Zróżnicowanie rozwoju miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich w Polsce

• Authors: Anna Busłowska

Title variants

EN

Differentiation in the level of development of functional urban areas of voivodeship centres in Poland

Abstracts

EN

More than half of the world’s population lives in cities. Also, in Poland, urbanisation processes are still progressing. Moreover, the impact of an urban zone itself does not end with administrative boundaries. There are a number of functional connections between a given urban centre and its surroundings. Thus, functional urban areas begin to play a more important role in development policy. In particular, this aspect has gained importance in the face of the introduction, in 2014, of new territorial instruments of the EU cohesion policy, such as Integrated Territorial Investments (ITI). The introduction of ITI was associated with formalising the operation of functional urban areas in Poland (FUA), mainly in the area of voivodeship centres. After a few years of their functioning, it is worth taking a closer look at their diversity. The aim of the study is, therefore, to determine the differentiation in the level of development of functional areas of voivodeship capital cities in Poland and their classification. The research was carried out with the use of the TOPSIS method on the basis of available, selected data from the Central Statistical Office. As a result of the research, FUAs were assigned to various classes of the level of socio-economic development and ranked in terms of the value of the synthetic indicator of socio-economic development that was constructed under the TOPSIS method. As a result of the study, it was found that, in general, studied units are characterised by rather small differentiation in the level of development; however, there are quite large discrepancies in the level of the synthetic indicator of socio-economic development between FUAs with the highest and the lowest value of this indicator.

PL

W miastach żyje ponad połowa ludzkości. Również w Polsce procesy urbanizacyjne wciąż postępują. Ponadto samo oddziaływanie strefy miejskiej nie kończy się wraz z granicami administracyjnymi. Występuje szereg powiązań funkcjonalnych między danym ośrodkiem miejskim a jego otoczeniem. Zatem miejskie obszary funkcjonalne zaczynają odgrywać bardziej istotną rolę w polityce rozwoju. W szczególności aspekt ten nabrał znaczenia w obliczu wprowadzenia od 2014 roku nowych instrumentów terytorialnych polityki spójności UE, jak zintegrowane inwestycje terytorialne (ZIT). Z wprowadzeniem ZIT wiązały się sformalizowanie działania miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce, głównie w zakresie ośrodków wojewódzkich. Po kilku latach ich funkcjonowania można przyjrzeć się poziomowi zróżnicowania ich rozwoju. Celem badania jest zatem określenie zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów funkcjonalnych miast wojewódzkich Polski oraz ich klasyfikacja. Badania przeprowadzono z wykorzystaniem metody TOPSIS na podstawie dostępnych, wybranych danych GUS. W wyniku badań przyporządkowano MOF OW do różnych klas poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego oraz dokonano ich uszeregowania pod względem wartości syntetycznego wskaźnika rozwoju społeczno-gospodarczego. W wyniku badania stwierdzono, że ogólnie badane jednostki charakteryzują się raczej małym zróżnicowaniem poziomu rozwoju, występują jednak duże rozbieżności w poziomie syntetycznego miernika rozwoju społeczno-gospodarczego pomiędzy MOF OW o najwyższej i najniższej jego wartości.

Keywords

PL

miejskie obszary funkcjonalne; poziom rozwoju społeczno-gospodarczego

EN

functional urban areas; level of social and economic development

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2022
• Issue: 70
• Pages: 70-85

Dates

published

2022

Contributors

author

Anna Busłowska

• Katedra Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Zakład Rozwoju Lokalnego i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet w Białymstoku

