Obowiązek powiadomienia o przestępstwie w prawie i praktyce Kościoła

• Authors: Dariusz Borek

Title variants

EN

The obligation of making a delict denunciation in the law and practice of the Church

Abstracts

EN

The present article focuses on the obligation of making a delict denunciation in the law and practice of the Church. The particular attention is paid to finding an answer to the question whether the current Church law still encompasses the obligation to denounce any suspicion of committing a delict and of any disciplinary, liturgical and moral abuse (not only paedophilia). Thus the following issues are mentioned: a denunciation according to the Canon Law Code of 1983, a denunciation according to the latest canon regulations, and a state obligation of denunciation. The analysis suggests that the Church is trying to adapt its regulations to the challenges of the modern world. It is particularly seen in the field of delicts against minors and their equals. The introduction of both state and Church obligation of making a denunciation should be highly evaluated here. However, it must be noticed that there are some shortcomings of the canon obligation as it does not determine any sanctions (criminal or/and administrative) in case of default on the denunciation obligation. It should be clearly stated that denunciation itself should be considered as a sign of conscious co-responsibility for the common good and the ultimate goal, which is salus animarum of each man, the perpetrator included. The introduction of a canon obligation to make a denunciation is only a fulfilment and clarification of the modus procedendi established by Jesus Christ (Mathew 18:15–17). Keywords: delict, penal canon law, penal canon process, penal responsibility, denunciation of the delict, obligation to denounce, canon obligation, liturgical and moral abuse, impediments to marriage, impediments to sacred orders, denunciation in the civil law

PL

Artykuł koncentruje się na obowiązku powiadomienia o przestępstwie w prawie i praktyce Kościoła. W sposób szczególny chodzi o udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczące tego, czy w aktualnym prawie Kościoła nadal istnieje obowiązek powiadamiania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, o nadużyciach dyscyplinarnych, liturgicznych oraz moralnych (nie tylko w zakresie przestępstwa pedofilii). W tym celu poruszane są następujące zagadnienia: doniesienie według kodeksu z 1983 roku; doniesienie według najnowszych przepisów kanonicznych; państwowy obowiązek denuncjacji. Z przeprowadzonej analizy wynika, że Kościół także dzisiaj stara się dostosować swoje przepisy do wyzwań, przed jakimi stawia go współczesny człowiek i świat. W sposób szczególny jest to widoczne w materii przestępstw popełnianych przeciwko osobom małoletnim i tym, które są z nimi zrównane. W tym kontekście należy bardzo pozytywnie ocenić wprowadzenie państwowego i kanonicznego obowiązku denuncjacji. Trzeba jednak zauważyć, że pewnym mankamentem kanonicznego obowiązku denuncjacji jest brak jakiejkolwiek (określonej lub nieokreślonej) sankcji (karnej i/lub administracyjnej) na wypadek ewentualnego niewywiązania się z takiego obowiązku. Nie oznacza to, że Kościół nie posiada narzędzi prawnych pozwalających na pociągnięcie do odpowiedzialności za niewywiązanie się z kanonicznego obowiązku denucjacji, zwłaszcza wtedy, gdy jest to związane z powstaniem jakiejś szkody. Wystarczy w tym miejscu przywołać treść kan. 128, 1389 czy listu apostolskiego papieża Franciszka Come una madre amorelove z 2016 roku. Należy stwierdzić, że sama denuncjacja, a szczególnie jej obowiązek, powinna być spostrzegana jako przejaw świadomej współodpowiedzialności za dobro wspólne i cel ostateczny, jakim jest salus animarum każdego człowieka, nie wyłączając sprawcy naruszeń. Wprowadzenie kanonicznego obowiązku denucjacji jest jedynie wypełnieniem i doprecyzowaniem owego modus procedendi, jaki został podany przez Pana Jezusa (Mt 18, 15–17).

Keywords

PL

prawo karne; przestępstwo; doniesienie o przestępstwie; przeszkody do święceń; przeszkody małżeńskie; przestępstwo solicytacji; Ofiara eucharystyczna; delicta graviora; obowiązek denuncjacji; tajemnica papieska; tajemnica urzędowa

EN

delict; penal canon law; penal canon process; penal responsibility; denunciation of the delict; obligation to denounce; canon obligation; liturgical and moral abuse; impediments to marriage; impediments to sacred orders; denunciation in the civil law

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Annales Canonici
• Year: 2022
• Volume: 18
• Issue: 1
• Pages: 5-48

