Odporność modeli biznesu przedsiębiorstw energetycznych w kontekście neutralności klimatycznej

• Authors: Lilla Knop , Joanna Staszewska

Title variants

EN

Resilience of Energy Companies’ Business Models in the Context of Climate Neutrality

Abstracts

EN

The aim of the article is to characterise the business models of energy companies in the context of building and maintaining their resilience, applying climate-neutral objectives within the framework of a sustainable development strategy. The author seeks an answer to the question: to what extent does the pursuit of climate neutrality in the sustainability strategies of energy companies affect the resilience of their business models? The article summarises the results of the research on the resilience of the business models of energy companies applying climate neutrality goals as part of their sustainability strategies. The research used a multiple case study involving five foreign energy companies. They are particularly influenced by global conditions related to climate change. The primary research instrument used in the paper was a model using the concept of the so-called New Innovation Era, emphasising the role of innovation in value creation, business process choice and technical and social architecture. It was supplemented with elements of the Canvas model. The research indicates that it is possible to build and maintain the resilience of business models of energy companies in the context of a change in the structure of electricity generation towards the replacement of coal-based sources with lowor zero-carbon energy sources, climate neutrality, implemented taking into account sustainable development strategies.

PL

Celem artykułu jest charakterystyka modeli biznesu przedsiębiorstw energetycznych w kontekście budowy i zachowania ich odporności, aplikujących cele neutralności klimatycznej w ramach strategii zrównoważonego rozwoju. Starano się odpowiedzieć na pytanie: w jakim zakresie dążenie do neutralności klimatycznej w strategiach zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw energetycznych wpływa na odporność tych przedsiębiorstw? Artykuł podsumowuje wyniki badań dotyczące odporności modeli biznesu przedsiębiorstw energetycznych aplikujących cele neutralności klimatycznej w ramach strategii zrównoważonego rozwoju. W badaniach wykorzystano wielokrotne case study, którym objęto pięć zagranicznych przedsiębiorstw energetycznych szczególnie uzależnionych od uwarunkowań globalnych związanych ze zmianami klimatu. Podstawowym instrumentem badawczym zastosowanym w artykule był model wykorzystujący koncepcję tzw. Nowej Ery Innowacji, podkreślający rolę innowacji w tworzeniu wartości, wyboru procesów biznesowych oraz architektury technicznej i społecznej. Uzupełniony został o elementy modelu Canvas. Badania wskazują, że możliwe jest budowanie i utrzymanie odporności modeli biznesu przedsiębiorstw energetycznych w kontekście neutralności klimatycznej, realizowanej z uwzględnieniem strategii zrównoważonego rozwoju.

Keywords

EN

business model; business model resilience; climate neutrality; sustainability; energy company; energy transition; energy sector

PL

model biznesu; odporność; neutralność klimatyczna; zrównoważony rozwój; przedsiębiorstwo energetyczne; transformacja energetyczna; sektor energii

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Journal: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Year: 2024
• Volume: 68
• Issue: 1
• Pages: 64-78