• https://orcid.org/0000000325813801

References

• Barca, F. (2009). An Agenda for a Reformed Cohesion Policy. A place-based approach to meeting European Union challenges and expectations. Independent report prepared at the request of Danuta Hübner Commissioner for Regional Policy. Pobrane z: https://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2009_2014/documents/regi/dv/barca_report_/barca_report_en.pdf (2020.09.12).
• Bąk, A. (2015). Zagadnienie wyboru optymalnej procedury porządkowania liniowego w pakiecie Pllord. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 384, 33–41. DOI: 10.15611/pn.2015.384.03.
• Bąk, A. (2017). Statystyczne metody doboru zmiennych w porządkowaniu liniowym. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 468, 29–37. DOI: 10.15611/pn.2017.468.03.
• Bierzyńska-Sudoł, M. (2018). Zintegrowane inwestycje terytorialne jako czynnik rozwoju regionu kujawsko-pomorskiego. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Organizacja i Zarządzanie, 129, 41–53. DOI: 10.29119/1641-3466.2018.129.3.
• Bożek, J., Szewczyk, J., Jaworska, M. (2021). Zmiany w poziomie rozwoju społecznego województw w latach 2010 i 2019 z zastosowaniem dynamicznego miernika syntetycznego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 65, 109–123. DOI: 10.15584/nsawg.2021.1.6.
• Budner, W.W. (2019). Gospodarka przestrzenna miast i aglomeracji. Poznań: Wydawnic Two UEP.
• Castells-Quintana, D., Royuela, V., Veneri, P. (2019). Inequality and city size: an analysis for OECD functional urban areas. Papers in Regional Science, 99(4), 1045–1065. DOI: 10.1111/pirs.12520.
• Chrzanowska, M., Drejerska, N. (2016). Ocena rozwoju społeczno-gospodarczego gmin województwa mazowieckiego z wykorzystaniem metod analizy wielowymiarowej. Wiadomości Statystyczne, 61(6), 56–69.
• Dijkstra, L., Poelman, H., Veneri, P. (2019). The EU-OECD definition of a functional urban area. OECD Regional Development Working Papers, 11, OECD. Pobrane z: https://www.oecd-ilibrary.org/urban-rural-and-regional-development/the-eu-oecd--definition-of-a-functional-urban-area_d58cb34d-en (2021.08.25).
• Ertman, A. (2020). Wybrane aspekty elastyczności płac i ich rola w lokalizacji bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Gaczek, W.M. (2015). Szanse i zagrożenia rozwoju wielkomiejskich obszarów funkcjonalnych na przykładzie aglomeracji poznańskiej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 39, 11–22. DOI: 10.15611/PN.2015.391.01.
• Gu, C., Wang, Y., Shao, Y., Gu, J. (2015). Research on administrative divisions based on functional areas analysis: A case of shaoxing metropolitan area. Acta Geographica Sinica. 70(8), 1187–1201. DOI: 10.11821/dlxb201508001.
• GUS. Statystyczne Vademecum Samorządowca. Pobrane z: https://stat.gov.pl/statystyka--regionalna/statystyczne-vademecum-samorzadowca/ (2021.08.25).
• Hu,Y., Han, Y. (2019). Identification of Urban Functional Areas Based on POI Data: A Case Study of the Guangzhou Economic and Technological Development Zone. Sustainability, 11(5), 2–15. DOI:10.3390/su11051385.]
• https://obliczeniastatystyczne.pl/wspolczynnik-zmiennosci/ (2021.08.26).
• Kacprzak, D. (2018). Przedziałowa metoda TOPSIS dla grupowego podejmowania decyzji. Optimum. Economic Studies, 4(94), 256–273. DOI: 10.15290/oes.2018.04.94.19.
• Kaczmarek, T. (2017). Miejskie obszary funkcjonalne – problemy integracji zarządzania. Studia KPZK PAN, 174, 157–167. DOI: 10.24425/118528.
• Kaczmarek, T., Kociuba, D. (2017). Models of governance in the urban functional areas: policy lessons from the implementation of integrated territorial investments (ITIs) in Poland. Quaestiones Geographicae, 36(4), 47–64. DOI: 10.1515/quageo-2017-0035.
