Nowa wersja motu proprio „Vos estis lux mundi”. Znaczenie zmian wprowadzonych przez papieża Franciszka w 2023 roku

• Authors: Jan Dohnalik

Title variants

EN

New version of the motu proprio „Vos estis lux mundi”. The significance of the changes introduced by Pope Francis in 2023

Abstracts

EN

This article refers to a renewed version of the motu proprio document Vos estis lux mundi, in English You are the light of the world, promulgated by pope Francis March 25th, 2023. Comparing to the 2019 ad experimentum version, the current document consists of some changes which are the focus of this article. Article 1 contains a new formulation of particular categories of victims of sexual abuse. Apart from the category of minors there have been added two more – “a person who habitually has imperfect use of reason” and “a vulnerable adult”. Regarding pornography there have been also introduced some significant changes aimed at better protection of minors and vulnerable adults. According to art. 2 dioceses “must provide for institutions or offices that are easily accessible to the public for the submission of reports”. Moreover, in this article there is explained controversy regarding jurisdiction. Unless mutually agreed, “it is the responsibility of the Ordinary of the place where the events are said to have occurred”. In art. 3 there is confirmed an obligation to report the delict, except for cases of obtaining the information within the internal forum. According to art. 4 an obligation to keep silent must not be imposed on the person reporting, as well as on an alleged victim and witnesses. A major innovation of the document is that it undertakes the issue of delicts and negligence of a new important group: “lay faithful who are or who were Moderators of international associations of the faithful” (art. 6). Therefore the list of the competent dicasteries has been extended in the art. 7 with the Dicastery for the Laity, the Family and Life. Furthermore, the role of the Dicastery for Institutes of Consecrated Life and Societies of Apostolic Life was underlined by adding the new art. 10. Throughout the document special attention is paid to the legitimate protection of the good name of all persons involved. This may have been the reason for adding a new provision in art. 18: “A copy of the acts is to be kept in the Archive of the competent Pontifical Representative”. The most important change that should be underlined: the new Vos estis lux mundi is now a permanent law that is supposed to be applied in line with other laws of the Church.

PL

Niniejszy artykuł dotyczy nowej wersji listu mu proprio Vos estis lux mundi, ogłoszonej przez papieża Franciszka 25 marca 2023 roku. W porównaniu z wersją ad experimentum z 2019 roku obecny dokument zawiera pewne zmiany, które są przedmiotem niniejszego studium. Artykuł 1 zawiera nowe sformułowanie poszczególnych kategorii osób skrzywdzonych wykorzystaniem seksualnym. Oprócz kategorii małoletniego dodano dwie kolejne: osobę, która ma niepełne używanie rozumu, oraz bezbronnego dorosłego. W odniesieniu do pornografii wprowadzono również kilka istotnych zmian mających na celu lepszą ochronę małoletnich i bezbronnych dorosłych. Zgodnie z art. 2 diecezje „muszą zapewnić instytucje lub biura, które są łatwo dostępne dla każdego w celu składania zawiadomień”. W tym samym artykule rozstrzygnięto kontrowersję dotyczącą jurysdykcji przełożonych kościelnych w tych sprawach. O ile nie zostanie to wzajemnie uzgodnione, „odpowiedzialność ponosi ordynariusz miejsca, w którym miały miejsce zdarzenia”. W art. 3 potwierdzono obowiązek denuncjacji, z wyjątkiem przypadków uzyskania informacji na forum wewnętrznym. Zgodnie z art. 4 obowiązek milczenia nie może być nałożony na osobę zgłaszającą, jak również na osobę, która twierdzi, że jest skrzywdzona i świadków. Istotną nowością dokumentu jest podjęcie kwestii przestępstw i zaniedbań ważnej grupy przełożonych: „wiernych świeckich, którzy są lub byli moderatorami międzynarodowych stowarzyszeń wiernych” (art. 6). Dlatego też lista kompetentnych dykasterii została rozszerzona w art. 7 o Dykasterię ds. Świeckich, Rodziny i Życia. Ponadto podkreślono rolę Dykasterii ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego poprzez dodanie nowego art. 10. W całym dokumencie szczególną uwagę zwraca się na prawną ochronę dobrego imienia wszystkich zaangażowanych osób. Mogło to być powodem dodania nowego przepisu w art. 18: „Kopia akt ma być przechowywana w archiwum kompetentnego przedstawiciela papieskiego”. Najważniejsza zmiana to ta, że nowy Vos estis lux mundi jest teraz stabilnym prawem, które ma być stosowane w harmonii z innymi ustawami Kościoła.

