Stanowisko Martina Rhonheimera dotyczące moralnej oceny postępowania w przypadku ciąż jajowodowych oraz w innych sytuacjach konfliktów życiowych.

• Authors: Robert Plich

Title variants

EN

Martin Rhonheimer's Opinion on the Moral Evaluation of Human Conduct in Cases of Tubal Pregnancies and in Other Situations of Vital Conflict.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Martin Rhonheimer uważa, że zabijanie człowieka jest absolutnie moralnie zakazane tylko wtedy, kiedy jest niesprawiedliwe, co wyraża nauczanie moralne Kościoła katolickiego jako absolutny zakaz bezpośredniego zabijania niewinnych istot ludzkich. Istnieją jednak pewne przypadki konfliktów życiowych, takich jak ciąże pozamaciczne czy tragiczny poród spowodowany zaklinowaniem się dziecka w kanale rodnym, gdzie nie da się uratować dziecka. Wówczas spowodowanie śmierci dziecka w wyniku podjęcia medycznej interwencji nie pozbawia dziecka czegoś, czego nie utraciłoby, gdyby nie podjęto letalnego działania. A zatem w ten sposób nie powoduje się niesprawiedliwości wobec człowieka, którego śmierć jest tak czy inaczej nieunikniona w przypadku konfliktu życiowego. Pozostając poza porządkiem sprawiedliwości, śmiercionośna interwencja w takich przypadkach nie może być jednak uzasadniona jako norma moralna, lecz jest usprawiedliwiona przez uniewinnienie sprawcy, wskazując na brak jego odpowiedzialności moralnej za zabicie, a nie na pierwotną, wewnętrzną godziwość samego aktu. Aby usprawiedliwić moralnie letalne rozwiązania w konfliktach życiowych Rhonheimer nie stosuje zasady podwójnego skutku, lecz dowodzi najpierw niezależnie od tej zasady, że takie rozwiązanie nie jest czynem wewnętrznie złym, dlatego spełnia ono pierwszy warunek zasady podwójnego skutku i umożliwia jej ewentualne dalsze zastosowanie. Interwencje ratujące życie w przypadku konfliktu życiowego nie są skutkiem wyboru preferencyjnego, który intencjonalnie przyznawałby większą wartość życiu jednej osoby (np. matki) i byłby wymierzony intencjonalnie przeciwko życiu drugiej osoby (np. dziecka). Takie niesprawiedliwe ważenie różnych ludzkich istnień jest typowe dla proporcjonalistycznej metody moralnej oceny czynów ludzkich, odrzuconej przez Magisterium. Ma ono miejsce w przypadku tzw. „aborcji terapeutycznej”, kiedy ratuje się życie matki kosztem życia dziecka, chociaż gdyby nie wykonać aborcji, to wówczas dziecko mogłoby przeżyć, natomiast matka zmarłaby w wyniku śmiertelnej patologii. Rhonheimer twierdzi, że wielkim wyzwaniem dla współczesnej teologii moralnej ciągle pozostaje przezwyciężenie szkodliwego dziedzictwa fizykalizmu i związanego z nim nieuzasadnionego rygoryzmu. Fizykalizm jest błędem polegającym na myleniu porządku moralnego z ontologicznym oraz przedmiotu aktu moralnego i sprawczości moralnie istotnej z fizyczną charakterystyką i przyczynowością zdarzeń naturalnych.

EN

Martin Rhonheimer claims that killing of a man is absolutely morally prohibited only when it is unfair, which is expressed by the moral teaching of the Catholic Church as the absolute prohibition of the direct killing of an innocent human being. However, there are certain cases of vital conflicts, such as ectopic pregnancy or tragic delivery when, because the baby is stuck in the birth canal, it is impossible to save the child. In these cases the death of the child, which is caused as a result of medical intervention, does not deprive the child of something, which otherwise it would not lose if the lethal act had not been performed. Therefore, an unjust act is not committed against the person, whose death one way or another, is inevitable in the case of vital conflict. However, remaining outside the order of justice, deadly intervention, in such cases, cannot be justified as a moral norm, but is justified through the exculpation of the agent, pointing to the lack of his moral responsibility for the killing, but not to the primary, intrinsic fairness of the act itself. In order to justify lethal solutions in vital conflicts M. Rhonheimer does not apply the principle of double effect, but he argues independently from this principle that such a solution is not an intrinsically evil act, therefore it satisfies the first condition of the principle of double effect, and enables its potential further application. Interventions that save life in the case of vital conflicts do not involve a preferential choice, which intentionally would ascribe greater value to the life of one person (e.g. mother) and would be directed against the life of another (e.g. child). Such an unjust weighing of different human existences is typical of the proportionalist method of moral evaluation of human acts rejected by the Magisterium. This kind of weighing is applied in cases of so-called "therapeutic abortion", when the mother"s life is saved at the expense of her child"s life, where if the abortion were not performed the child would survive and the mother would die as a result of deadly pathology. Rhonheimer claims that great challenge for contemporary moral theology is to overcome the harmful heritage of physicalism and, related to it, unjustified rigorism. Physicalism is an error which lies in the confusion of the moral order with the ontological order, as well as the confusion of the object of a moral act and the morally relevant causality with the physical characteristics and causality of natural  events.

