Redefinicja idei w polskim systemie ubezpieczeń społecznych

• Authors: Roman Garbiec

Abstracts

EN

The Polish social security system was partially re-defined in 1999, however, the re-definition concerned only retirement and accident insurance at that time (excluding sickness and disability insurance). This re-definition was based, among other things, upon a change in the concept of the system's functioning, from the principle of solidarity to the principle of individual precaution. This change meant, in fact, the privatization of the Polish social security system. Unfortunately, the implementation of the redefinition ideas resulted in a significant decline in the financial effectiveness of the social security system in Poland. This article presents the lack of uniformity of the social security system in Poland and the financial effects of the solutions that are being currently applied. The conclusions presented in the paper indicate the possible directions of corrective actions aimed at unifying the system to make it coherent and financially effective. The research method used for the purposes of the study was an analysis of documents (legal regulations regarding the social security system and financial reports of the Social Insurance Trust Fund (FUS). The research tool used to evaluate the financial efficiency of the existing solutions was the financial efficiency meter of the system, developed for the purposes of the analysis.

PL

Redefinicja polskiego systemu ubezpieczeń społecznych została częściowo dokonana w 1999 roku, ale dotyczyła tylko ubezpieczenia emerytalnego i wypadkowego (bez ubezpieczenia chorobowego i rentowego). Zrealizowano ją między innymi poprzez zmianę idei funkcjonowania systemu zmieniając ideę solidarności w tych ubezpieczeniach na ideę indywidualnej przezorności. Zmiana ta to w istocie prywatyzacja polskich ubezpieczeń społecznych. Niestety, przeprowadzona redefinicja znacznie pogorszyła efektywność finansową systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce. Niniejszy artykuł prezentuje brak jednolitości systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce oraz efekty finansowe stosowanych aktualnie rozwiązań. W przedstawionych wnioskach wskazano możliwe kierunki działań sanacyjnych ukierunkowanych na ujednolicenie systemu, tak by system ten był spójny i efektywny finansowo. Wykorzystaną metodą badawczą była analiza dokumentów (aktów prawnych z zakresu ubezpieczeń społecznych i sprawozdań finansowych Funduszu Ubezpieczeń społecznych (FUS). Narzędziem badawczym zastosowanym do zdiagnozowania efektywności finansowej istniejących rozwiązań był opracowany na potrzeby analizy miernik efektywności finansowej systemu.

Keywords

PL

system ubezpieczeń społecznych; redefinicja systemu; idea solidarności społecznej; idea indywidualnej przezorności; efektywność finansowa systemu

EN

social security system; redefinition of the system; concept of solidarity; concept of individual providence; financial effectiveness of the system

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2021
• Issue: 68
• Pages: 20-36

