Świat jako tranzyt. Poetyka przestrzeni w poezji Gizelli Lachman

• Authors: Jolanta Brzykcy

Title variants

EN

The world as a transit. The poetics of space in the poetry of Gisella Lachman

Abstracts

EN

The article is an analysis of the poetry of Gisella Lachman (1895–1969), poet of the “first wave” of Russian emigration, from the perspective of the poetics of space. The poet expressed her emigration experience (multiple changes of residence: Russia, Germany, Switzerland, USA) in her poems in spatial relations. They appear on different levels of the works’ morphology: in the construction of the lyrical “I”, in the organisation of the presented world, in the repertoire of motifs and the selection of poetic lexis and genre forms. Space plays a literal role in Lachman’s poetry; it is a representation of extra-literary reality, seen subjectively. It is also subject to metaphorisation, becoming a tool for expressing philosophical content. The poet creates not only a spatial model of the world, but also a spatial model of human life, which she perceives as a transit on the road to eternity.

Keywords

EN

Gisella Lachman; first wave of Russian emigration; poetry of White emigration; poetics of space; spatial model of human life

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Rossica Posnaniensia
• Year: 2021
• Volume: 46
• Issue: 2
• Pages: 11-25

Dates

published

2021

Contributors

author

Jolanta Brzykcy

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000000195630723

References

• Adamowski, Jan, Katarzyna Smyk, red. Droga w języku i kulturze. Analizy antropologiczne. Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2011.
• Aleksandrov, Evgenij, Russkie v Severnoj Amerike. Biografičeskij slovarʹ. Hèmden–San Francisco–Sankt Petersburg, Kongress Russkich Amerikancev, 2005.
• Bugaeva, Lûbovʹ. „Mifologiâ èmigracii: geopolitika i poètika”. Ent-Grenzen. Intellektuelle Emigration in der russischen Kultur des 20 Jahrhundrets. Red. Lyubov Bugaeva, Eva Hausbacher, Frankfurt am Main, Peter Lang, 2006, s. 51–71.
• Cassirer, Ernst. Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury. Przeł. Anna Staniewska. Przedmowa Bogdan Suchodolski. Warszawa, Czytelnik, 1971.
• Cieśla-Korytowska, Maria, Olga Płaszczewska, red. Dziedzictwo Odyseusza. Podróż, obcość i tożsamość, identyfikacja, przestrzeń. Kraków, Universitas, 2007.
• Cioran, Emil. „O zaletach wygnania”. Przeł. Krzysztof Zabłocki. Literatura na Świecie, 11, 1990, s. 222–226.
• Dobieszewski, Janusz. „Filozoficzność emigracji”. Studia Rossica VII: W kraju i na obczyźnie. Literatura rosyjska XX w. Red. Wiktor Skrunda. Warszawa, Wydawnictwo Studia Rossica, 1999, s. 27–39.
• Głowiński, Michał. „Przestrzenne tematy i wariacje”. Przestrzeń i literatura: tom poświęcony VIII kongresowi slawistów. Red. Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978, s. 79–97.
• Eliade, Mircea. Sacrum, mit, historia. Wybór esejów. Przeł. Anna Tatarkiewicz. Warszawa, PIW, 1970.
• Fedoruk, Oleksandr. „Lirične divo Gizeli Lahman”. Gizela Lahman. Vibrani poezii/Gizella Sigizmundovna Lahman. Izbrannaâ poèziâ. Kiev, Triumf, 1997, s. 7–34. Web. 29.09.2020. http://ju.org.ua/ru/literature/749.html.
• Kočubej, Ûrij. „Dunovenie Serebrânogo veka (Vstupitelʹnoe slovo)”. Gizela Lahman. Vibrani poezii/ Gizella Sigizmundovna Lahman. Izbrannaâ poèziâ. Kiev, Triumf, 1997, s. 4–6. Web. 29.09.2020. http://ju.org.ua/ru/literature/749.html.