Dates

published

2024

Contributors

author

Lilla Knop

• Politechnika Śląska

• https://orcid.org/0000000167967695

author

Joanna Staszewska

• Politechnika Śląska

• https://orcid.org/0000000342278935

References

• Abdelkaf, N., Makhotin, S. i Posselt, T. (2013). Business Models Innovations for Electric Mobility – What Can Be Learned from Existing Business Model Patterns? International Journal of Innovation Management, 17(1), 1-41. https://doi.org/10.1142/ S1363919613400033
• Afuah, A. i Tucci, C. L. (2001). Internet Business Models and Strategies. McGraw-Hill Higher Education.
• Amit, R. i Zott, C. (2017). Value Drivers of e-Commerce Business Models. In Creating Valu. In M.A. Hitt, R. Amit, C.E. Lucrier i R.D. Nixon, Winners in the New Business Environment.
• Baldassarre, B., Calabretta, G., Bocken, N. M. P. i Jaskiewicz, T. (2017). Bridging Sustainable Business Model Innovation and User-driven Innovation: A Process for Sustainable Value Proposition Design. Journal of Cleaner Production, 147, 175-186. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.01.081
• Bryant, S., Straker, K. i Wrigley, C. (2018). The Typologies of Power: Energy Utility Business Models in an Increasingly Renewable Sector. Journal of Cleaner Production, 195, 1032-1046. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.05.233
• Brzóska, J. (2014). Innowacje jako czynnik dynamizujący modele biznesu. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. Brzóska, J., Knop, L., Odlanicka-Poczobutt, M. i Zuzek, D. K. (2022). Antecedents of Creating Business Models in the Field of Renewable Energy Based on the Concept of the New Age of Innovation. Energies, 15(15), artykuł 5511. https://doi.org/10.3390/en15155511
• Brzóska, J. i Krannich, M. (2016). Modele biznesu innowacyjnej energetyki. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, (280), 7-20.
• Burger, S. P. i Luke, M. (2017). Business Models for Distributed Energy Resources: A Review and Empirical Analysis. Energy Policy, 109, 230-248. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2017.07.007
• Chesbrough, H. i Rosenbloom, R. (2002). The Role of the Business Model in Capturing Value from Innovation: Evidence from Xerox Corporation’s Technology Spinoff Companies. Industrial and Corporate Change, 11(3), 529-555. https://doi.org/10.1093/icc/11.3.529
• Cutter, S., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E. i Webb, J. (2008) A Place-based Model for Understanding Community Resilience to Natural Disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598-606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
• Davies, I. A. i Chambers, L. (2018). Integrating Hybridity and Business Model Theory in Sustainable Entrepreneurship. Journal of Cleaner Production, 177(4), 378-386. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.12.196
• European Environment Agency. (2021). Strategia EEA-Eionet na lata 2021-2030: Udostępnianie danych i wiedzy, aby osiągnąć europejskie cele w zakresie klimatu i środowiska. European Environment Agency. https://www.eea.europa.eu/pl/articles/strategia-eea-eionet-na-lata
• European Council i Council of the European Union. (2021). Fit for 55. https://www.consilium.europa.eu/en/policies/greendeal/fit-for-55-the-eu-plan-for-a-green-transition/
• Frantzis, L., Graham, S., Katofsky, R. i Sawyer, H. (2008). Photovoltaics Business Models. National Renewable Energy Laboratory, US. https://www.nrel.gov/docs/fy08osti/42304.pdf
• Freudenreich, B., Lüdeke-Freund, F. i Schaltegger, S. A. (2020) Stakeholder Theory Perspective on Business Models: Value Creation for Sustainability. Journal of Business Ethics, 166, 3-18. https://orcid.org/10.1007/s10551-019-04112-z
• Gasbarro, F., Rizzi, F. i Frey, M. (2018). Sustainable Institutional Entrepreneurship in Practice: Insights from SMEs in the CEAN Energy Sector in Tuscany (Italy). International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 24(2), 476-498. https://doi.org/10.1108/IJEBR-11-2015-0259
• Gassmann, O., Frankenberger, K. i Csik, M. (2013). Revolutionizing the Business Model. In O. Gassmann, F. Schweitzer (Eds.), Management of the Fuzzy Front End of Innovation (s. 89-97). Springer.
• Geissdoerfer, M., Bocken, N. M. i Hultink, E. J. (2016). Design Thinking to Enhance the Sustainable Business Modelling Process: A Workshop Based on a Value Mapping Process. Journal of Cleaner Production, 135, 1218-1232. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.07.020
• Giehl, J., Göcke, H., Grosse, B., Kochems, J. i Müller-Kirchenbauer, J. (2020). Survey and Classification of Business Models for the Energy Transformation. Energies, 13(11), artykuł 2981. https://doi.org/10.3390/en13112981
• Hamwi, M. (2019). Understanding and Analysing Business Models in the Context of Energy Transition. Proposition of the DRBMC (Demand Response Business Model Canvas) to Design New Entrepreneur’s Business Model in “Demand Response” Markets. Automatic. Université de Bordeaux.
• Hirscher, A. L., Niinimäki, K. i Joyner Armstrong, C. M. (2018). Social Manufacturing in the Fashion Sector: New Value Creation Through Alternative Design Strategies? Journal of Cleaner Production 172, 4544-4554. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.11.020
• Jabłoński, A. (2013). Modele zrównoważonego biznesu w budowie długoterminowej wartości przedsiębiorstwa z uwzględnieniem ich społecznej odpowiedzialności. Difin.
• Jabłoński, A. (2018). Odporność modeli biznesu przedsiębiorstw w ekonomii cyrkularnej. Prezentacja na seminarium: Zarządzanie Firmą-Ideą – systemy, strategie, modele, zasady, Kraków, 26.10.2018.