Keywords

PL

ciąża pozamaciczna; salpingektomia; salpingostomia; metotreksat; kraniotomia; histerektomia; "aborcja terapeutyczna”; akt moralny; bezpośrednie/pośrednie zabicie; praeter intentionem; zasada podwójnego skutku; moralne uzasadnienie

EN

extrauterine pregnancy; salpingectomy; salpingostomy; methotrexate; craniotomy; hysterectomy; therapeutic abortion; moral act; direct/indirect killing; praeter intentionem; principle of double effect; moral justification; ethical context of justice; extrauterine pregnancy; salpingectomy; salpingostomy; methotrexate; craniotomy; hysterectomy; therapeutic abortion; moral act; direct/indirect killing; praeter intentionem; principle of double effect; moral justification; ethical context of justice

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Teologia i Moralność
• Year: 2014
• Volume: 9
• Issue: 1(15)
• Pages: 167-211

Dates

published

2014-01-01

Contributors

author

Robert Plich

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, Wydział Teologiczny, Kolegium Filozoficzno-Teologiczne Polskiej Prowincji Dominikanów, Kraków, Polska

References

• Denzinger H., Schonmetzer A., Enchiridion symbolorum definitionum et declarationum de rebus fidei et morum, Herder, Barcinone-Friburgi Brisgoviae-Romae-Neo-Eboraci 1965.
• Jan Paweł II, encyklika Evangelium vitae, w: W trosce o życie: wybrane dokumenty Sto- licy Apostolskiej, red. K. Szczygieł, Biblos, Tarnów 1998, s. 41-134.
• Katechizm Kościoła katolickiego, Pallottinum, Poznań 2002.
• Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja o powołaniu teologa w Kościele 'Donum veritatis', w: W trosce o pełnię wiary.
• Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966-1994, red. J. Królikowski, Z. Zimowski, Biblos, Tarnów 1995, s. 353-369.
• Kongregacja Nauki Wiary, Note on the Force of the Doctrinal Decrees Concerning the Thought and Work of Fr Antonio Rosmini Serbati, www.doctrinafidei.va/documents/ rc_con_cfaith_doc_20010701_rosmini_en.html [dostęp 29.07.2014]
• Pius XII, Przemówienie do Frontu Rodziny i Stowarzyszenia Rodzin Wielodzietnych (27- XI-1951 r.) - oficjalny tekst włoski: http://www.vatican.va/holy_father/pius_xii/spee ches/1951/documents/hf_p-xii_spe_19511127_associazioni-famiglie_it.html [dostęp 30.04.2014]; tekst angielski: Pius XII Address of Pope Pius XII to the Associations of the Large Families, November 26, 1951, w: Love and Sexuality, red. O.M. Uiebard, McGrath Publishing Company, Consortium Books, Wilmington, NC, 1978, s. 123-127.
• Kongregacja Nauki Wiary, Wyjaśnienie o aborcji http://www.opoka.org.pl/aktualnosci/ news.php?s=opoka&id=29835 [dostęp 10.03.2014].
• Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele 'Lumen gentium', w: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, red. M. Przybył, Pallottinum, Poznań 2002, s. 104-166.
• Anderson M.A., Fastiggi R.U., Hargroder D.E., Howard Jr. J.C., Ward Kischer C., Ecto- pic Pregnancy and Catholic Morality. A Response to Recent Arguments in Favor of Salpingostomy and Methotrexate, "National Catholic Bioethics Quarterly" 11(1) 2011, s. 65-82.
• Anderson M.A., Fastiggi R.U., Hargroder D.E., Howard Jr. J.C., Ward Kischer C., Uist do redakcji "National Catholic Bioethics Quarterly" opublikowany w nr. 11(2) 2011, s. 207-211.
• Anderson M.A., Fastiggi R.U., Hargroder D.E., Howard Jr. J.C., Ward Kischer C., Uist do redakcji "National Catholic Bioethics Quarterly" opublikowany w nr. 11(4) 2011, s. 630-631.
• Austriaco N.P.G., Recenzja książki M. Rhonheimera Vital Conflicts in Medical Ethics, "National Catholic Bioethics Quarterly" 10(1) 2010, s. 202-206.
• Austriaco N.P.G., Uist do redakcji "National Catholic Bioethics Quarterly" opublikowany w nr. 10(3) 2010, s. 432-434.
• Barker M.J., Recenzja książki M. Rhonheimera Vital Conflicts in Medical Ethics, ,,Inter- national Philosophical Quarterly" 51(1) 2011, s. 103-106.