• Kovaldži, Kiril, red. „My žili togda na planete drugoj...”. Antologiâ poèzii russkogo zarubežʹâ. 1920–1990 (pervaâ i vtoraâ volna). Sostavlenie E.V. Vitkovskogo. Biografičeskie spravki i kommentarii G. I. Mosešvili, Kn. 2. Moskva, Moskovskij rabočij, 1994.
• Kowalski, Piotr. Odyseje nasze byle jakie. Droga, przestrzeń i podróżowanie w kulturze współczesnej. Wrocław, Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe ATLA 2, 2001.
• Krejd, Vadim. „Lahman Gizella Sigizmundovna (1895–1969)”. Novyj istoričeskij vestnik, 3, 2001, s. 190–191. Web. 07.07.2020. http://www.nivestnik.ru/2001_3/14.shtml.
• Krejd, Vadim, red. „Vernutʹsâ v Rossiû stihami...”. 200 poètov èmigracii. Antologiâ. Moskva, Izdatel’stvo Respublika, 1995.
• Lahman, Gizela. Vibrani poezii/Gizella Sigizmundovna Lahman. Izbrannaâ poèziâ. Kiev, Triumf, 1997. Web. 29.09.2020. http://ju.org.ua/ru/literature/749.html.
• Leving, Ûrij. „«Ahmatova russkoj èmigracii» – Gizella Lahman”. Novoe literaturnoe obozrenie, 5, 2006, s. 164–173. Web. 13.07.2020. https://magazines.gorky.media/nlo/2006/5/ahmatovarusskoj-emigraczii-gizella-lahman.html.
• Ligęza, Wojciech. „Poeta emigracyjny: role i wyobrażenia”. Literatura a wyobcowanie. Red. Jerzy Święch. Lublin, LTN, 1990, s. 79–91.
• Łotman, Jurij. „Zagadnienia przestrzeni artystycznej w prozie Gogola”. Przeł. Jerzy Faryno. Semiotyka kultury. Wybór i oprac. Elżbieta Janus, Maria Renata Mayenowa. Warszawa, PIW, 1977, s. 213–265.
• Mandelsztam, Osip. Słowo i kultura. Przeł. Ryszard Przybylski. Warszawa, Czytelnik, 1972.
• Miłosz, Czesław. Noty o wygnaniu. Web. 06.08.2020. http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/Content/31458/Noty_o_wygnaniu.pdf.
• Ndiaye, Iwona Anna. Hipertrofia tęsknoty za utraconym domem w poezji emigrantów rosyjskich „pierwszej fali”. Olsztyn, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2008.
• Ndiaye, Iwona Anna, red. Poetycka Atlantyda. Antologia liryki kobiecej „pierwszej fali” emigracji rosyjskiej. Olsztyn, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2006.
• Porębski, Mieczysław. „O wielości przestrzeni”. Przestrzeń i literatura: tom poświęcony VIII kongresowi slawistów. Red. Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978, s. 23–33.
• Russkaâ poèziâ Kitaâ. Antologiâ. Sost. Vadim Krejd, Olga Bakič. Moskva, Vremâ, 2001. Web. 18.09.2020. https://achiqkitab.aztc.gov.az/Books/Read/2495/Russkaya-poeziya-Kitaya-Antologiya.
• Sławiński, Janusz. Dzieło – język – tradycja. Warszawa, PWN, 1974.
• Słownik języka polskiego. Web. 05.08.2020. https://sjp.pwn.pl/slowniki/emigracja.html.
• Time, Galina. „Izgnanie kak putešestvie: russkij vzglâd Drugogo (1920-e gody)”. Beglye vzglâdy. Novoe pročtenie russkih travelogov pervoj treti XX veka. Sbornik statej. Red. Volʹfgang Stefan Kisselʹ. Przeł. Galina A. Time. Moskva, Novoe literaturnoe obozrenie, 2010.
• Tuan, Yi-Fu. Przestrzeń i miejsce. Przeł. Agnieszka Morawińska. Warszawa, PIW, 1987.
• Wallis, Aleksander. Socjologia przestrzeni. Wybór i oprac. Elżbieta Grabska-Wallis, Maria Oficerska. Warszawa, Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1990.
• Wittlin, Józef. „Blaski i nędze wygnania”. Orfeusz w piekle XX wieku. Kraków, Wydawnictwo Literackie, 2000, s. 153–168.
• Wyskiel, Wojciech. „Wprowadzenie do tematu: literatura i emigracja”. Pisarz na obczyźnie. Red. Tadeusz Bujnicki, Wojciech Wyskiel. Wrocław–Warszawa–Kraków–Łódź, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 7–52.

Identifiers

DOI

10.14746/strp.2021.46.2.2

Biblioteka Nauki

1807361