Akceptacja treści przekonań religijnych a religijne style myślenia i osobowość. Badania empiryczne studentów

• Authors: Władysław Chaim

Title variants

EN

The level of acceptance of the Christian doctrinal statements, religiosity and personality. Empirical research on students

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu są teoretyczne i empiryczne relacje między postawą wobec doktryny religii chrześcijańskiej a innymi zmiennymi religijności oraz osobowością. Prównano dwie grupy osób istotnie zróżnicowanych stopniem akceptacji trzech wymiarów Skali Spójności Przekonań Religijnych (przekonania podstawowe, przekonania kościelne, przekonania naturalne) w zakresie kilku innych apektów religijności (religijne style poznawcze, samoocena religijności, nawrócenie, częstotliwość korzystania z Biblii i sposoby jej recepcji) oraz kilku aspektów osobowości (obraz siebie, preferencje psychologiczne, cechy osobowości). Stwierdzono, że osoby zróżnicowane w zakresie postawy wobec chrześcijańskiego credo różnią się istotnie także w zakresie wymiarów – stylów religijnego myślenia (ortodoksja, wtórna naiwność, krytyka zewnętrzna): oceną swojej religijności, częstotliwością posługiwania się Biblią, obrazem siebie, ugodowością oraz ekstrawersją. Respondenci, którzy wykazywali wyższy stopień akceptacji trzech wymiarów doktryny chrześcijańskiej, uzyskali istotnie wyższe wyniki w dwóch wymiarach religijnego myślenia (ortodoksji i wtórnej naiwności), w religijnej samoocenie, dwóch cechach osobowości (ekstrawersji i ugodowości) oraz w obrazie siebie. Respondenci, którzy w akceptacji doktryny chrześcijańskiej uzyskali istotnie niższe wyniki, uzyskali istotnie wyższe wyniki w zakresie krytyki zewnętrznej. W celu uzyskania lepszego wglądu w otrzymane rezultaty porównań, dodatkowo zostały przedstawione także współczynniki korelacji miedzy badanymi zmiennymi.

EN

The article presents a theoretical and empirical relationship between a person’s attitude toward the Christian doctrine and their religiosity as well as personality variables. Two groups which signifi cantly diff ered in the level of acceptance of the Christian doctrine (Scale of Coherence of Religious Convictions) were compared in terms of several aspects of religiosity (measured using Post-Critical Beliefs Scale, Scale for Self-evaluation of Religiousness, and scales of acquaintance with the Bible) and several aspects of personality (measured using Rosenberg’s Self-Esteem Scale, Francis Psychological Type Scales, and Ten Item Personality Inventory-PL). Both compared groups varied signifi cantly with regard to Orthodoxy, Second Naivity, and External Critique (PCBS), self-evaluation of religiousness (SSR), contact frequency to the Bible, and self-esteem (RSES), as well as to Agreeableness (TIPI-PL). The respondents who more intensively asserted the three dimensions of Christian doctrine achieved signifi cantly higher scores for the following variables: Orthodoxy, Second Naivity(PCBS), self-evaluation of religiousness (SSR),Extraversion, Agreeableness (TIPIPL) and self-esteem (RSES). Respondents with a lower level of assertion of the Christian doctrine achieved signifi cantly higher scores for the External Critique (PCBS). In order to gain more understanding of the achieved results correlation coeffi cients between the measured variables were calculated.

Keywords

PL

religijność; style myślenia religijnego; Skala Spójności Przekonań Religijnych; Wielka Piątka

EN

religiosity; styles of religious thinking; Scale of Coherence of Religious Convictions; Big Five; religiosity; styles of religious thinking; Scale of Coherence of Religious Convictions; Big Five

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Teologia Praktyczna
• Year: 2019
• Issue: 20
• Pages: 153-176