• Jabłoński, A. (2019). Sprężystość modeli biznesu przedsiębiorstw – uwarunkowania strategiczne. Przegląd Organizacji, 7(954), 9-16.
• Jabłoński, M. (2014). Projektowanie i dojrzewanie modeli biznesu przedsiębiorstw przez wymagania rynku kapitałowego na przykładzie NewConnect. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, (66), 735-745.
• Jabłoński, M., Timmers, P. i Sarkis, J. (2020). Sustainability in Business Models in the Network Economy. Electronic Markets, 30(4), 675-678. https://doi.org/10.1007/s12525-020-00444-1
• Komisja Europejska (2020). Komunikat Komisji Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Europejskiej „Impuls dla gospodarki neutralnej dla klimatu: strategia UE dotycząca integracji systemu energetycznego” z dn. 8 lipca 2020, COM(2020)299. www.eur-lex.europa.eu [dostęp 07.07.2023].
• Komisja Europejska. (2022). https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/ climate-action-and-green-deal_pl
• Magretta, J. (2002). Why Business Models Matter? Harvard Business Review, 80(5), 86-92.
• Massa, L., Tucci, C. T. i Afuah, A. (2017). A Critical Assessment of Business Model Research. The Academy of Management Annals, 11(1), 73-104. https://doi.org/10.5465/annals.2014.0072
• Matusiak, E. (2013). Modele biznesowe na nowym zintegrowanym rynku energii. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Nogalski, B., Szpitter, A. A. i Brzóska, J. (2107). Modele i strategie biznesu w obszarze dystrybucji energii elektrycznej w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., Wyche, K. F. i Pfefferbaum, R. L. (2008). Community Resilience as a Metaphor, Theory, Set of Capacities, and Strategy for Disaster Readiness. American Journal of Community Psychology, 41, 127-150. https://doi.org/10.1007/s10464-007-9156-6
• Nosratabadi, S., Mosavi, A., Shamshirband, S., Zavadskas, E. K., Rakotonirainy, A. i Wing Chau, K. (2019). Sustainable Business Models: A Review. Sustainability, 11(6), artykuł 1663.
• Oskam, I., Bossink, B. i de Man, A. P. (2018). The Interaction Between Network Ties and Business Modeling: Case Studies of Sustainability-oriented Innovations. Journal of Cleaner Production, 177(6), 555-566. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.12.202
• Osterwalder, A. i Pigneur, Y. (2010). Tworzenie modeli biznesowych. Podręcznik wizjonera. Wydawnictwo Helion. Palzkill-Vorbeck, A. (2014). Business Model Resilience in the Context of Corporate Sustainability Transformation. Wuppertal Institute for Climate, Environment and Energy.
• Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. (PEP2040). (2021). https://www.gov.pl/web/ia/polityka-energetyczna-polski-do-2040-r-pep2040
• Popczyk, J. (2018). Transformacja energetyki (za pomocą reformy ustrojowej rynku energii elektrycznej) do monizmu elektrycznego odnawialnych źródeł energii 2050 – Raport. Energetyka – Społeczeństwo – Polityka, 8(2). https://doi.org/10.4 467/24500704ESP.18.008.11344
• Prahalad, C. K. i Krishnan, M. S. (2008). New Age of Innovation. Mc Graw Hill.
• Radic, M., Haberland, P., Herrmann, P. i Riese, C. (2022). Development of a Business Model Resilience Framework for Managers and Strategic Decision-makers. Schmalenbach Journal of Business Research, 74(4), 575-601. https://doi.org/10.1007/s41471-022-00135-x
• Romanowska, M. i Mierzejewska, W. (red.). (2015). Przedsiębiorstwo odporne na kryzys. Wolters Kluwer.
• Strupeit, L. i Palm, A. (2016). Overcoming Barriers to Renewable Energy Discussion: Business Models for Customer-sited Solar Photovoltaics in Japan, Germany and the United States. Journal of Cleaner Production, 123, 124-136. https://doi. org/10.1016/j.jclepro.2015.06.120
• Stubbs, W. (2017). Characterising B Corps as a Sustainable Business Model: An Exploratory Study of b? Corps in Australia. Journal of Cleaner Production, 144, 299-312. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.12.093
• Täuscher, K. i Abdelkafi, N. (2015). Business Model Robustness: A System Dynamics Approach. Proceedings of the 15th EURAM Conference, Warsaw, 17th-20th June 2015.
• Teece, D. J. (2010). Business Models, Business Strategy and Innovation. Long Range Planning, 43(2-3), 172-194. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2009.07.003
• Tolkamp, J., Huijben, J. C. C. M., Mourik, R. M., Verbong, G. P. J. i Bouwknegt, R. (2018). User-centred Sustainable Business Model Design: The Case of Energy Efficiency Services in the Netherlands. Journal of Cleaner Production, 182, 755-764. http://doi.org/10.1016j.jclepro.2018.02.032
• Walker, B., Holling, C. S., Carpenter, S. R. i Kinzig, A. (2004). Resilience, Adaptability and Transformability in Social-ecological Systems. Ecology and Society, 9(2), artykuł 5. http://www.ecologyandsociety.org/vol9/iss2/art5/
• Yahaya, I. S., Senin, A. B. A., Yusuf, M. M. B., Khatib, S. F. A. i Sabo, A. U. (2020). Review of Literature on Business Models and Innovation. Journal of Advanced Research in Dynamical and Control Systems, 12, 1470-1486. https://doi.org/10.5373/JARDCS/V12SP5/20201907
• Zott, C. i Amit, R. (2007). Business Model Design and the Performance of Entrepreneurial Firms. Organization Science, 18(2), 181-199. https://doi.org/10.1287/orsc.1060.0232
• Zott, C. i Amit, R. (2010). Business Model Design: An Activity System Perspective. Long Range Planning, 43(203), 216-226. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2009.07.004

Identifiers

DOI

10.15611/pn.2024.1.06

Biblioteka Nauki

28766391