Koszty systemu gospodarki odpadami komunalnymi w gminach w ujęciu procesowym

• Authors: Mateusz Łajewski

Title variants

Koszty systemu gospodarki odpadami komunalnymi w gminach w ujęciu procesowym

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł ma na celu identyfikację procesów wchodzących w skład gospodarki odpadami komunalnymi w gminach oraz określenie ich kosztochłonności. Badaniom poddano 40 losowo wybranych gmin województwa podlaskiego, które zapewniają reprezentatywność dla tego regionu. Do ich przeprowadzenia wykorzystano następujące metody badawcze: studia literatury przedmiotu, analizę aktów prawa krajowego i miejscowego oraz analizy sprawozdań z wykonania budżetu za 2019 rok. Ponadto do określenia poziomu oddziaływania zmiennych objaśniających, czyli kosztów przypisanych procesom systemu gospodarki odpadami komunalnymi na zmienną objaśnianą, czyli całkowite koszty systemu gospodarki odpadami komunalnymi, wykorzystano metodę regresji wielorakiej.Z przeprowadzonych badań wynika, że system gospodarki odpadami komunalnymi w ujęciu procesowym obejmuje siedem procesów, na które składają się: ustalenie ram prawnych funkcjonowania systemu, wyposażenie w infrastrukturę techniczną, określenie sposobu finansowania usługi, wybór wykonawcy usługi, odbiór i transport odpadów komunalnych, zagospodarowanie odpadów komunalnych, jak również kontrola i monitorowanie systemu. Na podstawie analizy sprawozdań z wykonania budżetu 40 gmin województwa podlaskiego ustalono, że najwyższymi kosztami systemu gospodarki odpadami komunalnymi cechują się gminy miejskie i miasta na prawach powiatu, a najniższymi gminy wiejskie, podczas gdy najwyższy poziom kosztów per capita odnotowano w gminach miejsko-wiejskich.Ponadto zastosowanie analizy regresji wielorakiej pozwoliło ustalić, że procesy 5 i 6 – odbiór i transport odpadów komunalnych, jak również ich zagospodarowanie, są najbardziej kosztochłonne i jednocześnie determinują wysokość całkowitych kosztów systemu gospodarki odpadami komunalnymi.

EN

The aim of this article is to identify the processes involved in the management of municipal waste in communes and to determine their cost-intensity. The research was carried out on 40 randomly selected communes of the Podlaskie voivodeship, which ensure the representativeness for this region. The following research methods were used: studies of the literature on the subject, analysis of national and local legal acts, and analysis of reports on the implementation of the budget for 2019. In addition, the multiple regression method was used to determine the level of influenc of the explanatory variables (costs attributed to the processes of the municipal waste management system) on the explained variable (total costs of the municipal waste management system). The research shows that in a process approach, this system includes seven processes: establishing the legal framework for the system’s operation; providing the technical infrastructure; determining the method of financing the service; selecting the service contractor; collecting and transporting municipal waste; managing municipal waste; as well as controlling and monitoring the system. The analysis of the budget execution reports of 40 communes in the Podlaskie voivodeship shows that the municipal waste management systems generating the highest costs are in municipalities and cities with poviat rights and the lowest in rural communes, while the highest level of costs per capita are in urban-rural communes. Moreover, a multiple regression analysis determined that processes 5 and 6 – collection and transport of municipal waste – as well as its management, are the most cost intensive and also determine the total system costs.

Keywords

PL

gospodarka odpadami komunalnymi; ujęcie procesowe; metoda regresji wielorakiej; gospodarka odpadami komunalnymi; ujęcie procesowe; metoda regresji wielorakiej

EN

municipal waste management system; process approach; multiple regression method

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2021
• Issue: 66
• Pages: 136-154

Dates

published

2021-06-30

Contributors

author

Mateusz Łajewski

• Katedra Ekonomii Politycznej Wydział Ekonomii i Finansów Uniwersytet w Białymstoku