• Bouscaren U.T., Ethics of Ectopic Operations, Milwaukee Wisconsin 1944.
• Cavanaugh T.A., Double-Effect Reasoning, Craniotomy, and Vital Conflicts. A Case of Contemporary Catholic Casuistry, "National Catholic Bioethics Quarterly" 11(3) 2011, s. 453-463.
• Cole B., Recenzja książki M. Rhonheimera Vital Conflicts in Medical Ethics, "The Thomist" 74(1) 2010, s. 160-164.
• Cole B., Uist do redakcji "National Catholic Bioethics Quarterly" opublikowany w nr. 11(2) 2011, s. 211-212.
• Flannery K.U., Recenzja książki M. Rhonheimera Vital Conflicts in Medical Ethics, "Gre- gorianum" 91/2010, s. 641-643.
• Flannery K.U., Vital Conflicts and the Catholic Magisterial Tradition, "National Catholic Bioethics Quarterly" 11(4) 2011, s. 691-704.
• Furton E.J., Ethics Without Metaphysics: A Review of the Lysaught Analysis, "National Catholic Bioethics Quarterly" 11(1) 2011, s. 53-62.
• Grisez G., The way of the Lord Jesus, t. 2: Living a Christian Life, Franciscan Press, Ouincy IU, s. 500-503.
• Guevin B.M., Vital Conflicts and Virtue Ethics, ,,National Catholic Bioethics Quarterly" 10 (3) 2010, s. 471-480.
• Guevin B.M., Vital Conflicts and Virtue Ethics: A Further Reply, "National Catholic Bioethics Quarterly" 13(1) 2013, s. 14-17.
• Jones D.A., Magisterial Teaching on Vital Conflicts. A Reply to Rev. Kevin Flannery, SJ, "National Catholic Bioethics Quarterly" 14(1) 2014, s. 81-104.
• Kaczor Ch., The Ethics of Ectopic Pregnancy. A Critical Reconsideration of Salpingostomy and Methotrexate, "The Uinacre Quarterly" 76(3) 2009, s. 265-282.
• Murphy W.F. Jr., Craniotomy and Treatments for Tubal Pregnancy: Progress toward Con- sensus on Extreme Vital Conflicts?, "Angelicum" 87/2010, s. 871-910.
• Plich R., Położnicza operacja kraniotomii w orzeczeniach Magisterium Kościoła, ,,Studia Bobolanum" 2/2010, s. 123-137.
• Plich R., Moralny dylemat dotyczący terminacji ciąż jajowodowych za pomocą salpingostomii lub metotreksatu. Zestawienie ważniejszych racji i argumentów początkowego etapu współczesnej debaty teologicznej, "Teologia i Moralność" 2(14) 2013, s. 51-76.
• Rhonheimer M., Guterabwagung, Totungsverbot und Abtreibung in vitalen Konfliktfallen. Losungsversuch eines klassischen gynakologischen Dilemmas aus tugendethischer Perspektive, w: Abtreibung und Lebensschutz. Totungsverbot und Recht auf Leben in der politischen und medizinischen Ethik, Paderborn, Schoningh 2003.
• Rhonheimer M., Uist do redakcji "National Catholic Bioethics Quarterly" opublikowany w nr. 10(3) 2010, s. 429-432.
• Rhonheimer M., Uist do redakcji "National Catholic Bioethics Quarterly" opublikowany w nr. 11(1) 2011, s. 9-10.
• Rhonheimer M., Uist do redakcji "National Catholic Bioethics Quarterly" opublikowany w nr. 11(2) 2011, s. 203-207.
• Rhonheimer M., List do redakcji "National Catholic Bioethics Quarterly" opublikowany w nr. 11(4) 2011, s. 627-629.
• Rhonheimer M., List do redakcji "National Catholic Bioethics Quarterly" opublikowany w nr. 12(1) 2012, s. 9-12.
• Rhonheimer M., The Perspective of Morality. Philosophical Foundations of Thomistic Virtue Ethics, The Catholic University of America Press, Washington D.C. 2009, s. 156-158.
• Rhonheimer M., Vital Conflicts, Direct Killing, and Justice. A Response to Rev. Benedict Guevin and Other Critics, "National Catholic Bioethics Quarterly" 11(3) 2011, s. 519-540.
• Rhonheimer M., Vital Conflicts in Medical Ethics. A Virtue Approach to Craniotomy and Tubal Pregnancies, The Catholic University of America Press, Washington D.C. 2009.
• Sancti Thomae de Aquino, Summa Theologiae, Alba, Editiones Paulinae, Roma 1962. Waffelaert G.J., De abortu et embryotomia, ,,Nouvelle Revue Theologique" 16/1884, s. 94-106, 160-179, 293-321, 377-385; oraz 17/1885, s. 60-68, 200-210, 528-550.
• Watt H., Side Effects and Bodily Harm, "Ethics & Medics" 36(1) 2011, s. 1-2.

Identifiers

DOI

10.14746/tim.2014.15.1.11