Mokrzeccy na Podlasiu w drugiej połowie XVII i na początku XVIII wieku. Studium historyczno-genealogiczne

• Authors: Emil Kalinowski

Title variants

EN

The Mokrzecki family in Podlasie in the second half of the 17th and the beginning of the 18th century. Historical and genealogical study

Abstracts

EN

The article continues the subject published in the last issue of the journal “Studia Podlaskie”. This study describes the family’s history from the second half of the 17th century to the beginning of the 18th century. The peak of its importance was connected with the activity of the cousins: the cup-bearer of the Bielsk Land, Krzysztof Stanisław (the son of Apollon) and the swordbearer of this land, Stanisław Jan (the son of Archilles). They owed their success to ties with the Branicki family, who after the death of Bogusław Radziwiłł became hegemons in the northern Podlasie.

PL

Artykuł kontynuuje tematykę poruszoną w studium opublikowanym na łamach „Studiów Podlaskich” w poprzednim roczniku pisma. W tej części opracowania ukazane zostały losy rodziny od drugiej połowy XVII do początku XVIII w. Apogeum jej znaczenia wyznaczał okres aktywności stryjecznych braci: cześnika ziemi bielskiej Krzysztofa Stanisława, syna Apollona oraz miecznika tejże ziemi Stanisława Jana, syna Archillesa. Swoje powodzenie zawdzięczali oni związkom z Branickimi, po śmierci Bogusława Radziwiłła hegemonami na północnym Podlasiu.

Keywords

PL

Mokrzeccy; Podlasie; ziemia bielska; szlachta podlaska; genealogia

EN

Podlasie; Podlasie nobility; genealogy; Mokrzecki family; Bielsk land

• Publisher: Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Studia Podlaskie
• Year: 2022
• Volume: 30
• Pages: 47-70