Keywords

PL

kanoniczne prawo karne; Vos estis lux mundi; bezbronna osoba dorosła; obowiązek zgłoszenia; odpowiedzialność przełożonych

EN

Canon penal law; Vos estis lux mundi; vulnerable adult; obligation of report; responsibility of superiors

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Annales Canonici
• Year: 2023
• Volume: 19
• Issue: 2
• Pages: 57-73

Dates

published

2023

Contributors

author

Jan Dohnalik

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000306742921

References

• Astigueta D. G., Lettura di „Vos estis lux mundi”, „Periodica” 108 (2019), s. 471–516.
• Borek D., Obowiązek powiadamiania o przestępstwie w prawie i praktyce Kościoła, „Annales Canonici” 18 (2022) nr 1, s. 5–48.
• Brzemia-Bonarek A., Artykuł 5 motu proprio papieża Franciszka „Vos estis lux mundi” jako przykład dowartościowania sfery metajurydycznej w kanonicznym porządku prawnym, w: Homini et Ecclesiae servientes. Księga pamiątkowa dedykowana ks. prof. Henrykowi Stawniakowi SDB z okazji 70. rocznicy urodzin, red. A. Domaszk, R. Kamiński, Warszawa 2022, s. 197–210.
• Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 25.01.1983, „Acta Apostolicae Sedis” 75 (1983) pars 2, s. 1–324. Tekst polski oraz łaciński z późniejszymi zmianami: Kodeks prawa kanonicznego promulgowany przez papieża Jana Pawła II w dniu 25 stycznia 1983 roku. Stan prawny na dzień 18 maja 2022 r. Zaktualizowany przekład na język polski, zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu Polski, Poznań 2022.
• Comotti G., I delitti contra sextum e l’obbligo di segnalazione nel Motu proprio Vos estis lux mundi, „Ius Ecclesiae” 32 (2020), s. 239–268.
• Congregatio pro Doctrina Fidei, Normae de gravioribus delictis eidem Congregationi reservatis, 11.10.2021, tekst polski: https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20211011_norme-delittiriservati-cfaith_pl.html (15.05.2023).
• Dicastero per i Testi Legislativi, Le sanzioni penali nella Chiesa. Sussidio Applicativo del Libro VI del Codice del Diritto Canonico, 2023.
• Dohnalik J., w rozmowie ze Z. Nosowskim, Mniej bezbronni kanonicznie, „Więź” (2023) nr 2, s. 101–113.
• Dykasteria Nauki Wiary, Vademecum dotyczące wybranych kwestii proceduralnych w zakresie postępowania w przypadkach nadużyć seksualnych popełnianych przez duchownych względem małoletnich, Wer. 2.0, 05.06.2022, https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/ddf/rc_ddf_doc_20220605_vademecum-casi-abuso-2.0_pl.html (15.05.2023).
• Francesco, Lettera apostolica in forma di „motu proprio” Vos estis lux mundi, 25.03.2023, w: https://www.vatican.va/content/francesco/it/motu_proprio/documents/20230325-motu-proprio-vos-estis-lux-mundi-aggiornato.html (15.05.2023); tekst polski: Franciszek, List apostolski „motu proprio” Vos estis lux mundi, https://www.vatican.va/content/francesco/pl/motu_proprio/documents/-motu-proprio-vos-estis-lux-mundi-aggiornato.html (25.05.2023).
• Franciscus PP., Litterae apostolicae motu proprio datae Vos estis lux mundi, 9.05.2019, „Acta Apostolicae Sedis” 111 (2019) nr 6, s. 823–832; tekst polski w: Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020, s. 46–56.
• Franciszek, Konstytucja apostolska Praedicate Evangelium o Kurii Rzymskiej i jej służbie Kościołowi w świecie, 19.03.2022, art. 118, https://www.vatican.va/content/francesco/pl/apost_constitutions/documents/20220319-costituzione-ap-praedicate-evangelium.html (15.05.2023).