• Karlsson, C., Olsson, M. (2006). The Identification of functional regions: theory, methods, and applications. The Annals of Regional Science, 40(1), 1–18. DOI: 10.1007/s00168-005-0019-5.
• Kociuba, D. (2015). Miejskie obszary funkcjonalne – wyzwania planistyczne. Studia miejskie, 18, 39–53. DOI: 10.25167/sm.2424.
• Kociuba, D. (2018). Teoria i praktyka wsparcia zrównoważonego rozwoju miejskich ob. Szarów funkcjonalnych w Polsce. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 272, 316–327.
• Krukowska, J., Lackowska, M. (2016). Metropolitalne kolory europeizacji. Instytucjonalizacja współpracy w funkcjonalnych obszarach miejskich w Polsce w świetle nowych instrumentów polityki spójności UE. Studia Regionalne i Lokalne, 1(63),82–107. DOI: 10.7366/1509499516304.
• Kukuła, K. (2000). Metoda unitaryzacji zerowej. Warszawa: PWN.
• Kuźnik, F. (2015). Miejskie obszary funkcjonalne a polityka miejska. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 250, 7–24.
• Łuczak, A., Wysocki, F. (2012). Zastosowanie uogólnionej miary odległości GDM oraz metody TOPSIS do oceny poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa wielkopolskiego, Przegląd Statystyczny, 2(59), 298–311.
• Nowak, A. (2018). Miejsce miejskich obszarów funkcjonalnych w procesie rozwoju regionalnego. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 41, 51–69. DOI: 10.14746/rrpr.2018.41.05.
• Nowakowska, A. (2016). Zintegrowane plany rozwoju – w stronę terytorialno-funkcjonalnego podejścia do rozwoju jednostki terytorialnej. W: A. Nowakowska (red.), Nowoczesne metody i narzędzia zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym (s. 11–37). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: 10.18778/7969-530-0.02.
• Potkański, T., Wanat, L. (2017). Dylematy rozwoju miejskich obszarów funkcjonalnych z perspektywy partnerstw międzysamorządowych. Studia KPZK PAN, 174, 235–245. DOI: 10.24425/118535.
• Roszkowska, E., Filipowicz-Chomko, M. (2020). Measuring sustainable development in the education area using multi-criteria methods: a case study. Central European Journal of Operations Research, 28, 1219–1241. DOI: 10.1007/s10100-019-00641-0.
• Roszkowska, E., Filipowicz-Chomko, M., Wachowicz, T. (2017). Wykorzystanie metody TOPSIS do oceny zróżnicowania rozwoju województw Polski w latach 2010–2014 w kontekście kształtowania się ładu instytucjonalnego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 469, 149–158. DOI: 10.15611/pn.2017.469.15.
• Sýkora, L., Mulicek, O. (2009). The micro-regional nature of functional urban areas (fuas): Lessons from the analysis of the Czech urban and regional system. Urban Research & Practice, 2, 287–307. DOI: 10.1080/17535060903319228.
• Szafranek, E. (2017). Miejskie obszary funkcjonalne a kształtowanie spójności terytorialnej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 467, 113–129. DOI: 10.15611/pn.2017.467.10.
• Szafranek, E. (2018). Variability of the level of development of functional urban areas. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 502, 113–124. DOI: 10.15611/pn.2018.502.11.
• Szafranek, E., Kociuba, D. (2018). Development of urban areas in the conditions of territorial-oriented policy – theoretical assumptions and experience in functional areas of polish cities. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 15(361), 53–75.
• Śleszyński, P. (2013). Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych stolic województw. Przegląd Geograficzny, 85(2), 173–197. DOI: 10.7163/PrzG.2013.2.2.
• Uchwała nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (M.P. z 2012 r., poz. 252).
• Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2006 r., nr 227, poz. 1658 ze zm.).

Identifiers

DOI

10.15584/nsawg.2022.2.5

Biblioteka Nauki

2216854