Dates

published

2022

Contributors

author

Dariusz Borek

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000299754309

References

• Astigueta D.G., L’investigazione previa, w: I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, a cura di A. D’Auria, C. Papale, Città del Vaticano 2014, s. 79–108 (Quaderni di Ius Missionale, 3).
• Barbero P., Tutela della comunione ecclesiale e sanzioni canoniche, Lugano 2011.
• Bączkiewicz F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 3, Opole 1958.
• Borek D., Concursus in delicto. Formy zjawiskowe przestępstwa w kanonicznym prawie karnym (studium prawno-historyczne), Warszawa 2014.
• Borek D., Przestępstwa zastrzeżone dla Kongregacji Nauki Wiary. Normy materialne i proceduralne, Tarnów 2019.
• Chelodi I., Ius poenale, Tridenti 1920.
• Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 25.01.1983, „Acta Apostolicae Sedis” 75 (1983) pars 2, s. 1–317; tekst łacińsko-polski: Kodeks prawa kanonicznego, przekład zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu Polski, Poznań 1984.
• Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus, Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, „Acta Apostolicae Sedis” 9 (1917) pars 2, s. 3–521.
• Congregatio pro Doctrina Fidei, Normae de delictis Congregationi pro Doctrina Fidei reservatis seu Normae de delictis contra fidem necnon de gravioribus delictis, 21.05.2010, „Acta Apostolicae Sedis” 102 (2010), s. 419–434.
• Congregazione per la Dottrina della Fede, Lettera circolare per aiutare le Conferenze Episcopali nel preparare linee guida per il trattamento dei casi di abuso sessuale nei confronti di minori da parte di chierici, 3.05.2011, in: Enchiridion Vaticanum, vol. 27: Documenti ufficiali della Santa Sede (2011), a cura di L. Grasselli, Bologna 2013, s. 256–263.
• De Paolis V., Cito D., Le sanzioni nella Chiesa. Commento al Codice di Diritto Canonico, Libro 6, Città del Vaticano 2000.
• Francesco, Legge n. VIII, Norme complementari in materia penale, 11.07.2013, https://www.vatican.va/resources/resources_protezioneminori-legge297_20190326_it.html (26.03.2019).
• Francesco, Legge n. CCXCVII, Sulla protezione dei minori e delle persone vulnerabili, 26.03.2019, https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2019/03/29/0260/00528.html (29.03.2019).
• Francesco, Lettera apostolica in forma motu proprio, Sulla protezione dei minori e delle persone vulnerabili, 26.03.2019, http://www.vatican.va/content/francesco/it/motu_proprio/documents/papa-francesco-motu-proprio-20190326_latutela-deiminori.html (29.03.2019).
• Francesco, Lettera apostolica motu proprio Come una madre amorevole, 4.06.2016, „Communiationes” 98 (2016), s. 34–36.
• Franciszek, List apostolski motu proprio Vos estis lux mundi, 7.05.2019, https://www.vatican.va/content/francesco/pl/motu_proprio/documents/papa-francesco-motu-proprio-20190507_vos-estis-lux-mundi.html (07.05.2019).
• Konferencja Episkopatu Polski, Uchwała nr 14/384/2019 z dnia 8 października 2019 r. w sprawie nowelizacji Wytycznych dotyczących wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia, „Akta Konferencji Episkopatu Polski” (2019) nr 31, s. 259–261.
• Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Instrukcja Redemptionis Sacramentum o tym, co należy zachowywać, a czego unikać w związku z Najświęt-szą Eucharystią, 19.03.2004, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/kongregacje/kkultu/redemptionis_sacramentum_25032004.html (10.01.2022).
• Myrcha M., Prawo karne. Kara, Warszawa 1960.
• Papale C., Errori procedurali più ricorrenti nei casi di delicta graviora, w: I delicti riservati alla Congragazione per la Dottrina della Fede. Norme, prassi, obiezioni, a cura C. Papale, Città del Vaticano 2014, s. 121–130 (Quaderni di Ius Missionale, 5).
• Papale C., Il processo penale canonico. Commento al Codice di diritto canonico, Libro 7, Parte 4, Città del Vaticano 2012.
• Papale C., Traccia di un caso di delitto contro la morale, w: I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, a cura di A. D’Auria, C. Papale, Roma 2014, s. 181–191 (Quaderni di Ius Missionale, 3).
• Pawluk T., Kanoniczny proces karny, Warszawa 1978.
• Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, t. 4, Olsztyn 2009.
• Schouppe J.P., I procedimenti amministrativi di fronte alle disfunzioni nelle comunità ecclesiali. Profili penali, disciplinary e deontologici, w: Processo penale e tutela dei diritti nell’ordinamento canonico, a cura di D. Cito, Milano 2005, s. 651–666.
• Secretaria Status seu Papalis, Rescriptum ex Audientia, Instructio De secreto pontificio, 4.02.1974, „Acta Apostolicae Sedis” 66 (1974), s. 89–92.
• Secretaria Status, Regolamento generale della Curia Romana, 30.04.1999, „Acta Apostolicae Sedis” 91 (1999), s. 629–699.
• Szafrański W., Święcenia w prawie kanonicznym, „Prawo Kanoniczne” 3 (1960) nr 3–4, s. 63–144.
• Urru A.G., Punire per salvare. Il sistema penale nella Chiesa, Roma 2002.
• Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy o postępo-waniu w sprawach nieletnich oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. poz. 773).
• Vicariato della Città di Vaticano, Linee guida per la protezione dei minori e delle persone vulnerabili, 26.03.2019, http://www.vatican.va/resources/resources_protezioneminori-lineeguida_20190326_it.html (26.03.2019).

Identifiers

DOI

10.15633/ac.18101

Biblioteka Nauki

28762009