• https://orcid.org/0000-0002-9725-7309

References

• Albin, A. (2018). Gmina w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. DOI: 10.23734/23.18.005.
• Barczak, A. (2013). Model gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce i Niemczech. Analiza porównawcza. Szczecin: Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe ZAPOL Dmochowski.
• Bedyńska, S., Brzezicka, M. (2012). Statystyczny drogowskaz 3. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO.
• Bedyńska, S., Brzezicka, M. (2007). Statystyczny drogowskaz. Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej „Academica”.
• Bitkowska, A. (2013). Zarządzanie procesowe we współczesnych organizacjach. Warszawa: Difin.
• Bitkowska, A. (2016). Implementacja zarządzania procesowego we współczesnych przedsiębiorstwach. Przegląd Organizacji, 9, 4–11. DOI: 10.33141/po.2016.09.01.
• Bitkowska, A. (2019). Od klasycznego do zintegrowanego zarządzania procesowego w organizacjach. Warszawa: Ch. Beck.
• Bojańczyk, M. (2013). Regresja i korelacja na światowych rynkach – w pułapce metod ilościowych. Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula, 38, 74–87.
• Bugdol, M., Jedynak, P. (2012). Współczesne systemy zarządzania. Jakość, bezpieczeństwo, ryzyko. Gliwice: Helion.
• Czaplak, J. (2015). Przekształcenia organizacyjno-prawne oraz własnościowe w polskiej gospodarce komunalnej na tle krajów Europy zachodniej. Studia Ekonomiczne, 209, 54–64.
• Dylewski, M. (2013). Procesy zmian w zarządzaniu gospodarką komunalną w jednostkach samorządu terytorialnego na tle uwarunkowań legislacyjnych. Nauki o Finansach, 4(17), 11–21.
• Flieger, M. (2016). Zarządzanie procesowe w urzędach gmin. Model adaptacji kryteriów dojrzałości procesowej. Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Goleń, M. (2014). Problemy kształtowania przez gminy opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi w świetle nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów SGH, 138, 125–142.
• Goleń, M. (2017). Racjonalizacja gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Górnicki, E. (2014). Wpływ stawki opłaty za zagospodarowanie odpadów komunalnych. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, 138, 143–167.
• Grajewski, P. (2016). Organizacja procesowa. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Greco, G., Allegrini, A., Del Lungo, C., Allegrini, M., Savellini, P.G. (2015). Drivers of solid waste col-lection. Empirical evidence from Italy. Journal of Cleaner Production, 106, 364–371. DOI:10.1016/j.jclepro.2014.07.011.
• Grzymała, Z. (2010). Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw komunalnych i ich wpływ na efektywność. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Grzymała, Z. (2013). Racjonalizacja gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce w świetle zmian ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Warszawa: Oficyna wydawnicza SGH.
• Grzymała, Z., Goleń, M., Hossa, P. (2014). Wytyczne dotyczące ustalenia maksymalnych i minimalnych stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi z analizą kosztów gospodarki odpadami komunalnymi, ponoszonych przez gminę (raport końcowy). Warszawa: Ministerstwo Środowiska.
• Grzymała, Z. (2017). Maksymalne stawki opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W: M. Goleń (red.), Racjonalizacja systemu gospodarki odpadami komunalnymi (s. 119–130). Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Hain-Kotowska, M., Hamrol, A., Hebda, M., Kaler, T., Romanowska, E., Rosińska, K., Springer, N., Szymkiewicz, N., Świerczewska-Opłocka, A. (2020). Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Warszawa: Ochrona Środowiska Grupa Wydawnicza.
• Hammer, M., Champy, J. (1996). Reengineering w przedsiębiorstwie. Warszawa: Neumann Management Institute.
• Johansson, O.M. (2006). The effect of dynamic scheduling and routing in a solid waste management system. Waste Management, 26, 875–885. DOI: 10.1016/j.wasman.2005.09.004.