Dates

published

2019-12-30

Contributors

author

Władysław Chaim

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000-0001-7514-5536

References

• Abdel-Khalek A.M., Al-Jawhary S.W. (2017): Religiosity and its relation to the Big Five personality factors in Kuwaiti adolescents. http://www.jac-kw.org/ksaac/images/531.pdf [dostęp: 18.08.2017].
• Agu S.A., Nwankwo B.E., Obi T.C., Aboh J.U., Anike R.U. (2013): Infl uence of religion on the development of self-concept in adolescents. „International Journal of Humanity and Social Sciences” 2: 2013 s. 46-48.
• Bagley C., Mallick K. (1997): Self-esteem and religiosity: comparison of 13-15 year old students in Catholic and Public Junior High Schools. „Canadian Journal of Education” 22: 1997 (1) s. 89-92.
• Bartczuk R.P., Wiechetek M.P., Zarzycka B. (2011): Skala Przekonań Postkrytycznych D. Hutsebauta. W: M. Jarosz (red.), Psychologiczny pomiar religijności s. 201-229. Lublin.
• Bhalla M., Cornwell J., Thames J.R. (2003): Relationship Among Adolescent Self-Esteem, Religiosity, and Perceived Family Support. „Psi Chi Journal of Undergraduate Research” 8: 2003 (4) s. 157-162.
• Centrum Badania Opinii Publicznej [CBOS]. (2015). Zmiany w zakresie podstawowych wskaźników religijności Polaków po śmierci Jana Pawła II. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_026_15.PDF.
• Chaim W. (2017): Koncepcja typów psychologicznych w psychologii religiii duchowości. „Roczniki Psychologiczne” 20: 2017 (1) s. 31-45.
• Chaim W. (1991 a): Psychologiczna analiza religijności niespójnej. Lublin.
• Chaim W. (1991 b): Religijność spójna. Pojęcie i pomiar. „Analecta Cracoviensia” 23: 1991 s. 3-14.
• Costa P.T. (1992): The Five-Factor Model of Personality and Its Relevance to Personality Disorders. „Journal of Personality Disorders” 6: 1992 (4) s. 343-359.
• Delis-Bulhoes (1990): Jungian psychological types and Christian belief in active church members. „Journal of Psychological Type” 20: 1990 s. 25-33.
• Donahue M.J., Benson P.L. (1995): Religion and the well-being of adolescents. „Journal of Social Issues” 51: 1995 s. 145-160.
• Duriez B., Soenens B., Beyers W. (2004): Personality, identity styles, and religiosity: an integrative study among late adolescents in Flanders (Belgium). „Journal of Personality” 72: 2004 s. 877-910.
• Duriez B., Soenens B. (2006): Personality, identity styles, and religiosity: an integrative study among late and middle adolescents. „Journal of Adolescence” 29: 2006 s. 119-135.
• Engelsma D.J. (1990): Is good self-esteem important for a Christian, and how is it developed? Perspectives in Covenant Education 1990. http://www.prca.org/resources/publications/pamphlets/item/1569-is-good-self-esteem-important-for-a-christian-and-how-is-it-developed [dostęp: 28.06.2018].
• Fearn M., Francis L.J., Wilcox C. (2001): Attitude towards Christianity and psychological type: a survey among religious studies students. „Pastoral Psychology” 49: 2001 s. 341-348.
• Fearn M., Lewis C.A., Francis L.J. (2003): Religionand personality among religious studies students: a replication. „Psychological Reports” 93: 2003 s. 819-822.
• Fisher P.A. (1992): The relationship of the self-esteem variable to specifi c Christian doctrines. https://digitalcommons.andrews.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1037&context=theses [dostęp: 28.06.2018].
• Fontaine R.J., Duriez B., Luyten R., Hutsebaut D. (2003): The internat structureofthe Post-Critical BeliefScale. „Personality and Individual Diff erences” 35: 2003 s. 501-518.
• Francis L.J. (2005): Faith and psychology. Personality, religion and the individual. London.
• Francis L.J. (1992): Is psychoticism really a dimension of personality fundamental to religiosity? „Personality and Individual Diff erences”13: 1992 s. 645-652.
• Francis L.J. (1991): Personality and attitude towards religion among adult churchgoers in England. „Psychological Reports” 69: 1991 s. 791-794.
• Francis L.J., Craig C.L., Hall G., Psychological type and attitude toward Celtic Christianity among commited churchgoers in the United Kingdom: an empirical study, „Journal of Contemporary Religion” 23: 2008 s. 181-191.
• Francis L.J., Jackson Ch.J. (2003): Eysenck’s dimensional model of personality and religion: are religious people more neurotic? „Mental Health, Religion und Culture” 6: 2003 (1) s. 87-100.
• Francis L.J., Jones S.H., Craig C.L. (2004): Personality and religion: the relationship between psychological type and attitude toward Christianity. „Archiv für Religionspsychologie” 26: 2004 s. 15-34.
