia Polityczne
• Year: 2022
• Issue: 4
• Pages: 27-47

Dates

published

2022

Contributors

author

Adam Jankowiak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000214979294

References

• Bioloaboratoria i banderomobile – wpadki i absurdy propagandowej machiny Rosji od początku wojny (2022), https://www.youtube.com/watch?v=rk0usKwDIps, 15.07.2022.
• Bojanowska M. (2022), „Dezinformacja Kremla”. Rosja szerzy kłamstwa nt. Polaków: „Będą zajmować wysokie stanowiska w Ukrainie”, https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,28535761,dezinformacja-kremla-rosja-szerzy-klamstwa-nt-polakow-beda.html, 2.06.2022.
• Brezar A. (2022), From anti-vax to pro-Putin, how conspiracy theorists are backing Russia’s war in Ukraine, https://www.euronews.com/my-europe/2022/05/13/from-anti-vax-to-pro-putin-how-conspiracy-theorists-are-backing-russia-s-war-in-ukraine, 15.07.2022.
• Czech F. (2007), Dwa rodzaje krytycyzmu, czyli o teoriach naukowych i innych, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/152841/czech_dwa_rodzaje_krytycyzmu_2007.pdf?sequence=1&isAllowed=y, 2.07.2022.
• Douglas K. M., Uscinski J. E., Sutton R. M., Cichocka A., Nefes T., Ang C. S., Deravi F. (2019), Understanding Conspiracy Theories, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdfdirect/10.1111/pops.12568, 1.07.2022. https://doi.org/10.1111/pops.12568
• Fake news w Chinach: Agresywna Polska zaatakowała Rosję! Trwa wojna! Przejmujemy zachodnią Ukrainę (2022), https://www.youtube.com/watch?v=6jl6BxYaSBQ, 27.05.2022.
• Godziński B. (2022a), Kumpel Putina opowiada, że w Ukrainie powstała „seks bomba”, która wysterylizuje Rosjan. To bzdura, https://spidersweb.pl/rozrywka/2022/03/22/rosja-seks-bomb-amerykanina-ukraina-bron-etniczna, 26.05.2022.
• Godziński B. (2022b), Wojnosceptycy to nowi antyszczepionkowcy. Dla nich wojnę w Ukrainie rozkręcili Putin razem z Iluminati i Żydami, https://spidersweb.pl/rozrywka/2022/04/07/wojnosceptycy-ukraina-wojna-fikcja-rosja-iluminaci-zydzi-teorie-spiskowe, 9.06.2022.
• Izrael zajął ziemię w Ukrainie, aby założyć państwo? Fake news! (2022), https://demagog.org.pl/fake_news/izrael-zajal-ziemie-w-ukrainie-aby-zalozyc-panstwo-fake-news/, 3.06.2022.
• Jabłonowski K. (2022), „Aktorzy kryzysowi” – coraz powszechniejsza broń w teatrze dezinformacji. Także rosyjskiej, https://konkret24.tvn24.pl/swiat,109/aktorzy-kryzysowi-coraz-powszechniejsza-bron-w-teatrze-dezinformacji-takze-rosyjskiej,1104310.html, 28.05.2022.
• Jędrzejczyk A. (2022a), GOWORIT MOSKWA: Polska zamachnęła się na Rosję tajnymi laboratoriami, https://oko.press/goworit-moskwa-polska-zamachnela-sie-na-rosje-tajnymi-laboratoriami/, 30.05.2022.
• Jędrzejczyk A. (2022b), Jak dezinformacja rosyjska węszy teorie spiskowe i je przeciw nam wykorzystuje [ROZMOWA], https://oko.press/dezinformacja-rosyjska-weszy-teorie-spiskowe/, 31.05.2022.
• Jędrzejczyk A. (2022c), GOWORIT MOSKWA: Trwa podbój Ukrainy przez Polskę. Rosja ratuje, ile się da, https://oko.press/goworit-moskwa-trwa-podboj-ukrainy-przez-polske-rosja-ratuje-ile-sie-da/, 31.05.2022.
• Jolley D., Marques M. D., Cookson D. (2022), Shining a spotlight on the dangerous consequences of conspiracy theories, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352250X22000823, 19.07.2022.
• Kayali L., Scott M. (2022), Anti-vax conspiracy groups lean into pro-Kremlin propaganda in Ukraine, https://www.politico.eu/article/antivax-conspiracy-lean-pro-kremlin-propaganda-ukraine/, 2.07.2022.
• Kolejka do rozbioru (2022), „Forum”, nr 10, s. 14–15. https://doi.org/10.1109/MSPEC.1978.6367893
• Mierzyńska A. (2022), Wojna informacyjna. Jak Kreml próbuje wywołać strach w Polsce i na Zachodzie [ANALIZA], https://oko.press/wojna-informacyjna-kreml-antyukrainskie-nastroje/, 12.06.2022.