Dates

published

2022

Contributors

author

Emil Kalinowski

• Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów

• https://orcid.org/0000000347266458

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Roskie, Korespondencja, nr 36/200.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Skarbu Koronnego, dz. I, nr 47, 70, dz. IV, nr 41; dz. 85, nr 63.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Kapicjana, nr 8, 20.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Księgi grodzkie brańskie, nr 51, 52.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Metryka Koronna, nr 89; dz. XVIII (Lustracje), nr 64; Księgi Sądu.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Referendarskiego, nr 44; Sigillata, nr 11.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Metryka Litewska (Transkrypcje), nr 217.
• Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór Zygmunta Glogera, nr 11, 15–17, 19, 608, 623, 909.
• Archiwum Państwowe w Rzeszowie, Archiwum rodzin właścicieli majątku czudeckiego, seria 8, nr 27.
• Central’nij deržavnij ìstoričnij arhìv Ukraїni, m. Kiїv, f. 966, op. 1, nr 111.
• Central’nij deržavnij ìstoričnij arhìv Ukraїni, m. L’vìv, f. 812, op. 1, nr 16.
• Muzeum Narodowe w Krakowie, Biblioteka XX. Czartoryskich, nr 1099.
• Nacyânalny gìstaryčny arhìǔ Belarusì, g. Mìnsk, f. 1708, op. 1, nr 36, 38, 42, 43, 45, 52, 54, 55, 64, 67, 144, 148, 153, 158, 163, 167, 168, 172, 177, 188, 192, 193, 196.
• Nacyânalny gìstaryčny arhìǔ Belarusì, g. Mìnsk, f. 1744, op. 1, nr 22.
• Nacyânalny gìstaryčny arhìǔ Belarusì, g. Mìnsk, f. 1789, op. 1, nr 4.
• Dramat staropolski od początków do powstania sceny narodowej. Bibliografia, t. 2: Programy drukiem wydane do r. 1765, cz. 1: Programy teatru jezuickiego (1976), oprac. W. Korotaj, J. Szwedowska, M. Szymańska, Wrocław.
• Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 1 (1380–1584): užrašymų knyga 1 (1998), oprac. A. Baliulis, R. Firkovičius, Vilnius.
• Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 224 (1528–1547): 6-ojı teismų bylų knyga (kopija - XVI a. pabaiga) (1995), red. A. Bumblauskas i in., oprac. S. Lazutka, I. Valikonytė, Vilnius.
• Volumina legum, t. 5 (1860), wyd. J. Ohryzko, Petersburg.
• Boniecki A., Herbarz polski, cz. 1, t. 3. (1900), cz. 1, t. 6. (1903), Warszawa.
• Chłapowski K. (2017), Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 (materiały źródłowe), Warszawa–Bellerive-sur-Allier.
• Chmaj L. (1921), Andrzej Wiszowaty jako działacz i myśliciel religijny, cz. 1: Człowiek i życie, „Reformacja w Polsce” nr 3, s. 189–207.
• Dąbrowski J. (2000), Senat koronny wobec abdykacji Jana Kazimierza, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, nr 127, s. 39–58.
• Dzieduszycki M. (1875), Starostowie ruscy i lwowscy, „Przewodnik Naukowy i Literacki. Dodatek do »Gazety Lwowskiej«” nr 5, s. 428–445.
• Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III (1910), zest. J. Dunin-Borkowski, M. Dunin-Wąsowicz, Lwów („Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie”, t. 1, R. 1908/9).
• Elektorów poczet, którzy niegdyś głosowali na elektów Jana Kazimierz r. 1648, Jana III r. 1674, Augusta II r. 1697 i Stanisława Augusta r. 1764, najjaśniejszych królów polskich, wielkich książąt litewskich, itd., itd., itd. (1845), wyd. O. Pietruski, Lwów.
• Gloger Z. (t. 1. – 1900, t. 2. – 1901, t. 3. – 1902, t. 4. – 1903), Encyklopedja staropolska ilustrowana, Warszawa.
• Hundert Z. (2019a), Jeszcze o organizacji husarii koronnej na kampanię wiedeńską, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” nr 3, s. 9–24.
• Hundert Z. (2019b), Porucznicy husarii koronnej w kampanii mołdawskiej 1686 roku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” t. 104, s. 61–79.
• Jakubowski J. (1935), Powiat grodzieński w w. XVI. Mapa w skali 1:400 000, w: Prace Komisji Atlasu Historycznego Polski, z. 3, Kraków, s. 99–114.
• Jamiołkowski J.A. (2011), Historia genealogiczna Jamiołkowskich, Białystok.
• Kalinowski E. (2020a), Szlachta ziemi bielskiej wobec bezkrólewi w XVI-XVII wieku, Warszawa.
• Kalinowski E. (2020b), Wacław Jaruzelski – bohater czy zdrajca? Nieoczywista biografia wojskowego i polityka, „Przegląd Historyczny” t. 111, z. 4, s. 827–848.
• Kalinowski E. (2021), Rodzina Mokrzeckich na Podlasiu do połowy XVII wieku. Studium historyczno-genealogiczne, „Studia Podlaskie”, t. 29, s. 45–65.
• Kalinowski E. (2022), Apollo słodko-gorzki, czyli wcale nie ostatni zajazd na Podlasiu. Obrazek obyczajowy z XVII wieku, „Mówią Wieki” nr 1, s. 40–43.
• Kapica I. (1870), Herbarz… (dopełnienie Niesieckiego), wyd. Z. Gloger, Kraków.
