Praca wychowawczo-propagandowa i kształtowanie postaw ochotniczek Pomocniczej Służby Kobiet (1940–1945)

• Authors: Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk

Title variants

EN

Educational and Propaganda Work and Shaping of Attitudes of Female Soldiers of the Women’s Auxiliary Service (1941–1945)

Abstracts

EN

The Women’s Auxiliary Service was established in 1941 after the conclusion of the Sikorski–Mayski agreement. The first women’s military troops were created in 1941 in the Polish Armed Forces in the Soviet Union. Women served as nurses, doctors, liaison officers and they worked in common-room and military departments. Many female soldiers organized educational activities for soldiers and participated in shaping their attitudes. At the beginning, military authorities did not conduct the propaganda work for women who were serving in the Women’s Auxiliary Service. The Welfare and Education Department in the Main Inspectorate of WAS was established in January 1943 The most important goal of this institution was to organize the propaganda work for female soldiers, who also continued to organize educational activities for soldiers.

PL

Pomocnicza Służba Kobiet powstała w 1941 r. po zawarciu układu Sikorski–Majski i utworzeniu PSZ w Związku Radzieckim. Pierwsze pododdziały kobiece powstały w Buzułuku, w Punkcie Zbornym PSK i były one przydzielane do tworzonych wówczas 5. i 6. Dywizji Piechoty. Pierwszy rozkaz organizacyjny został ogłoszony w styczniu 1942 r., a kolejne w czerwcu i grudniu 1942 r. oraz w lipcu 1944 r. Ochotniczki PSK pełniły tylko służbę pomocniczą, na tyłach armii – były lekarkami, pielęgniarkami, sanitariuszkami, łączniczkami, świetliczankami, a także wykonywały zadania administracyjne i gospodarcze. Duża część ochotniczek realizowała zadania wychowawczo-propagandowe, prowadząc świetlice i organizując zajęcia oświatowe dla żołnierzy PSZ. Na początku nie zawsze były możliwości i odpowiednia ilość czasu, aby realizować zadania wychowawcze wśród ochotniczek. Dopiero w styczniu 1943 r., w wyniku rozbudowy PSK powołano Referat Wychowania i Oświaty w Inspektoracie Głównym PSK, do którego zadań należało nie tylko prowadzenie pracy kulturalno-oświatowej wśród żołnierzy PSZ, ale również wychowanie obywatelskie i ideowe ochotniczek PSK. Od tego momentu, w pracy oświatowo-wychowawczej PSK wyodrębniono dwa kierunki. Jeden z nich dotyczył wychowania i kształtowania postaw ochotniczek PSK, a w ramach drugiego kontynuowano działalność oświatowo-wychowawczą wśród żołnierzy.

Keywords

PL

służba wojskowa kobiet; praca wychowawczo-propagandowa; kształtowanie postaw; Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie; Pomocnicza Służba Kobiet

EN

female soldiers; women’s military service; propaganda work; Women’s Auxiliary Service; Polish Armed Forces in the West

• Publisher: Wydawnictwo HUMANICA
• Journal: Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
• Year: 2023
• Issue: 2(15)
• Pages: 71-88

Dates

published

2023

Contributors

author

Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk

• Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie

• https://orcid.org/0000000296363185

References

• Archiwalia
• Instytut i Muzeum im. gen. Władysława Sikorskiego w Londynie: Zespół Sztabu NW (1939–1948).
• Zespół Ministerstwa Spraw Wojskowych (1939–1948).
• Literatura
• Bobińska, Anna. Pomocnicza Wojskowa Służba Kobiet 2 KP (1941– 1945), (Warszawa: Wydawnictwo Krupski i S-ka, 1999).
• Car, Edward M. Kobiety w szeregach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (1940–1948), (Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 1995).
• Car, Edward M. Pomocnicza Wojskowa Służba Kobiet w Polskich Siłach Zbrojnych poza krajem w II wojnie światowej, [w:] E. Zawacka (red.), Służba Polek na frontach II wojny światowej, (Toruń: Wydawnictwo Fundacji generał Zawackiej, 1998), 353–367.
• Drapikowska, Barbara. „Kobiety w polskiej armii – ujęcie historyczne”, Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych, nr 1(1), 2016, 45–65.
• Kierski, Andrzej Krzysztof. „Pierwszy rozkaz organizacyjny Pomocniczej Służby Kobiet wydany w Buzułuku 6 I 1942 r. przez gen. Władysława Andersa”, Meritum, nr 5, 2013, 167–176.
• Kobiety w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie w latach 1941– 1945 Katalog wystawy, (Łódź: Muzeum Tradycji Niepodległościowych, 2012).
• Laskowski, Piotr. Pomocnicza Lotnicza Służba Kobiet 1943–2004. The Polish Section of the WAAF, (Poznań–Nottingham–Londyn: nakł. Pomocniczej Lotniczej Służby Kobiet, 2004).
• Maćkowska, Maria. Pomocnicza Służba Kobiet w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie w okresie II wojny światowej, (Londyn: Veritas, 1990).
• Marcinkiewicz-Kaczmarczyk, Anna. “From Buzuluk to London: The Combat Trail and Everyday Service of Women Auxiliaries in the Polish Army (1941–1945)”, International Journal of Military History and Historiography, nr 39, 2019, 263–287.
• Marcinkiewicz-Kaczmarczyk, Anna. „Pomocnicza Służba Kobiet - aktualny stan badań i charakterystyka archiwaliów”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Badania historii kobiet polskich na tle porównawczym. Kierunki, problematyka, perspektywy, (Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2021).
• Markert, Eliza Anna. Polsce wierna. Władysława Piechowska 1900–1987 – żołnierz i twórczyni kobiecych organizacji wojskowych, (Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2003).
• Stopień, Mara. „Meteorologia w Pomocniczej Lotniczej Służbie Kobiet”, w: Elżbieta Zawacka (red.), Służba Polek na frontach II wojny światowej, cz. 2, (Toruń: Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, 1998), 385–387.
• Wojtowicz Krystyna, „Służba Polek w wojsku w Wielkiej Brytanii”, w: Elżbieta Zawacka (red.), Służba Polek na frontach II wojny światowej, cz. 2, (Toruń: Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, 1998), 367–384

Identifiers

DOI

10.15290/cnisk.2023.02.15.04

Biblioteka Nauki

28410036