Dates

published

2021

Contributors

author

Roman Garbiec

• Katedra Ekonomii, Inwestycji i Nieruchomości, Politechnika Częstochowska

• https://orcid.org/0000000198686204

References

• Benio, M. (2006). Niedostrzegalna prywatyzacja systemu ubezpieczeń społecznych. Ze szyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 714, 41–56.
• Bezpieczeństwo dzięki różnorodności. Reforma systemu emerytalno-rentowego w Polsce (1997). Warszawa: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego.
• Drakeford, M. (2000). Privatisation and Social Policy. Harlow: Essex.
• Garbiec, R. (2013). Efektywność finansowa publicznego systemu ubezpieczeń w Polsce po reformie w 1999 roku. Częstochowa: Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej.
• Garbiec, R. (2016). Individual Social Security Account as a Tool of Sustainable Deve lopment of Social Security System in Poland. W: S. Formankova (red.), Trends of Management in the Contemporary Society (s. 102–106). Brno: Mendelova Univerzita v Brne.
• Garbiec, R. (2017a). Nierówności społeczne w polskim systemie ubezpieczeń społecz nych. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 51(3), 293–304. DOI 10.15584/nsawg.2017.3.23.
• Garbiec, R. (2017b). Construction of a Sustainable Social Security System in Poland. W: I. Kosiciarova, Z. Kadekova (red.), Managerial Trends in the Development of Enter prises in Globalization Era (s. 568–574). Nitra: Slovak University of Agriculture in Nitra.
• Garbiec, R. (2018). Finansowanie i obliczanie wysokości świadczeń emerytalnych w pu blicznym systemie ubezpieczeń społecznych w Polsce. Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej, 30, 51–66. DOI: 10.17512/znpcz.2018.2.05.
• Garbiec, R. (2021). Zasiłek macierzyński w zrekonstruowanym ubezpieczeniu chorobowym w Polsce. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zrównoważony rozwój w zarządzaniu i finansach nauka – biznes – samorząd 24.06.2021. Politechnika Częstochowska (publikacja w opracowaniu).
• Grewiński, M. (2011). Transformacja polityki społecznej w Europie – główne kierunki reorganizacji. W: M. Grewiński, B. Więckowska (red.), Przeobrażenia sfery usług w systemie zabezpieczenia społecznego w Polsce. Warszawa: Wyd. Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie.
• Hausner, J. (1998). Reformowanie systemu emerytalnego według programu „Bezpieczeństwo dzięki różnorodności”. W: S. Golinowska, J. Hausner (red.), Ekonomia polityczna reformy emerytalnej (s. 27–52). Warszawa: Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych.
• Kalina-Prasznic, U. (2019). Social solidarity in pension insurance. Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i Praktyka, 2, 17–28.
• Klimas, M. (2013). Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Warszawa: Wyd. Wolters Kluwer Polska.
• Kotlikoff, J. L. (1996). Privatization of Social Security: How It Works and Why It Mat ters. The University of Chicago Press Journal Tax Policy and the Economy, 10, 1–32. DOI:10.1086/tpe.10.20061835.
• Lach, D. E. (2013). O solidarności społecznej w ubezpieczeniu zdrowotnym. Pobrane z: https://prawo.amu.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0011/176168/drhab.Lach.pdf (2018.07.31).
• Moore, K. L. (1998). Privatization of Social Security: Misguided Reform. Temple Law Review, 71(1), 131–169.
• Prizzia, R. (2001). Privatization and social responsibility: A critical evaluation of econo mic performance. International Journal of Social Management, 14(6), 450–464. DOI: 10.1108/EUM0000000005964.
• Prognozy wpływów i wydatków FUS na lata 2021–2025 (2020). Warszawa: ZUS. Przybyłowicz, A. (2019). Solidarity in sickness insurance: selected issues. Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i Praktyka, 2, 47–68.
• Roczniki Statystyczne GUS (lata 1990–2001). Warszawa: GUS.
• Roczniki Statystyczne ZUS. Pobrane z: https://www.zus.pl/baza-wiedzy/statystyka/rocz nik-statystyczny-ubezpieczen-spolecznych (2021.08.15).
• Rutecka, J., Więckowska, B. (2015). Rynkowa polityka społeczna. W: M. Grewiński, A. Karwacki (red.), Innowacyjna polityka społeczna (s. 132–146). Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Janusza Korczaka w Warszawie.
• Rymsza, M. (2005). Solidaryzm w ubezpieczeniach społecznych. W: T. Szumlicz (red.), Społeczne aspekty ubezpieczenia (s. 46–52). Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Sanetra, W. (2014). Aksjologiczne podstawy prawa ubezpieczeń społecznych. W: K. Frieske, E. Przychodaj (red.), Ubezpieczenia społeczne w procesie zmian. 80 lat Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (s. 27–42). Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
• Szpor, G. (red.). (2003). System ubezpieczeń społecznych – zagadnienia podstawowe. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
• Szumlicz, T. (2006). Ubezpieczenie społeczne. Teoria dla praktyki. Bydgoszcz, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Brandta.
• Szubert, W. (1987). Ubezpieczenia społeczne. Zarys systemu. Warszawa: PWN.
• Ślebzak, K. (2011). Zasada solidarności w społecznym ubezpieczeniu emerytalnym. W: Z. Kubot, T. Kuczyński (red.), Z zagadnień prawa pracy i prawa socjalnego. Księga Jubileuszowa Profesora Herberta Szurgacza (s. 538–551). Warszawa: Difin.
• Ważniejsze informacje z zakresu ubezpieczeń społecznych (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych) z lat 1991–2020. Pobrane z: https://www.zus.pl/baza-wiedzy/statystyka/wazniejsze-informacje-z-zakresu-ubezpieczen-spolecznych-fundusz-ubezpieczen-spolecznych (2021.08.15).

Identifiers

DOI

10.15584/nsawg.2021.4.2

Biblioteka Nauki

1996320