• Francis L.J., Jones S.H., Personality and Christian belief among adult churchgoers, „Journal of Psychological Type” 47: 1998 s. 5-11.
• Francis L.J., Pearson P.R., Carter M., Kay W.K. (1981): Are introverts more religious? „British Journal of Social Psychology” 20: 1981 s. 101-104.
• Francis L.J., Robbins M., Boxer A., Lewis C.A., McGuckin C., McDaid C.J. (2003): Psychological type and attitude toward Christianity: a replication. „Psychological Report” 92: 2003 s. 89-90.
• Gerhardt R. (1983): Liberal religion and personality type. „Research in Psychological Type” 6: 1983 s. 47-53.
• Hamm R.J. (1976): Alternate forms for global self-concept and an achievement-related subscale using the Brownfain self-rating inventory. „Psychological Report” 39: 1976 s. 1196-1198.
• Hills P.R., Francis L.J., Jennings P. (2006): Religious behavior, personality, and dimensions of selfesteem among 13- to 15-year-old adolescents. „Journal of Research on Christian Education” 15: 2006 s. 61-76.
• https://ohssocialscienceresearch.wordpress.com/2015/12/10/examining-the-relationship-betweenreligiosity-and-self-esteem-among-adolescents-by-zachary-koval-2/ [dostep:19.07.2018].
• Hutsebaut D. (1996): Post-critical belief. A new approach to the religious attitude problem. „Journal of Empirical Theology” 9: 1996 s. 48-66.
• Jak to jest z tą wiarą w Polsce? https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/religijnosc-w-polscestatystyki-dotyczace-religii/r145gks [dostęp: 9.07.2018].
• Jaworski R. (1989): Psychologiczne korelaty religijności personalnej. Lublin. 1989.
• Jennings P. (2003): The impast of diff erent approaches to religious education on spirituals and moral attitudes of year nine and year ten pupils. Adissertationin the University of Wales. http://e.bangor.ac.uk/4032/2/273638.pdf [dostęp: 28.06. 2018].
• Jones S.H., Francis L.J. (1999): Personality type and attitude toward Christianity among student churchgoers. „Journal of Beliefs and Values” 20: 1999 s. 105-109.
• Jones S.H., Francis L.J. (1996): Religiosity and self-esteem during childhood and adolescence. W: L.J. Francis, W.K. Kay, W.S. Campbell (red), Research in religious education s. 189-205. Leominster.
• Khoynezhad G., Rajaei A.R., Sarvarazemy A. (2012): Basic religious beliefs and personality trait. „Iran Journal Psychiatry” 7: 2012 (2) s. 82-86.
• Krauze N. (1995): Religiosity and self-esteem among older adults. „The Journals of Ger on tology” 50B: 1995 (5) s. 236-246.
• Laguna M., Lachowicz-Tabaczek K., Dzwonkowska I. (2007): Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga. https://www.kul.pl/files/118/publikacje_artyk/Laguna_PS_2007_2.pdf [dostęp: 29.06.2018].
• Lee S.W. (1986): The orthodoxy of Christian beliefs and Jungian personality type. „Dissertation Abstracts International” 47: 1986 s. 47-A.
• Lewis Ch.A., Maltby J. (1995): Religiosity and personality among U.S. adults. „Personality and Individual Diff erences” 18: 1995 (2) s. 293-295.
• Liu J.K. (2013): Idol worship, religiosity, and self-esteem among university and secondary students in Hong Kong. „Discovery – SS Student E-journal” 2: 2013 s. 15-28.
• Maltby J. (1997): Personality correlates of religiosity among adults in the Republic of Ireland. „Psychological Reports” 81: 1997 (3) s. 827-831.
• Martos T., Thege B.K., Steger M. F. (2010): It’s not only what you hold, it’s how you hold it: dimensions of religiosity and meaning in life. „Personality and Individual Diff erences” 49: 2010 (8) s. 863-868.
• Mather D.M. (2015): Faith in yourself: self-esteem in Guatemalan religious schools. „RISE –International Journal of Sociology of Education” 4: 2015 (1) s. 69-97.
• McCullough M.E., Tsang J.A., Brion S. (2002): Personality traits in adolescence as predictors of religiousness in early adulthood: Findings from the Terman longitudinal study. http://www.psy.miami.edu/faculty/mmccullough/Papers/Relig-Big%20Five_2002_dr2.pdf [dostęp:29.06.2018].
• Meyer P.G. (1966): Factors related to adherence to denominational patterns among Missouri Synod Lutheran College students. „Dissertation Abstracts International” 27: 1966 s. 169-A.
• Moore K., Stoner S. (1977): Adolescent self-reports and religiosity. „Psychological Reports” 41:1977 s. 55-56.
• Murphy P. (2009): An investigation into the relationship between religion, self-esteem, perceived stress and general health in a student sample. https://esource.dbs.ie/handle/10788/1483 [dostęp: 28.06.2018].
• Pervin L.A., Oliver P.J. (2002): Osobowość. Teoria i badania. Kraków.