• Kiełbus, M. (2017). Zamówienia publiczne typu in-house w zakresie odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych. W: M. Goleń (red.), Racjonalizacja systemu gospodarki odpadami komunalnymi (s. 331–361). Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Klatka, J., Kuźniak, M. (2012). Gospodarowanie odpadami komunalnymi: Poradnik dla gmin. Warszawa: Wolters Kluwer business.
• Krukowski, K. (2011). Zarządzanie procesowe w administracji publicznej. Współczesne Zarządzanie, 1, 23–28.
• Kuźma, K., Chojnacki, D., Hartung, W., Maćkowska, K., Szymczak, K., Zdrajkowski, P. (2013). Utrzymanie czystości i porządku w gminach. Komentarz prawny. Warszawa: Dziennik Gazeta Prawna.
• Łajewski, M. (2019). Regulacje prawne i ich wpływ na zarządzanie gospodarką odpadami komunalnymi na przykładzie miasta Białystok. Acta Iuris Stetinensis, 2, 65–79. DOI: 10.18276/ais.2019.26-05.
• Łajewski, M. (2020a). Analiza funkcjonowania modelu outsourcingowego wykorzystywanego w gospodarce odpadami komunalnymi w miastach Unii Metropolii Polskich W: E. Gruszewska (red.), Współczesne problemy ekonomiczne w badaniach młodych naukowców (s. 152–154). Tom IV. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Łajewski, M. (2020b). Wybrane problemy gospodarki odpadami komunalnymi w gminach wiejskich województwa podlaskiego i małopolskiego a rozwój przedsiębiorczości W: M. Kruszyński (red.), Wybrane problemy rozwoju sektora przedsiębiorstw w Polsce (s. 231–252). Łódź: Archaegraph.
• Łajewski, M. (2021). Efektywność świadczenia usług z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi w miastach wojewódzkich Polski. Finanse Komunalne, 2, 49–58.
• Małachowski, K. (2019). Gospodarowanie odpadami komunalnymi w Polsce. Polityka – funkcjonowanie – ewaluacja. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Nosowski, A. (2010). Zarządzanie procesami w instytucjach finansowych. Warszawa: Ch. Beck.
• Nowosielski, S. (2008). Procesy i projekty logistyczne. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
• Raport Prezesa UOKiK. (2020). Badania rynku związane z zagospodarowaniem odpadów komunalnych w instalacjach w latach 2014–2019. Raport Prezesa UOKiK, Warszawa: UOKiK.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. z 2020 r., poz. 1340).
• Satoła, Ł. (2016). Formy organizacyjno-prawne podmiotów wykonujących zadania z zakresu gospodarki komunalnej (na przykładzie województwa małopolskiego). Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Roczniki Naukowe, XVIII(1), 247–253.
• Skrzypek, E., Hofman, M. (2010). Zarządzanie procesami w przedsiębiorstwie. Identyfikowanie, pomiar, usprawnianie. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Sobocha-Stanuch, J.M. (2014). Koncepcja podejścia procesowego w zarządzaniu akademickimi bibliotekami naukowymi. Wstępna identyfikacja procesów na przykładzie biblioteki głównej AGH w Krakowie. Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Zarządzanie, 14, 20–34.
• Szumowski, W. (2009). Zastosowanie podejścia procesowego w urzędach administracji samorządowej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 52, 106–118.
• Tavares, G., Zsigraiova, Z., Semiao, V., Carvalho, M.G. (2009). Optimisation of MSW collection routes for minimum fuel consumption using 3D GIS modelling. Waste Management, 29, 1176–1185. DOI: 10.1016/j.wasman.2008.07.013.
• Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2020 r., poz. 1439).
• Ustawa z 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz.U. z 2021 r., poz. 779).
• Wielawska, I. (2014). Gospodarka odpadami komunalnymi na obszarach wiejskich. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, Oeconomica, 313(76)3, 147–155.
• Wielawska, I., Prus, P. (2014). Problematyka gospodarowania odpadami komunalnymi na obszarach wiejskich na przykładzie województwa pomorskiego. Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Roczniki Naukowe, XVI(6), 522–528.
• Wyrok KIO z dnia 4 stycznia 2013 r., KIO sygn. akt. 2829/12.
• Zębek, E. (2018). Zasady gospodarki odpadami w ujęciu prawnym i środowiskowym. Olsztyn: Kortowski Przegląd Prawniczy Monografie.

Identifiers

DOI

10.15584/nsawg.2021.2.10