• Komisja ekspercka dotycząca działania Pawła M. oraz instytucji Prowincji w jego sprawie, Raport, Warszawa 2021, https://info.dominikanie.pl/2021/09/raport-komisji-ws-o-pawla-m/ (15.05.2023).
• Konferencja Episkopatu Polski, Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciw szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej 18 roku życia, „Akta Konferencji Episkopatu Polski” (2019) nr 31, s. 261–270.
• Majer P., Odpowiedzialność kanoniczno-prawna przełożonych kościelnych w przypadku przestępstw seksualnych duchownych wobec małoletnich, w: Wykorzystywanie seksualne osób małoletnich. Ujęcie interdyscyplinarne, cz. 1, red. M. Cholewa, P. Studnicki, Kraków 2021, s. 295–325.
• Mazurkiewicz D., Postulaty „de lege ferenda” do nowelizacji konstytucji apostolskiej „Vos estis lux mundi”, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 29 (2022), s. 295–310, https://doi.org/10.18276/skk.2022.29-16.
• McGrath A., Vos Estis Lux Mundi. A Canonist reads the Motu Proprio of Francis, „Newsletter” (2020) nr 197, s. 3–34.
• Nowa wersja VELM. Co się zmieniło?, https://catolico.stacja7.pl/nowa-wersja-velm-co-sie-zmienilo/ (15.05.2023).
• Nuncjatura Apostolska w Polsce, Wskazania dotyczące współpracy ze świeckim wymiarem sprawiedliwości, https://www.ekai.pl/stolica-apostolska-uregulowala-zasady-wspolpracy-ze-swieckim-wymiarem-sprawiedliwosci-w-polsce/ (15.05.2023).
• Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020.
• Papale C., Delicta reservata. 130 casi giuridici, Città del Vaticano 2021.
• Papieska Rada ds. Tekstów Prawnych, Uwagi na temat pytań Konferencji Episkopatu Polski odnośnie do stosowania motu proprio „Vos estis lux mundi”, https://www.ekai.pl/stolica-apostolska-uregulowala-zasady-wspolpracy-ze-swieckim-wymiarem-sprawiedliwosci-w-polsce/ (15.05.2023).
• Przytulski M., Dysymulacja czy zaniedbanie – o zaniechaniu reakcji władzy kościelnej na bezprawie, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 33 (2023) nr 36, s. 229–246, https://doi.org/10.32077/bskp.5309.
• Renken J. A., Vos estis lux mundi. The Evolution of the Church’s Response to Sexual Abuse and Its Cover-up After the Vatican Summit, „Studia Canonica” 53 (2019), s. 627–658.
• Scicluna C. J., Prawa ofiar w kanonicznych procesach karnych, w: Nadużycia seksualne a tajemnica spowiedzi, Kraków 2002, s. 103–114.
• Segreteria di Stato, Rescriptum ex audientia SS.mi. Istruzione sulla riservatezza delle cause, 06.12.2019, „L’Osservatore Romano”, edizione quotidiana, 159 (2019) nr 288, 18.12.2019, s. 5, tekst polski: Sekretariat Stanu, Rescriptum ex audientia SS.mi. Instrukcja dotycząca poufności spraw, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 41 (2020) nr 1, s. 13–14.
• Świadomość i oczyszczenie. Ochrona małoletnich w Kościele. Międzynarodowa Konferencja, Watykan 21–24 lutego 2019, Niepokalanów 2020.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz. U. Nr 88 poz. 553 ze zm.
• Visioli M., Il minore e la persona vulnerabile nel diritto della Chiesa, w: I delitti riservati alla Congregazione per la dottrina della fede. Casi pratici e novità legislative, a cura di C. Papale, Città del Vaticano 2021, s. 31–50.

Identifiers

DOI

10.15633/acan.19202

Biblioteka Nauki

28762037