Obraz sporu o wizję małżeństwa i rodziny oraz o kształt wychowania prorodzinnego w głównych prądach myślowych przełomu XIX i XX wieku.

• Authors: Marek Babik

Title variants

EN

An Overview of the Debate on the Vision of Marriage and the Family as well as the Shape of Pro-Family Education in the Major Intellectual Trends of the Turn of the 19th and 20th Century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podstawowym celem niniejszego opracowania jest próba scharakteryzowania głównych nurtów światopoglądowego sporu dotyczącego wizji małżeństwa i rodziny oraz wychowania prorodzinnego przełomu XIX i XX wieku. Autor ogranicza się do zaprezentowania pięciu zasadniczych nurtów: „naturalizmu” Spencera, eugeniki, maltuzjanizmu, socjalizmu oraz chrześcijaństwa. Jako materiał źródłowy wykorzystano polskojęzyczne publikacje z tego okresu dotyczące wychowania seksualnego oraz encykliki Leona XIII i Piusa XI. Teksty te wyznaczają jednocześnie ramy czasowe badanego okresu na lata 1880-1930.

EN

The basic goal of the present study is an attempt to characterize the main worldview trends in the debate on the vision of marriage and the family as well as pro-family education at the turn of the 19th and 20th century. The author limits the topic to the presentation of five major trends: the “naturalism” of Spencer, eugenics, Malthusianism, socialism and Christianity. The source material used comprises publications in Polish from the discussed period that pertain to sexual education and the encyclicals of Leon XIII and Pius XI. Those texts also define the temporal frames of the period under study to the years 1880-1930.

Keywords

PL

eugenika; wychowanie seksualne; edukacja seksualna; wychowanie prorodzinne; Leon XIII; Pius XI; historia wychowania seksualnego w Polsce; F.W. Foerster; H. Spencer; maltuzjanizm; T.R. Malthus

EN

eugenics; sexual education; pro-family education; Leon XIII; Pius XI; history of sexual education in Poland; F.W. Foerster; H. Spencer; Malthusianism; T.R. Malthus; eugenics; sexual education; pro-family education; Leon XIII; Pius XI; history of sexual education in Poland; F.W. Foerster; H. Spencer; Malthusianism; T.R. Malthus

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Teologia i Moralność
• Year: 2012
• Volume: 7
• Issue: 2(12)
• Pages: 7-36

Dates

published

2012-06-02

Contributors

author

Marek Babik

• Instytut Nauk o Wychowaniu, Akademia Ignacjanum w Krakowie

References

• Adamski F., Rodzina. Wymiar społeczno – kulturowy, Kraków 2002.
• Babik M., Polskie koncepcje wychowania seksualnego w latach 1900 – 1939, Kraków 2010.
• Bebel A., Kobieta i socjalizm, Kraków 1907.
• Encyklopedia biologiczna, Kraków 2000, t. X.
• Encyklopedia katolicka, Lublin 1989. t. 5.
• Engelsa F.: Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa, Paryż 1907.
• Foerster W. F, Wychowanie człowieka. Książka dla rodziców, nauczycieli i kapłanów, Warszawa 1913.
• Foerster W. F., Etyka płciowa i pedagogika, Warszawa 1911.
• Forel A., Etyka płciowa, Warszawa 1907.
• Forel A., Zagadnienia seksualne. Ze stanowiska nauk przyrodniczych, psychologii, hygieny i socjologii, t. 2, Warszawa 1914.
• Gawin M., Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchy eugenicznego, Warszawa 2003.
• Gide K., Rist K., Historia doktryn ekonomicznych od fizjokratów do czasów najnowszych, Warszawa b. d.
• Gutek G. L., Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji, Gdańsk 2003.
• Key E., Stulecie dziecka, Warszawa 2005.
• Kołakowski L., Filozofia pozytywistyczna. Od Hume’a do Koła Wiedeńskiego, Warszawa 2003.
• Kozerski A., O ładzie i nie ładzie w dziedzinie płciowej, Warszawa 1927.
• Koźmian D., Chrześcijańska myśl wychowawcza Fryderyka Wilhelma Foerstera. Jej recepcja i miejsce w polskiej myśli pedagogicznej XX wieku, w: Walewander E. (red.), Katolicka a liberalna myśl wychowawcza w Polsce w Latach 1918 – 1939. Zagadnienia wybrane, Lublin 2000.
• Koźmian D., Wychowanie moralne dziecka i jego zadania w poglądach twórcy chrześcijańskiej myśli wychowawczej Fryderyka Wilhelma Foerstera (1869 – 1966), w: Jakubiak K., Jamrożek W. (red.), Dziecko w rodzinie i społeczeństwie. Dzieje nowożytne, Bydgoszcz 2002.
• Langer M., Katholische Sexualpädagogik im 20 Hahrhundert. Zur Geschichte lines religionspädagogischen Problems, Kösel 1986.
• Leon XIII, O małżeństwie chrześcijańskim, Warszawa 2002.
• Lesser A., Bezpłodność przy stosunkach płciowych. Poradnik lekarski jak zapowiedz ciąży, Warszawa 1912.
• Malthus T. R., Prawo ludności, Kraków 1925.
• Markusfelda S., „Zagadnienia Rasy”, t. 4, R. 110 – 11, 1928 – 29.
• Morgan L. H. opisał w: Społeczeństwo pierwotne czyli badanie kolei ludzkiego postępu od dzikości przez barbarzyństwo do cywilizacji, Warszawa 1887.
• Pius XI, O chrześcijańskim wychowaniu młodzieży, Warszawa 1999.
• Pius XI, O małżeństwie chrześcijańskim, Warszawa 1998.
• Quinton A., Filozofia polityki, w: (red.), Oksfordzka ilustrowana historia filozofii, red. Kenny A., Poznań 2001.
• Russell B, Małżeństwo i moralność, Warszawa 1931.
• Schulz R., Wykłady z pedagogiki ogólnej. Perspektywy światopoglądowe w wychowaniu, Toruń 2003.
• Spencer H., Zasady etyki, Warszawa 1884.
• Spencer H., Etyka stosunków płciowych, Warszawa b. d. w. (ok. 1921).
• Spencer H., Zasady socjologii, Warszawa 1889.
• Szacki J., Spencer Herbert, hasło w: Encyklopedia socjologii, Warszawa 2002.
• Szulakiewicz W., Władysław Seredyński. Studium z dziejów pedagogiki galicyjskiej, Rzeszów 1995.
• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2001, T. 3.
• Uliński M., Kobieta i mężczyzna. Dzieje refleksji filozoficzno – społecznej, Kraków 2001.
• Walter F. w: Charakterystyka prostytutki w Krakowie, „Zagadnienia Rasy”, nr 12, R. 3, 1921.
• Westermarck E., Dlaczego mężczyźni się nie żenią. Małżeństwo i celibat, Warszawa 1908.
• Westermarck E., Zagadnienia płciowe w świetle genealogii moralności, Kraków 1910.

Identifiers

DOI

10.14746/tim.2012.12.2.1