The First Demographic Transition in Galicia as an element of modernization – Rzeszów against the background of the largest cities in Galicia: Lviv and Kraków

• Authors: Sabina Rejman

Title variants

PL

Pierwsze przejście demograficzne w Galicji jako element modernizacji – Rzeszów na tle największych miast Galicji: Lwowa i Krakowa

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy wybranych aspektów modernizacji społeczeństwa galicyjskiego na przykładzie przemian demograficznych Rzeszowa w XIX w. Tematem jest pierwsze przejście demograficzne polegające na zmniejszeniu wartości współczynników urodzeń i zgonów. W przypadku miast mniejszych, jak Rzeszów, bazowanie na XIX-wiecznych danych statystycznych budzi wątpliwości historyków. Ponowna analiza z uwzględnieniem aktualnego stanu badań dostarcza przesłanek do sformułowania wniosku, iż w Rzeszowie na przełomie XIX i XX w. zauważalne były symptomy pierwszego przejścia demograficznego.

EN

The article concerns selected aspects of the modernization of Galician society as illustrated by demographic changes in Rzeszów in the 19th century. The subject of the study is the first demographic transition consisting in the reduction of the value of the birth and death rates. In the case of smaller cities, such as Rzeszów, the use of nineteenth-century statistical data raises doubts among historians. The re-analysis, taking into account the current state of research, provides the premises for the conclusion that in Rzeszów at the turn of the 19th and 20th centuries the symptoms of the first demographic transition were noticeable.

Keywords

EN

demography; Galicia; the first demographic transition; Rzeszów; modernization

PL

Galicja; pierwsze przejście demograficzne; Rzeszów; modernizacja; demografia

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Galicja. Studia i materiały
• Year: 2021
• Issue: 7
• Pages: 327-342

Dates

published

2021

Contributors

author

Sabina Rejman

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000248636943

References

• Archiwum Państwowe w Rzeszowie, zespół nr 1132 Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Rzeszowie: sygn. 1 Księga zgonów – Ruska Wieś, parafia Rzeszów; sygn. 11 Księga zgonów parafia rzymskokatolicka Rzeszów; sygn. 13 Księga zgonów Parafia Rzymskokatolicka Rzeszów oraz Pobitno, Staroniwa, Wilkowyja, Załęże, Zwieńczyca.
• Broński K., Galicja w dobie autonomii wobec wyzwań nowoczesności [w:] Między zacofaniem a modernizacją. Społeczno-gospodarcze problemy ziem polskich na przestrzeni wieków, red. E. Kościk, T. Głowiński, Wrocław 2009, s. 395–412.
• Chwalba A., Czy Galicji sukces był pisany? Cywilizacja przemysłowa 1880–1914 [w:] Kraków i Galicja wobec przemian cywilizacyjnych (1866–1914). Studia i szkice, red. K. Fiołek, M. Stala, Kraków 2011, s. 25–29.
• Dybiec J., Galicja na drodze do wielkiej przemiany [w:] Kraków i Galicja wobec przemian cywilizacyjnych (1866–1914). Studia i szkice, red. K. Fiołek, M. Stala, Kraków 2011, s. 31–42.
• Dybiec J., Nauka a modernizacja społeczna w Galicji w epoce autonomii [w:] Galicja i jej dziedzictwo, t. 20: Historia wychowania, misja i edukacja, red. K. Szmyd, J. Dybiec, Rzeszów 2008, s. 58–65.
• Franaszek P., Między nowoczesnością a zacofaniem. Rola przemysłu naftowego w modernizacji gospodarki i społeczeństwa Galicji na przełomie XIX i XX wieku [w:] Między zacofaniem a modernizacją. Społeczno-gospodarcze problemy ziem polskich na przestrzeni wieków, red. E. Kościk, T. Głowiński, Wrocław 2009, s. 413–428.
• Gołębiewski Ł., Robert Malthus – pierwszy demograf [w:] T.R. Malthus, Prawo ludności, Warszawa 2007, s. 7–10.
• Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009.
• Maksimowicz A., Pułaska-Turyna B., Rószkiewicz M., Rodowód i ewolucja teorii przejścia demograficznego [w:] Teoria przejścia demograficznego, red. M. Okólski, Warszawa 1990, s. 41–68.
• Maksimowicz A., Wzorzec umieralności w kolejnych fazach przejścia [w:] Teoria przejścia demograficznego, red. M. Okólski, Warszawa 1990, s. 118–163.
• Ogórek B., Niezatarte piętno? Wpływ I wojny światowej na ludność miasta Krakowa, Kraków 2018.
• Okólski M., Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Warszawa 2005.
• Rejman S., Zgony i ich uwarunkowania w parafii farnej w Rzeszowie w latach 1876–1911 w kontekście pierwszego przejścia demograficznego, „Przeszłość Demograficzna Polski” 2018, t. 40, s. 245–272.
• Rozwój myśli i instytucji statystycznych na ziemiach polskich: ogólnopolska konferencja naukowa z okazji 75-lecia Głównego Urzędu Statystycznego i 200-lecia statystyki polskiej, KrakówMogilany 24–25 maja 1993 r., oprac. red. S. Jońca, Warszawa 1994.
• Wnęk K., Zyblikiewicz L.A., Callahan E., Ludność nowoczesnego Lwowa w latach 1857–1938, Kraków 2006.
• Zamorski K., Początki przejścia demograficznego w Polsce, „Studia Demograficzne” 1993, 2 (112), s. 15–22.
• Zamorski K., Transformacja demograficzna w Europie Środkowej w XIX wieku, Wewnętrzne podobieństwa i różnice, „Przeszłość Demograficzna Polski” 1994, t. 19, s. 27–45.
• Zamorski K., Transformacja demograficzna w Galicji na tle przemian ludnościowych innych obszarów Europy Środkowej w drugiej połowie XIX i na początku XX w., Kraków 1991.
• Zamorski K., Zasadnicze linie przemian demograficznych Galicji w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku [w:] Galicja i jej dziedzictwo, t. 2: Społeczeństwo i gospodarka, red. J. Chłopecki, H. Madurowicz-Urbańska, Rzeszów 1995, s. 95–110.
• Zamoyski G., Schematyzmy diecezji przemyskiej ob. łac. jako źródło statystyczno-kartograficzne, „Rocznik Przemyski” 2005, t. 41, z. 4 „Historia”, s. 127–142.

Identifiers

DOI

10.15584/galisim.2021.7.17

Biblioteka Nauki

2077247