Jaka jest kobieta współczesna i jaką się stanie w przyszłości? Ciągłość i zmiana: opinie, diagnozy i antycypacje w prasie dla kobiet w Polsce międzywojennej

• Authors: Ewa Maj

Title variants

EN

What is the modern woman like and what will she become in the future? Continuity and change: opinions, diagnosis and predictions in the interwar Polish press for women

Abstracts

EN

The interwar Polish press for female readers was creating visions of present and future woman. Journalists were showing social expectations, both traditional and modern. The former view was presenting woman as a good wife, mother, and a role-model for the future generations of Poles. Whereas the latter vision was showing female as an equal partner to a man in creating civilizational changes in the independent country. Press publications addressed to Polish women fulfilled an educative function, offering means and techniques of alleviating social tensions. Moreover, these articles were meant to create an image of a future woman, who is aware of her role in the society: private (household, social contacts) and public (work for common good).

PL

Wizje kobiety współczesnej i wyobrażenia kobiety w przyszłości powstawały w bieżącej publicystyce prasowej adresowanej do czytelniczek w Polsce międzywojennej. Wkomponowano w nie oczekiwania społeczne w ujęciu tradycyjnym i nowoczesnym. Zachowawczość wiązała się z kultywowaniem wizerunku dobrej żony i matki, wychowawczyni pokoleń Polaków i Polek. W ten sposób odwzorowano patriarchalne normy społeczne. Nowoczesność była identyfikowana z kształtowaniem obrazu kobiety jako równorzędnej partnerki mężczyzny w dziele cywilizacyjnych przemian warunków życia w niepodległym państwie. Publicystyka prasowa adresowana do Polek spełniała funkcję wychowawczą, oferując konkretne środki i techniki łagodzenia napięć społecznych. Miała też walory profetyczne, zmierzając do nakreślenia obrazu przyszłej kobiety, świadomej swojej roli w przestrzeni prywatnej (dom rodzinny, relacje przyjacielskie, kontakty towarzyskie) oraz publicznej (praca dla dobra wspólnego).

Keywords

PL

prasa dla kobiet; Polska międzywojenna; kobieta współczesna; kobieta przyszłości; tradycjonalizm; nowoczesność

EN

press for women; interwar Poland; modern woman; future woman; traditionalism; modernism

• Publisher: Wydawnictwo HUMANICA
• Journal: Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
• Year: 2022
• Issue: 1(12)
• Pages: 79-102