• Miesiąc wojny za nami. Omawiamy najważniejsze trendy w dezinformacji (2022), https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/miesiac-wojny-za-nami-omawiamy-najwazniejsze-trendy-w-dezinformacji/, 20.05.2022.
• Nowa teoria Kremla. Polska odgrywa w niej kluczową rolę (2022), https://www.o2.pl/informacje/nowa-teoria-kremla-polska-odgrywa-w-niej-kluczowa-role-6774821992778336a, 1.06.2022.
• Niezidentyfikowany polski instytut i koncerny farmaceutyczne – rosyjskie MON o „biolaboratoriach” (2022), https://www.youtube.com/watch?v=s1hgV08KazI, 13.07.2022.
• O’Sullivan D. (2022), Analysis: Russia and QAnon have the same false conspiracy theory about Ukraine, https://edition.cnn.com/2022/03/09/media/biolab-ukraine-russia-qanon-false-conspiracy-theory/index.html, 16.07.2022.
• Otrocki M. (2017), Dyskurs spiskologiczny a racjonalność w metajęzyku krytycznym, Wydawnictwo – Drukarnia PHUP „eRKa – PRINT” Roman Kolasa, Wrocław, https://core.ac.uk/download/pdf/154370762.pdf, 15.07.2022.
• Repetowicz W. (2022), Bliski Wschód wobec wojny na Ukrainie: rosyjska propaganda i biznes, https://defence24.pl/geopolityka/bliski-wschod-wobec-wojny-na-ukrainie-rosyjska-propaganda-i-biznes, 28.05.2022.
• Shermer M. (2020), Why People Believe Conspiracy Theories, https://skepdigest.awardspace.us/Conspiracytheories.pdf, 19.05.2022.
• Sposób na teorię spiskową – co prowadzi do myślenia konspiracyjnego? (2021), https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/sposob-na-teorie-spiskowa-co-prowadzi-do-myslenia-konspiracyjnego/, 19.05.2022.
• Święchowicz M. (2022), I kłamstwo się niesie, „Newsweek”, nr 16, s. 20–23.
• Tatar A., Pankowski R. (2022), Zachowajmy solidarność z uchodźcami. Raport, https://www.nigdywiecej.org/docstation/com_docstation/64/zachowajmy_solidarnosc_z_uchodzcami._raport.pdf, 11.06.2022.
• Tubylewicz K. (2022), Czy pomaganie uchodźcom z Ukrainy, bo „są jak my”, jest OK? Czy uchodźcy spoza Europy są gorszego sortu?, https://oko.press/czy-pomaganie-uchodzcom-z-ukrainy-bo-sa-jak-my-jest-ok-czy-uchodzcy-spoza-europy-sa-gorszego-sortu/, 3.06.2022.
• Wasiuta O., Wasiuta S. (2019), Logika teorii spiskowych w dobę internetu, https://www.researchgate.net/publication/347085641_Logika_teorii_spiskowych_w_dobe_Internetu_The_Logic_of_Conspiracy_Theories_in_the_Internet_Day, 18.07.2022.
• Whelan-Shamy D., Graham T. (2022), ‘Ukraine biolabs’: how attempts to debunk a conspiracy theory only helped it spread, https://theconversation.com/ukraine-biolabs-how-attempts-to-debunk-a-conspiracy-theory-only-helped-it-spread-180403, 16.07.2022.
• Uchodźcy z Ukrainy: perspektywa Polski, Słowacji, Węgier i Rumunii (2022), https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/uchodzcy-z-ukrainy-perspektywa-polski-slowacji-wegier-i-rumunii-2/, 1.06.2022.
• Uscinski J. E. (2018), The Study of Conspiracy Theories, https://www.argumenta.org/wp-content/uploads/2018/05/3-Argumenta-Joseph-Uscinski-The-Study-of-Conspiracy-Theories.pdf, 1.07.2022.
• Wieczorek M., Czubkowska S. (2022), Zachód objaśnia nam świat. Oto jak lewica dała się omamić rosyjskiej propagandzie, https://spidersweb.pl/plus/2022/03/westplaining-tankies-rosyjska-propaganda, 30.05.2022.
• Yablokov I. (2022), Russian disinformation finds fertile ground in the West, https://www.nature.com/articles/s41562-022-01399-3, 29.06.2022.
• Zasadni A. (2022), Wojny na Ukrainie nie ma, a przerażonych ludzi grają aktorzy? Mnożą się teorie spiskowe o rosyjskiej inwazji, https://wydarzenia.interia.pl/raporty/raport-ukraina-rosja/aktualnosci/news-wojny-na-ukrainie-nie-ma-a-przerazonych-ludzi-graja-aktorzy-,nId,5879481, 22.05.2022.

Identifiers

DOI

10.14746/ssp.2022.4.2

Biblioteka Nauki

31339473