• Knutel K. (2008), Proboszczowie parafii Tyczyn, „Głos Tyczyna” nr 5, s. 4.
• Konarski Sz. (1952), Kanoniczki warszawskie: 24 IV 1744–13 VIII 1944, Paryż.
• Kotarski H. (1971), Wojsko polsko-litewskie podczas wojny inflanckiej 1576-1582. Sprawy organizacyjne, cz. 2, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, t. 17, nr 1, s. 51–124.
• Laszuk A. (1993), Dwory urzędników na Podlasiu w II połowie XVII w., „Białostocczyzna” nr 1, s. 11–18.
• Laszuk A. (1998), Zaścianki i królewszczyzny: struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa.
• Lulewicz H. (2006), Uroczystości przeniesienia nabożeństwa z kościoła w Chodorówce do Suchowoli w marcu 1798 r., w: Małe miasta. Religie, red. M. Zemło, Lublin–Supraśl 2006, s. 169–188.
• Maroszek J. (2013), Pięć wieków Ziemi Juchnowieckiej, Juchnowiec Kościelny.
• Maroszek J. (1995), Sobótka, „Czas Miłosierdzia” nr 8 (59), s. 6.
• Mienicki R. (1937), Stanisław Dowojno wojewoda połocki, „Ateneum Wileńskie”, s. 404–481.
• Niesiecki K. (1839, 1841), Herbarz polski, t. 3, 4, 6, wyd. J. N. Bobrowicz, Lipsk.
• Niewiadomski M. (2018), Od lokacji miasta do upadku Rzeczypospolitej (1373–1795), w: Dzieje powiatu ostrołęckiego, red. J. Gołota, J. Kijowski, J. Mironczuk, Ostrołęka, s. 67–152.
• Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z. (2000), Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, t. 1, Wrocław.
• Przyboś A. (1959–1960), Gosiewski Maciej Korwin (zm. ok. 1683), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław–Warszawa, s. 343.
• Siatkowski J. (1996), Dialektalne slawizmy niemieckie z sufiksem „–usch” w nazwach osobowych, „Prace Filologiczne”, t. 41, s. 101–110.
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1880, 1893, 1895), red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. 1, 12-14, Warszawa.
• Sondel J. (2006), Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków.
• Szczerba J. M. (1990), Jurydyki i libertacje królewskich miast podlaskich do połowy XVII wieku, „Studia Podlaskie”, t. 1, s. 13–46.
• Święcki T. (1859), Historyczne pamiątki znamienitych rodzin i osób dawnej Polski, t. 2, przejrzał, objaśnił i uzupełnił przypisami J. Bartoszewicz, Warszawa.
• Uruski S. (1905, 1916), Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, współudz. A. A. Kosiński, uzup. A. Włodarski, t. 2, 13, Warszawa.
• Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352-1783 (1938), oprac. K. Maleczyński, Lwów.
• Urzędnicy podlascy XIV–XVIII wieku. Spisy (1994), oprac. E. Dubas-Urwanowicz i in., Kórnik.
• Urzędnicy województw kijowskiego i czernihowskiego w XV-XVIII wieku. Spisy (2002), oprac. E. Janas, W. Kłaczewski, Kórnik.
• Wielądko W. (1794), Heraldyka czyli opisanie familii, y krwi związku szlachty polskiey y W. X. Litt. z ich herbami, t. 2, Warszawa.
• Wijuk-Kojałowicz W. (1897), Herbarz rycerstwa W. Ks. Litewskiego tak zwany Compendium czyli o klejnotach albo herbach, których familie stanu szlacheckiego w prowincjach Wielkiego Księstwa Litewskiego zażywają, Kraków.
• Wilczewski W. F., Maroszek J. (1996), Niewodnica: dzieje kościoła i parafii 1596–1996, Białystok.
• Wiśniewski J. (1965), Dzieje osadnictwa w powiecie suwalskim od XV wieku do połowy XVII wieku, w: Studia i materiały do dziejów Suwalszczyzny, red. J. Antoniewicz, Białystok, s. 51–138.
• Zawadzki J. (2018), Sumariusz dokumentów Krzysztofa Radziwiłła „Pioruna” z 1604 r. jako źródło do dziejów rodziny i Wielkiego Księstwa Litewskiego, „Miscellanea Historico-Archivistica”, t. 25, s. 221–246.
• Bończak-Kucharczyk E., Maroszek J., Sobótka, http://www.ogrodowy.minigo.pl/index.php/article/show/id/202 (dostęp 05.07.2021).
• Bończak-Kucharczyk E., Maroszek J., Widowo, http://www.ogrodowy.minigo.pl/index.php/page/widowo (dostęp 09.07.2021).
• Informacja z przekazania skanów i podpisania porozumienia pomiędzy Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych i Polskim Towarzystwem Historycznym, https://bialystok.ap.gov.pl/a,222,informacja-z-przekazania-skanow-i-podpisania-porozumienia-pomiedzy-naczelna-dyrekcja-archiwow-panstwowych-i-polskim-towarzystwem-historycznym (dostęp 13.06.2022).
• Intercyza zawarta miedzy Krzysztofem Mokrzeckim (cześnikiem bielskim), a Aleksandrą Branicką (marszałkową) dotycząca dóbr Błędowa i Wola Rafałowska, https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/19818299/obiekty/778407 (dostęp 23.03.2022).
• Materiały nieuporządkowane do włączenia do zespołu, https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/3100408 (dostęp 21.03.2022).

Identifiers

DOI

10.15290/sp.2022.30.03

Biblioteka Nauki

31343809