Dates

published

2022

Contributors

author

Ewa Maj

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

• https://orcid.org/0000000272951759

References

• A. „Pogadanka”, Gazeta dla Kobiet, nr 23, 1918, 92.
• [Bez tytułu], Bluszcz, nr 40, 1935, 3.
• Ceysingerówna, Helena. „Nie zabijaj”, Kobieta Współczesna, nr 25, 1927, 3.
• Ceysingerówna, Helena. „O solidarności męskiej i niesolidarności kobiecej”, Kobieta Współczesna, nr 21, 1927, 2.
• Ceysingerówna, Helena. „Tajna praca oświatowa w Warszawie. (Dokończenie)”, Bluszcz, nr 5, 1921, 7.
• „Co słychać w Polsce?”, Głos Dziewcząt Polskich, nr 3, 1930, 27. Czeska-Mączyńska, Maria. „Siła różańca”, Głos Dziewcząt Polskich, nr 4, 1930, 8–12.
• Demelówna, Maria. „Kobiety dają powód do zbiórki złota i srebra we Lwowie”, Gazetka dla Kobiet, nr 1, 1924, 3.
• Dębogórska, Anna. „Głos kobiety do kobiet”, Gazeta Kobieca, nr 38, 1928, 1.
• „Do kobiet-gospodyń”, Skarb w Koszyku, jednodniówka na Dzień Spółdzielczości, (Warszawa: Liga Kooperatystek w Polsce, [po 1935]), 3.
• „Do matek”, Sprawy Kobiece, nr 5, 1925, 50.
• „Dziesięć prawideł wycieczkowych”, Młoda Polka, nr 7, 1928, 231.
• E.R. „Cel pracy kobiecej”, Bluszcz, nr 1, 1921, 2.
• Estreicherowa, Elżbieta. „Niech się bawią, ale nie grzeszą!”, Matka i Gospodyni, nr 2, 1930, 10.
• Estreicherowa, Elżbieta. „Straszne, najokropniejsze zło”, Matka i Gospodyni, nr 17, 1930, 132–133.
• Grodzicka, Maria. „W setną rocznicę urodzin Generałowej Zamoyskiej”, Kuźniczanka, nr 7–8, 1931, 149.
• „Hallo, hallo!”, Start, nr 14, 1928, 6.
• Jawor, „Dla Ojczyzny”, Gazeta dla Kobiet, nr 26, 1918, 102.
• J.E. „Kongres wychowania nowego w Locarno”, Kobieta Współczesna, nr 24, 1927, 2–3.
• J.S. „KSK krzewi katolickiego ducha obywatelskiego i zrozumienie spraw państwowych”, Gazeta dla Kobiet, nr 10, 1938, 120–121.
• Kiełczyńska, Stanisława. „Kobieta dzisiejsza”, Moja Przyjaciółka, nr 3, 1936, 35.
• Kłuszyńska, Dorota. „Niemcy faszystowskie zagrażają światu całemu”, Głos Kobiet, nr 3, 1937, 3.
• Knyblowa, Kazimiera. „Na marginesie «Ankiety»”, Sprawy Kobiece, nr 18, 1926, 71.
• „Kobieta jako żona i matka”, Moja Przyjaciółka, nr 2, 1936, 19.
• „Kobieta-Obywatelka”, Kobieta Współczesna, nr 49, 1930, 18.
• „Kobieta współczesna”, Kobieta Współczesna, nr 1, 1927, 1.
• „Kobiety!”, Głos Kobiet-Spółdzielczyń, nr 1, 1935, 5.
• „Komisje uświadomienia politycznego, Gazeta dla Kobiet, nr 2, 1918, 104.
• Konrad-Gluzińska, Zofia. „Wychowujmy przyszłych mężów”, Moja Przyjaciółka, nr 10, 1939, 280.
• Krawczyńska, Jadwiga. „Nie jestem feministką”, Bluszcz, nr 7, 1935, 187.
• Krawczyńska, Jadwiga. „Triumfatorka senackiej trybuny. (Z cyklu: Nasze senatorki i posłanki przy pracy). Senatorka Dorota Kłuszyńska”, Kobieta Współczesna, nr 24, 1927, 7.
• Krawczyńska, Jadwiga. „U posłanki Wandy Ładziny. (Z cyklu: Nasze senatorki i posłanki przy pracy)”, Kobieta Współczesna, nr 25, 1927, 3.
• Krawczyńska, Jadwiga. „U senatorki Józefy Szebekówny. (Z cyklu: Nasze posłanki i senatorki przy pracy)”, Kobieta Współczesna, nr 21, 1927, 3.
• Krawczyńska, Jadwiga. „Z niedalekiej przeszłości. Posłanki nie uczestniczyły w wycieczce parlamentarnej do Francji”, Kobieta Współczesna, nr 4, 1927, 11.
• „Kronika życia kobiecego w Polsce. Udział kobiet w życiu narodowym”, Przegląd Kobiecy, nr 6, 1919, 7.
• „Liga Kobiet”, Głos Kobiet, nr 15, 1939, 4.
• Malanowiczowa, Janina. „Pobudka”, Strzelczyni, nr 1, 1933, 1.
• „Manifest Młodych”, Współczesne Życie Kobiet, nr 4, 1938, 2.
• Markowska, Laura. „Cud nad Wisłą”, Własnymi Siłami, nr 7, 1937, 4.
• Milewska, Olga. „Pójdź – jesteś potrzebna”, Głos Wielkopolanek, nr 39, 1922, 4.