• Prężyna W. (1981): Funkcja postawy religijnej w osobowości człowieka. Lublin.
• Prężyna W. (1975): Obraz siebie a intensywność postawy religijnej. „Roczniki Filozofi czne” 23: 1975 (4) s. 21.
• Radoń S. (2018): Dojrzałość religijna młodzieży przygotowującej się do bierzmowania a spójność przekonań. RadonSSCDjrzaloscreligijnaaspojnosc.docx, www.researchgate.net [dostęp: 16.07.2018].
• Rosenberg M. (1979): Conceiving the Self. New York.
• Ross C.F.J., Weiss D., Jackson L. (1996): The relation of Jungian psychological type to religious attitudes and practices. „The International Journal for the Psychology of Religion” 6: 1996 (4) s. 263-279.
• Saroglou V. (2002): Religion and the fi ve factors of personality: a meta-analytic review. „Personality and Individual Diff erences” 32: 2002 s. 15-25.
• Schmitt D.P., Allik J. (2005): Simultaneous administration of the Rosenberg Self-Esteem Scale inin 53 nations: exploring the universal and culture-specifi c features of global self-esteem. „Journal of Personality and Social Psychology” 89: 2005 (4) s. 623-642.
• Searles R. (2012): Religious people have higher self-esteem but only in some countries. http://www.huffingtonpost.com/2012/01/20/religionhappiness_n_1219295.html [dostęp: 28.06.2018].
• Sedikides C., Gebauer J.E. (2013) Religion and the self. http://www.southampton.ac.uk/~crsi/Sedikides%20_Gebauer_%202013.pdf [dostęp: 28.06.2018].
• Smith Ch.B., Weigert A.J., Thomas D.L. (1979): Self-esteem and religiosity: an analysis of Catholic adolescents from fi ve cultures. „Journal for the Scientifi c Study of Religion” 18: 1979 (1) s. 51-60.
• Smither J.W., Walker A.G. (2015): The relationship between core self-evaluations, views of god, and intrinsic/extrinsic religious motivation. „Psychologocal Reports” 116: 2015 (2) s. 647-662.
• Sontakke J. (2017): Personality and religiosity; a correlational study. „International Journal of Research in Humanities, Arts and Literature” 5: 2017 (3) s. 55-58.
• Sorokowska A., Słowińska A., Zbieg A., Sorokowski P. (2014): Polska adaptacja testu Ten Item Personality Inventory (TIPI) – TIPI-PL). Wrocław.
• Śliwak J., Zarzycka B. (2010): Wybrane korelaty przekonań postkrytycznych. „Analecta Cracoviensia” 42: 2010 s. 67-85.
• Taylor J. (2018): The eff ects of faith on personality characteristics. https://www.mckendree.edu/academics/scholars/issue1/taylor.htm [dostęp: 28.06.2018].
• Village A. (2005): Assesing belief about the Bible: a study among Anglican laity, „Review of Religious Research” 46: 2005 (3) s. 243-254.
• Village A. (2012): Biblical literalism among anglican clergy: what is the role of psychological type? „Mental Health, Religion and Culture” 15: 2012 (9) s. 955-968.
• Village A. (2014): The relationship of psychological type to interpretations of Genesis among churchgoers in England. „Psychology of Religion and Spirituality” 6: 2014 (1) s. 72-82.
• Village A., Francis L.J., The relationship of psychological type preferences to biblical interpretation, „Journal of Empirical Theology” 18: 2005 (1) s. 74-89.
• Wilcox C., Francis L.J. (1997): Personality and religion among A level Religious Studies Students. „International Journal of Children s Spirituality” 1: 1997 s. 48-56.
• Williams E. (2012): Religious aff ect and self-esteem: An analysis among teenagers in Wales. „The Welsh Journal of Psychology” 1: 2012 s. 11-17.
• Williams E., Francis L.J. (2006): Personality and attitude toward Christianity among churchgoers: a replication. „Psychological Reports” 99: 2006 (1) s. 292-294.
• Williams E., Robbins M., Francis L.J. (2005): When introverts ceased to be more religious: A study among 12- to 16-year-old pupils. „Journal of Beliefs and Values” 26: 2005 (1) s. 77-79.
• Wulff D.M. (1991): Psychology ofreligion: classic and contemporary views. New York.
• Youtika A., Joseph S,., Diduca D. (2007): Personality and religiosity in a Greek Christian Orthodox sample. „Mental Health, Religion and Culture” 2: 2007 (1) s. 71-74.
• Zarzycka B. (2012): Przekonania post-krytyczne a emocje względem Boga. Eksploracyjne badania na próbie polskiej. „Polskie Forum Psychologiczne” 17: 2012 (2) s. 344-353.
• Zawadzki B., Strelau J., Szczepaniak P., Śliwińska M. (2007): Inwentarz Osobowości NEO-FFI
• Paula T. Costy Jri Roberta R. Mc Crea. Adaptacja polska. Warszawa.
• Zieliński J. (2006): Analiza zróżnicowania stopnia spójności przekonań religijnych w grupie młodocianych przestępców. „Resovia Sacra. Studia Teologiczno-Filozofi czne Diecezji Rzeszowskiej” 13: 2006 s. 349-368.

Identifiers

DOI

10.14746/tp.2019.20.10