Emigrantka – intelektualistka: przypadek Aurelii Wyleżyńskiej. Wstęp do badań

• Authors: Beata Walęciuk-Dejneka

Title variants

EN

An Emigrant-Intellectual: The Case of Aurelia Wyleżyńska. Introduction

Abstracts

EN

The article is a literary (preliminary) attempt to look at the modest literary output of Aurelia Wyleżyńska, a writer and publicist, practically unknown and forgotten. It is also an attempt to discuss her female perspective on the world. The heroines of Wyleżyńska’s novel are strong, independent, courageous, lonely women who want happiness, love, and sometimes a partner. Seemingly weak and submissive, in fact resourceful, progressive, rising above the average, they do not give in to the pressure of the environment and from the most difficult experiences they can draw the knowledge necessary for further development, becoming advocates of change themselves. Wyleżyńska was then an emancipator in the best sense of the word, and at the same time managed to maintain a childlike sensitivity in observing the world.

PL

Artykuł jest literaturoznawczą (wstępną) próbą spojrzenia na skromny dorobek powieściowy Aurelii Wyleżyńskiej, pisarki i publicystki, praktycznie nieznanej i zapomnianej, oraz jej (żeńską) perspektywę patrzenia na świat. Bohaterki powieści to kobiety silne, samodzielne, odważne, niezależne, a przy tym samotne, pragnące szczęścia, miłości, niekiedy partnera. Pozornie słabe i uległe, w rzeczywistości zaradne, postępowe, wyrastające ponad przeciętność, które nie poddają się presji otoczenia i z najtrudniejszych doświadczeń potrafią czerpać wiedzę konieczną do dalszego rozwoju, same stając się orędowniczkami zmian. Wyleżyńska była ówczesną emancypantką w najlepszym znaczeniu tego słowa, a przy tym zdołała zachować dziecięcą wrażliwość obserwacji świata.

Keywords

PL

emancypacja; Aurelia Wyleżyńska; powieść polska; początek XX w.

EN

emancipation; Aurelia Wyleżyńska; Polish novel; early 20th century

• Publisher: Wydawnictwo HUMANICA
• Journal: Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
• Year: 2023
• Issue: 2(15)
• Pages: 35-46

Dates

published

2023

Contributors

author

Beata Walęciuk-Dejneka

• Uniwersytet w Siedlcach

• https://orcid.org/0000000260345129

References

• Źródła
• Aurelia Wyleżyńska, Czarodziejskie miasto, (Warszawa: s.n., 1928).
• Aurelia Wyleżyńska, Księga udręki. Powieść, (Warszawa: Gebethner i Wolff, 1926).
• Aurelia Wyleżyńska, Niespodzianki, (Lwów: Lektor, 1924).
• Aurelia Wyleżyńska, U złotych wrót. Powieść, (Lwów: H. Altenberg, 1942)
• Opracowania
• Bobrowska, Ewa. „Emancypantki? Artystki polskie w Paryżu na przełomie XIX i XX wieku”, Archiwum Emigracji. Studia ‒ szkice – dokumenty, z. 1‒2, 2012, 11‒27.
• Chlebowska, Agnieszka. „Stare panny”, wdowy i rozwiedzione: samotne szlachcianki w Prusach w latach 1815‒1914 na przykładzie prowincji Pomorze, (Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2012).
• Gąsiorowski, Wacław. „Emigracja intelektualna”, Tygodnik Ilustrowany, nr 16, 1913, 306.
• Gąsiorowski, Wacław. „Emigracja intelektualna”, Tygodnik Ilustrowany, nr 17, 1913, 325.
• Glinka, Xawery. Paryż mojej młodości, (Bejrut‒Londyn, nakł. Drukarni Polskiej, 1950).
• Kuklo, Cezary. Kobieta samotna w społeczeństwie miejskim u schyłku Rzeczpospolitej szlacheckiej: studium demograficzno-społeczne, (Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 1998).
• Łozińscy, Maja i Jan. Dwudziestolecie kobiet. Portrety, (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2021).
• Nieszczerzewska, Małgorzata. „Doświadczenie ruchu. Kobiety i nowoczesne miasto”, w: Ryszard Nycz, Anna Zeidler-Janiszewska (red.), Nowoczesność jako doświadczenie, (Kraków: Universitas, 2006), 411‒422
• Paprocki, Bartosz. Herby rycerstwa polskiego, (Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej, 1858).
• Pawlak, Grażyna. „Aurelia (Aura) Wyleżyńska – zapomniana pisarka i publicystka”, Pamiętnik Literacki, z. 1, (105), 2014, 157‒170.
• Perrot, Michelle. Moja historia kobiet, tłum. Marta Szafrańska-Brandt, (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 2009).
• Sivert, Tadeusz. Polacy w Paryżu. Z dziejów życia kulturalnego w Paryżu na przełomie XIX/XX wieku, (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980).
• Śladkowski, Wiesław. Emigracja polska we Francji 1871-1918, (Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1980).
• Walęciuk-Dejneka, Beata. „Kobieca emigracja intelektualna: «Czarodziejskie miasto» Aurelii Wyleżyńskiej”, Archiwum Emigracji. Studia – Szkice – Dokumenty, nr 29, 2022, 285‒293
• Walęciuk-Dejneka, Beata. „Kobiece bycie w mieście: Paryż. Rozważania na podstawie «Dziennika» Marii Baszkircew”, Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX-XX wieku, t. XX, 2018, 157‒167.
• Walęciuk-Dejneka, Beata. „Kobiece doświadczanie drogi: «ja» w podróży. Rozważania na podstawie «Wspomnień» Anny Dostojewskiej”, Prace Literaturoznawcze, nr 4, 2016, 99‒113
• Walęciuk-Dejneka, Beata. „«Kobiety inspirują kobiety»: Paryż w kobiecej wyobraźni turystycznej”, w: Joanna Frużyńska (red.), Kobieta w oczach kobiet. Kobiece (auto)narracje w perspektywie transkulturowej, (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2019), 295‒303
• Walęciuk-Dejneka, Beata (red.). Modele kobiecej samotności – panny, wdowy, rozwiedzione, (Kraków: Aureus, 2015).
• Wyleżyńska, Aurelia. Kroniki wojenne 1939‒1942, t. 1, 1943‒1944, t. 2, oprac. Grażyna Pawlak, Marcin Urynowicz, (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2022).
• Ziejka, Franciszek, Paryż młodopolski, (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1993).

Identifiers

DOI

10.15290/cnisk.2023.02.15.02

Biblioteka Nauki

28410010