• „Młodym wędrowniczkom, lubowniczkom wycieczek”, Młoda Polka, nr 6, 1928, 201.
• M.M. [M. Maciejewska]. „Kobieta a powołanie”, Polka, nr 10, 1926, 1.
• Morzkowska, Maria. „Higiena życia codziennego”, Kursy Korespondencyjne Gospodarstwa Domowego przy Towarzystwie Wydawniczym „Bluszcz”, nr 7, 1930, 1–3.
• Naglerowa, Herminia. „Zdrowa rasa ludzka a kwestia kobieca. Na marginesie książki dr Zofii Daszyńskiej-Golińskiej «Zagadnienia polityki populacyjnej»”, Bluszcz, nr 8, 1928, 3–4.
• „O działalność katolicką”, Niewiasta Katolicka, nr 8, 1931, 1.
• „Opowiadanie o pewnym związku małżeńskim”, Głos Kobiet, nr 1, 1937, 9.
• „O równe prawa dla kobiet”, Gazeta dla Kobiet, nr 23, 1918, 89–90.
• Ostachówna, Maria. „O potrzebie nauki w szkołach gospodarczych”, Gospodyni Wiejska, nr 36–37, 1925, 41–42.
• „Pierwszorzędne znaczenie prasy katolickiej”, Niewiasta Katolicka, nr 10, 1932, 1.
• Podhorska-Okołów, Stefania. „Bluszcz”, Bluszcz, nr 1, 1921, nr 1, 4.
• „Prawa wyborcze Bułgarek”, Kobieta Polska (poznańska), nr 3, 1937, 23.
• Redakcja. „Do naszych Czytelniczek!”, Matka i Gospodyni, nr 5, 1929, 33.
• Redakcja. „Jubileusz Heleny Witkowskiej”, Kobieta Współczesna, nr 51, 1929, nr 51, 1.
• Redakcja. „Rozrzućmy we wrześniu «Młodą Polkę» – tysiącami”, Młoda Polka, nr 7, 1939, 100.
• Restorffowa, Pelagia. „Gospodarstwo – Kłopotarstwo”, „Gazetka dla Kobiet, nr 4, 1923, 11.
• „Ruch kobiecy. Kurs dla zarządów”, Gazeta dla Kobiet, nr 4, 1928, 38.
• St.P, „Walczmy o lepsze jutro”, Skarb w Koszyku, jednodniówka na Dzień Spółdzielczości, (Warszawa: Liga Kooperatystek w Polsce, [po 1935]), 1–2.
• „Swój do swego”, Głos Polek, nr 17, 1923, 2.
• „Śp. Małgorzata Hube”, Pisemko Kuźniczanek, nr 5–6, 1930, 51.
• Świątek-Balalowa, Katarzyna. „Pragniemy wyjść z «zapiecka»”, Kobieta Wiejska, nr 3, 1939, 4.
• „Tak na mój rozum”, Gazeta dla Kobiet, nr 1, 1938, 100.
• Tatarówna, Stefania. „Na przełomie”, Głos Wielkopolanek, nr 5, 1924, 2.
• „Temat zawsze aktualny”, Moja Przyjaciółka, nr 1, 1936, 3.
• „Walka o dusze kobiet i dzieci”, Współczesne Życie Kobiety, nr 4, 1938, 5.
• Wejchert-Szymanowska, Władysława. „Sprawa równouprawnienia kobiet w Polsce w chwili obecnej”, Na Posterunku, nr 28, 1918, 1–3.
• „Wycieczka do Liskowa!”, Gospodyni Wiejska, nr 22–23, 1925, 27.
• Wyrybkowska, Danuta. „Pani domu jako skarbniczka rodziny”, Moja Przyjaciółka, nr 7, 1935, 99.
• „Z listów b. kuźniczanki, instruktorki domowej”, Kuźniczanka, nr 1–2, 1935, 16.
• „Z nią albo na niej”, Kobieta Polska (krakowska), nr 5–7, 1920, 1.
• „Z ruchu Towarzystw”, Głos Polek, nr 19, 1923, 3.
• „Z szerokiego świata. Rezultaty równouprawnienia kobiet w Anglii”, Kobieta Współczesna, nr 5 1927, 21–22.
• „Z życia Narodowej Organizacji Kobiet w Targanicy”, Hasło Polki, nr 3, 1938, 6.
• Zaleska, Zofia. Czasopisma kobiece w Polsce. (Materiały do historii czasopism). Rok 1818–1937, (Warszawa: Wyższa Szkoła Dziennikarska, 1938).
• Zaleska, Zofia. „Służba Ojczyźnie”, Bluszcz, nr 30, 1928, 2.
• Zawadzka, Maria. „O wychowaniu obywatelskim. Obowiązki obywatelskie”, Kobieta Polska (krakowska), nr 4, 1920, 2.
• Zawadzka, Maria. „O wykształceniu obywatelskim”, Kobieta Polska (krakowska), nr 1, 1920, 2.
• Zdanowska, Aniela. „Przodujmy”, Przodownica, nr 1, 1930, 2.
• „Zebranie Wydziału Wychowawczego z dnia 14 listopada 1917 r.”, Ziemianka, 1918, 18–19.
• „Zjazd Delegowanych Związku Kobiet Pracujących”, Gazeta dla Kobiet (poznańska), nr 7, 1926, 1.
• „Zjazd Walny Zjednoczonych Ziemianek, Ziemianka, 1919, 6.
• Żurowska, Felicja. „Otwarte oczy”, Jednodniówka Młodej Polki, [1934], 12.
• Barszczewski, Waldemar. „Kwestia parlamentarna w polskich czasopismach kobiecych w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku, (Białystok: Wydawnictwo Humanica, 2016), 318–327.
• Chwastyk-Kowalczyk, Jolanta. „Agitacja obywatelska przed- i powyborcza 1928 roku na łamach «Kobiety Współczesnej»”, Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych, nr 1(6), 2019, 105–137.
• Chwastyk-Kowalczyk, Jolanta. „Bluszcz” w latach 1918–1939. Tematyka społeczna oraz problemy kultury i literatury, (Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, 2003).
• Dufrat, Joanna. „Dyskusje wokół «nowego typu kobiety-obywatelki» w Drugiej Rzeczypospolitej”, w: Anna Landau-Czajka, Katarzyna Sierakowska (red.), Procesy socjalizacji w Drugiej Rzeczypospolitej, (Warszawa: Instytut Historii PAN, 2013), 105–121.
• Dufrat, Joanna. „Prasa politycznych organizacji kobiecych w Polsce w latach 1917–1939”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Prasa organizacji politycznych, (Białystok: Wydawnictwo Humanica, 2017), 31–48.
• Fikus, Feliks. „Wielkie wydawnictwo prasowe w małym mieście: dwie «Przyjaciółki»”, Kwartalnik Historii Prasy Polskiej, nr 1, 1979, 79–93.
• Grabowska, Joanna. „Moja Przyjaciółka”. Ilustrowany dwutygodnik kobiecy 1934–1939, (Żnin: Muzeum Ziemi Pałuckiej w Żninie, 1997).
• Iwasiów, Inga. Krukowska, Aleksandra. Zawiszewska, Agata (red.). Nowa Kobieta – figury i figuracje, (Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2017).
• Kałwa, Dobrochna. Kobieta aktywna w Polsce międzywojennej. Dylematy środowisk kobiecych, (Kraków: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica, 2001).
• Kłosińska, Krystyna. Feministyczna krytyka literacka, (Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010).
• Ledger, Sally. The New Woman. Fiction and Feminism at the Fin de Siècle, (Manchester: Manchester University Press, 1997).
• Łozowska-Marcinkowska, Kamila. Sprawy niewieście. Problematyka czasopism kobiecych Drugiej Rzeczypospolitej, (Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010).
• Maj, Ewa. Dziennikarki prasy dla kobiet w Polsce 1918–1939. Portret zbiorowy na podstawie publicystycznego samoopisu, (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2020).
• Maj, Ewa. „«Feminizm narodowy», czyli o kobietach w Narodowej Demokracji,” w: Maria Marczewska-Rytko, Dorota Maj, Marcin Pomarański (red.), Feminizm, (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2015), 217–229.
• Maj, Ewa. „Wzorzec kobiety w prasie dla katoliczek w Polsce międzywojennej: przypadek periodyku «Kuźniczanka» (1931–1936)”,
• Michalska, Iwonna. „Rodzinne obowiązki kobiety w świetle katolickiego periodyku «Gazeta dla Kobiet» z lat 1918–1938”, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, nr 1, 2020, 27–41.
• Radomski, Grzegorz. „Feminizm jest nam obcy. Kwestia kobieca w publicystyce Narodowej Demokracji w okresie międzywojennym”, w: Tomasz Sikorski, Adam Wątor (red.), Narodowa Demokracja XIX–XXI wiek (Koncepcje – ludzie – działalność), (Szczecin: Zapol, 2008), 176–187.
• Wodniak, Katarzyna. „Moja Przyjaciółka” 1934–1939. Przebój prasowy żnińskich Zakładów Wydawniczych Alfreda Krzyckiego, (Żnin: Wydawnictwo Dominika Księskiego Wulkan, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2020).
• Żukiewicz, Przemysław (red.). „Podkreślić żądania kobiet”. Przemówienia posłanek na posiedzeniach plenarnych Sejmu Ustawodawczego (1919–1922). Teksty źródłowe, (Wrocław: Instytut Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2021).

Identifiers

DOI

10.15290/cnisk.2022.01.12.04

Biblioteka Nauki

2120100